Υπάρχει μια φωτογραφία που τραβήχτηκε στη Λάρισα μια μέρα μετά από τη στιγμή που συγκλόνισε και ταρακούνησε την ελληνική πραγματικότητα. Οι πολίτες, την επόμενη μέρα της σύγκρουσης των τρένων στα Τέμπη, σχημάτισαν μια μεγάλη ουρά στην κεντρική πλατεία της πόλης για να πάρουν μέρος στην εθελοντική αιμοδοσία για όσους τραυματίες είχαν ανάγκη.
Ίσως αυτό για κάποιους να φαίνεται αυτονόητο έπειτα από ένα τέτοιο τραγικό γεγονός. Ωστόσο, αυτή η συλλογική αντίδραση, υποστήριξη και ενσυναίσθηση των πολιτών της Λάρισας είναι αποτέλεσμα εκπαίδευσης χρόνων. Μια εκπαίδευση που καλλιεργήθηκε και πλέον συντηρείται από τη δημοτική αρχή δημιουργώντας αυτό που πολλές διοικήσεις επιζητούν: την ενεργή κοινωνία των πολιτών.
Η Κοινωνία των Πολιτών της Λάρισας
Το τελευταίο διάστημα οι γονείς μου, συνταξιούχοι και οι δύο, είναι συνέχεια απασχολημένοι. Είτε θα συμμετέχουν σε κάποια χορωδία είτε θα χορεύουν ρούμπα ή θα παίζουν θεατρικό παιχνίδι με παιδιά στα κέντρα ΚΔΑΠ.
Όλα αυτά είναι παροχές και δράσεις από τον Δήμο, μου λένε με ενθουσιασμό, κάνοντάς με να αναθεωρώ εικόνες και στερεότυπα για αυτή την πόλη που, μέχρι σήμερα, δεν βρίσκεται στις προτιμήσεις των media όπως οι υπόλοιπες της Θεσσαλίας.
Από τον Ιανουάριο του 2016, η Λάρισα είναι η πρώτη ελληνική πόλη που έγινε μέλος του παγκόσμιου δικτύου της UNESCO «Πόλεις που Μαθαίνουν» (Global Network of Learning Cities – UNESCO). Ένα δίκτυο 290 πόλεων από 170 χώρες. Για τη διοίκηση του δήμου σήμαινε ένα αυτοδοιηκητικό πείραμα, το οποίο και επιτεύχθηκε.
Επιδίωξα να συναντήσω τον Δημήτρη Δεληγιάννη, αντιδήμαρχο Διοίκησης, Παιδείας και Διά Βίου Μάθησης Δήμου Λαρισαίων, ο οποίος με εισήγαγε σε ένα έργο ετών που σήμερα διαμορφώνει μια ενεργή κοινωνία.
«Το 2015, ο Δήμος Λάρισας ξεκίνησε τη συνεργασία με τον μεγαλύτερο επιστημονικό φορέα εκπαίδευσης της χώρας, την Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων, με πρόεδρο τον Αλέξανδρο Κόκκο. Η συνεργασία ενεργοποιήθηκε με δύο σημαντικά συνέδρια, που πραγματοποιήθηκαν στη Λάρισα, με τη συμμετοχή σημαντικών προσωπικοτήτων και στοχαστών της Διά Βίου Μάθησης, όπως ο Peter Jarvis και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Columbia Ted Fleming.
Η λογική των “πόλεων που μαθαίνουν” είναι παιδί της κρίσης. Είναι, δηλαδή, η προσπάθεια των πόλεων να αντιδράσουν μέσα σε μια δίνη αλλεπάλληλων κρίσεων, που ξεκινάει από το 2009 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, όπως οικονομική, κοινωνική, ανθρωπιστική, οι οποίες αναδεικνύουν την ανάγκη ύπαρξης σημαντικών αλλαγών στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι κοινωνίες.
