Η φωτιά του πολέμου καίει ξανά. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου η βασική επωδός ήταν «ή μαζί μας ή με τους άλλους». Θα το περιορίσω στην εξωτερική πολιτική, όπου κάποτε το δίλημμα ήταν «ή με τις ΗΠΑ ή με την ΕΣΣΔ», για να χωριστούμε μετά στον άξονα «του καλού και του κακού», με μεγαλύτερη ένταση έπειτα από την 11η Σεπτεμβρίου, και να φτάσουμε στον πόλεμο στην Ουκρανία και στη διαμόρφωση νέων αντίπαλων στρατοπέδων. Μονίμως η επικρατούσα λογική είχε να κάνει με το ποια πολιτική –αντί να οικοδομεί, αντί να προοδεύει– σκοτώνει καλύτερα.Συνηθίσαμε τον θάνατο. Έχουμε συνηθίσει την εικόνα του και αυτό πρέπει να ανατραπεί. Στους αριθμούς του θανάτου που ακούμε για το Ισραήλ και τη Γάζα η πλειονότητα αφορά αμάχους. Είναι πιτσιρίκια που χόρευαν σε ένα φεστιβάλ, είναι οικογένειες, είναι μικρά παιδιά, είναι νέοι που αγαπούσαν τη ζωή όμοια με εμάς…Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν τον πλήρη αποκλεισμό της Γάζας από το Ισραήλ – οι αεροπορικές επιθέσεις συνεχίζονται και παράλληλα προετοιμάζεται χερσαία εισβολή. Ο απολογισμός είναι τραγικός, με τους νεκρούς να έχουν ξεπεράσει τους 1.500, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί δραματικά, καθώς ακόμα ανακαλύπτονται πτώματα σε διάφορα σημεία όπου έδρασε η Χαμάς.Το Μεσανατολικό είναι πολύ περίπλοκο για να το εναποθέτουμε στο δίπολο «ή με το Ισραήλ ή με τους Παλαιστίνιους». Για να γίνει μια αξιόλογη ανάλυση, θα πρέπει να πάμε πίσω στον χρόνο και στις αλλαγές που προέκυψαν στην περιοχή, αναφορικά με την κυριαρχία αλλά και με τη μείξη των πληθυσμών. Η συγκατοίκηση χάνεται πίσω στον χρόνο και μόνο μέσω της ανάγνωσής της μπορεί κανείς να διαμορφώσει σφαιρική άποψη. Το ίντερνετ κρύβει πολλές παγίδες και fake news, ειδικά αυτές τις ημέρες, και η ανεύρεση αξιόπιστων πηγών είναι μια επίμοχθη προσπάθεια (εδώ υπάρχει μια πρώτη επιλογή από 5 αξιόλογα βιβλία).
Πάμε, όμως, σε μερικά πρακτικά στοιχεία. Μιλάμε για μια περιοχή με ελάχιστο νερό και εκτεταμένες ερημικές εκτάσεις. Το κράτος του Ισραήλ έχει έκταση όσο η Πελοπόννησος και σε αυτό κατοικούν περίπου 9,7 εκατομμύρια άνθρωποι. Η Λωρίδα της Γάζας είναι λίγο μικρότερη από την Άνδρο σε έκταση και κατοικείται, κατ’ εκτίμηση, από 2 εκατομμύρια ανθρώπους. Στη Δυτική Όχθη κατοικούν, πάλι κατ’ εκτίμηση, πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι, σε μια περιοχή ίση με το 1/4 του Ισραήλ. Ανατολικά βρίσκεται η Ιορδανία, νοτιοδυτικά η Αίγυπτος, βόρεια ο Λίβανος και η Συρία, ενώ στα δυτικά η περιοχή βρέχεται από τη Μεσόγειο. Η μείξη των πληθυσμών είναι εντυπωσιακή, καθώς μπορούμε να συναντήσουμε Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους, Εβραίους, Μουσουλμάνους Σιίτες και Σουνίτες, Δρούζους, Χριστιανούς όλων των δογμάτων. Αλλά και το ίδιο το Ισραήλ δεν πρέπει να θεωρείται μια απόλυτη ενότητα. Για παράδειγμα, το Τελ Αβίβ θεωρείται πολύ πιο προοδευτική και ανεκτική πόλη, την ώρα που υπάρχουν κιμπούτς-αγροκτήματα και χωριά-υπερορθόδοξων, άκρως συντηρητικών, Εβραίων. Το ίδιο συμβαίνει και στα παλαιστινιακά εδάφη, όπου η Χαμάς λειτουργεί ως τρομοκρατική ομάδα, ασκώντας εξουσία στη Γάζα, υποστηριζόμενη κυρίως από το Ιράν αλλά και κατά κάποιο τρόπο από το Κατάρ, ενώ η Φατάχ ήταν πάντοτε πιο μετριοπαθής και πιο «πολιτική».Οι αναλύσεις που διαβάζω μοιάζουν με πολιτικό ντόμινο. Κυρίαρχο ρόλο παίζει η στάση αλλά και η βούληση των ΗΠΑ, της ΕΕ, της Ρωσίας, της Αιγύπτου, της Τουρκίας αλλά και των αραβικών χωρών που, η μία μετά την άλλη, έκαναν εντυπωσιακή αλλαγή πλεύσης και όχι μόνο αναγνώρισαν το Ισραήλ, αλλά σύναψαν και εμπορικές σχέσεις. Μια προσέγγιση που μόνο καλό μπορεί να κάνει στην αιματοβαμμένη περιοχή, παρ’ όλο που όπως φαίνεται Χαμάς και Ιράν προσπαθούν να την τορπιλίσουν. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι στο εσωτερικό του Ισραήλ η δημοκρατία δοκιμάζεται, καθώς η τελευταία νομοθετική ρύθμιση του Benjamin Netanyahu για τον έλεγχο του δικαστικού σώματος ξεσήκωσε τους πολίτες.Μετά τους πολέμους του 1948, του 1967 και του 1973 η ένταση στην ευρύτερη περιοχή δεν σταμάτησε ποτέ. Οι αψιμαχίες και οι συρράξεις επαναλαμβάνονταν με πολλές απώλειες και από τις δύο πλευρές. Οι Παλαιστίνιοι ζουν σε συνθήκες φτώχειας και εγκλεισμού σε περιορισμένα εδάφη, κάτι που δεν βοηθάει τις προσπάθειες ειρήνευσης και ευνοεί τους εξτρεμιστές. Οι Ισραηλινοί, με καινοτομίες και εξωστρέφεια, δημιούργησαν ένα κράτος «start-up», επωφελούμενοι και από τη δυτική στήριξη, παράλληλα με μια έντονη στρατιωτικοποίηση. Δυστυχώς, η ειρηνευτική διαδικασία που είχε κορυφωθεί τη διετία 1993-95 με τη Συμφωνία του Όσλο κατέληξε σε κενό γράμμα. Αν οι δύο πλευρές κατάφερναν να ξαναπιάσουν το νήμα από εκεί, θα ήταν ευχής έργο. Φοβάμαι, όμως, ότι τα ευχολόγια δεν βοηθούν ενόσω κυλάει το αίμα αθώων και μιλούν μόνο τα όπλα.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