Είναι μια ανάγκη που ανέδειξε η Παγκόσμια Σύνοδος του ΟΗΕ, στο πλαίσιο των 17 στόχων, αναφερόμενη στις κοινωνίες που σκέφτονται παγκόσμια και πράττουν τοπικά, το οποίο ουσιαστικά απαιτεί τη διαμόρφωση συνθηκών κατά τις οποίες οι πολίτες αλλάζουν στάση και, ταυτόχρονα, η δημοτική αρχή εντοπίζει τα ζητήματα και αξιοποιεί όλους τους πόρους –ανθρώπινους και οικονομικούς– για να τα επιλύσει. Αυτό απαιτεί συνεργασία των φορέων, στήριξη των ευάλωτων ατόμων, της οικογένειας και της νέας γενιάς».
Πανεπιστήμιο Πολιτών
Το 2018, ο δήμος, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, ίδρυσε το «Πανεπιστήμιο των Πολιτών», το οποίο διακρίθηκε με το βραβείο Grundtvig 2020 από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την Εκπαίδευση Ενηλίκων (ΕΕΕΑ). Το «Πανεπιστήμιο των Πολιτών» είναι αποτέλεσμα συνέργειας φορέων της πόλης υπό τον συντονισμό της Διεύθυνσης Παιδείας και Διά Βίου Μάθησης και την επιστημονική εποπτεία 20 ερευνητών, που στόχο έχει την εκπαίδευση των πολιτών για τη διαμόρφωση μιας υγιούς και βιώσιμης κοινωνίας, έτοιμης να μπορεί να διαχειριστεί κάθε κρίση.
Το «Πανεπιστήμιο Πολιτών» περιλαμβάνει δράσεις που σχετίζονται με σχολές γονέων, προγράμματα για τον ηλεκτρονικό αλφαβητισμό, προγράμματα για τους εκπαιδευτικούς, τους ενεργούς πολίτες, κοινωνικά φροντιστήρια, δράσεις με έμφαση στις ευάλωτες ομάδες, ένταξη των προσφύγων, μουσειακή και κυκλοφοριακή αγωγή, καθώς και δράσεις για παιδιά με το καινοτόμο πρόγραμμα «Κατασκήνωση στην Πόλη».
Πρωτοποριακό εγχείρημα είναι και ο μετασχηματισμός των ΚΑΠΗ σε πυρήνες πολιτισμού με την ενεργή συμμετοχή των μελών τους, όπως, για παράδειγμα, τους γονείς μου. Ακόμη, παρέχονται μαθήματα πρώτων βοηθειών, ενώ στόχος είναι η εκπαίδευση όλων των μαθητών της Α′ Γυμνασίου κάθε έτους στη χρήση των 60 απινιδωτών που τοποθετούνται σε γυμναστήρια, γυμνάσια και λύκεια.
Συνολικά, ο δήμος έχει καταφέρει να εμπλέξει 100 φορείς της πόλης, που συνεργάζονται αρμονικά για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων. Οι φορείς διαβουλεύονται και ο δήμος, με πολιτική βούληση, υποστηρίζει και υλοποιεί το πλάνο δράσεων με όλα τα χρηματοοικονομικά εργαλεία που διαθέτει.
Στο πρόγραμμα Novovil, ο δημότης δεν καταθέτει μόνο τα αιτήματα και τα παράπονά του, αλλά τοποθετείται και εκφέρει άποψη, την οποία ο δήμος αναζητά σε κάθε ευκαιρία, όπως, για παράδειγμα, προτάσεις για την υποψηφιότητα της Λάρισας ως Εθνικής Πρωτεύουσας Νεολαίας. Αυτό είναι, άλλωστε, η Κοινωνία των Πολιτών. Κάθε πολίτης να νιώθει σημαντικός και απαραίτητος στις δημοκρατικές διαδικασίες της κοινωνίας όπου ανήκει.
Κατασκήνωση στην Πόλη
Γέννημα θρέμμα της «πόλης που μαθαίνει» είναι και η «Κατασκήνωση στην Πόλη». Στο πρόγραμμα συμμετέχουν 25 φορείς, που σχεδιάζουν δράσεις απασχόλησης για 2.500 παιδιά. Πραγκατοποιείται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, σε τρεις διαφορετικές περιόδους, σε εννέα σχολεία από τις 7 το πρωί έως τις 3 το μεσημέρι.
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν όλα τα μουσεία, οι πισίνες, αλλά και φορείς που υλοποιούν δράσεις ευαισθητοποίησης σχετικές με την προσβασιμότητα, τη συμπερίληψη, την προσφυγική ένταξη κ.ά.
Αστική Μετακίνηση
Αν επισκεφτήκατε πρόσφατα τη Λάρισα, σίγουρα θα προσέξατε τις αστικές αναπλάσεις και το αναβαθμισμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων που διαθέτει η πόλη. Το 2022, ο Ποδηλατικός Γύρος Ελλάδος πέρασε από εκεί, επιβραβεύοντας έτσι την ανάπτυξη προς αυτή την κατεύθυνση.
Τον Ιούνιο του 2023 πραγματοποιήθηκε το 1ο Cycling Forum, ενώ τα προγράμματα κυκλοφοριακής αγωγής εφαρμόζονται από πολύ νεαρή ηλικία στους παιδικούς σταθμούς. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι «Πολιτιστικοί Περίπατοι» σε συνεργασία με το «Διάζωμα».
«Αυτή η Προσπάθεια Οφείλει να Έχει Συνέπεια και Συνέχεια»
«Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής είναι σαφώς κάτι που θα μας επηρεάσει ώστε να δημιουργήσουμε μια πόλη ανθεκτική και υγιή. Και υγιής πόλη για εμάς είναι εκείνη που ορίζεται ως τέτοια από την UNESCO. Όχι μια πόλη που διαθέτει πολλά νοσοκομεία, αλλά μια πόλη όπου οι πολίτες της έχουν την αντίληψη για πώς να φροντίζουν τον εαυτό τους και τον συνάνθρωπό τους», λέει, κλείνοντας τη συζήτησή μας, ο κ. Δεληγιάννης.
Μπορεί μια ενεργή –υγιής– κοινωνία πολιτών να αποτελέσει στοιχείο του τουριστικού branding του προορισμού, ώστε να προσελκύσει επισκέπτες και επενδυτικό ενδιαφέρον; H απάντηση σε αυτό είναι ναι.
Ο στρατηγικός σχεδιασμός εξωστρέφειας που υλοποιεί κάθε προορισμός σε επίπεδο δήμου ή περιφέρειας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το ανθρώπινο στοιχείο που επηρεάζεται, συμμετέχει και στοχεύει σε αυτό.
Κοινωνίες βιώσιμες και ανθεκτικές είναι εκείνες που μπορούν να διαχειριστούν φαινόμενα υπερτουρισμού, εκμετάλλευσης και αλλοίωσης του DNA κάθε τόπου. Κοινωνίες με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών και την καλλιέργεια συνειδήσεων στη διαχείριση των αλλαγών αλλά και των τουριστικών ροών, που είναι παράγοντας επιτυχίας στην επίτευξη των στόχων που θέτει ο προορισμός για την εξωστρέφειά του.
Η Λάρισα μαθαίνει και αλλάζει. Και κάθε φορά που επισκέπτομαι αυτό τον τόπο με το πλεονέκτημα της πιο αντικειμενικής και απομακρυσμένης ματιάς που έχω πλέον, όντας ετεροδημότρια, αντιλαμβάνομαι πόσο συστηματική είναι η δουλειά που γίνεται τα τελευταία χρόνια, χωρίς επευφημίες και επικοινωνιακά πυροτεχνήματα.
• Το «Larissa Learning City» θα αποκτήσει σύντομα νέα ανεξάρτητη ιστοσελίδα με ανακοινώσεις και πλατφόρμα με εξ αποστάσεως προγράμματα. Μέχρι τότε μπορείτε να ενημερώνεστε για τις δράσεις στη σελίδα του Facebook.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Μωυσής Ελισάφ | Ο Δήμαρχος που Άλλαξε το Ύφος και το Ήθος της Τοπικής Αρχής
Η αθηΝΕΑ στην Έκθεση «Αστυγραφία / Urbanography. Η Ζωή της Πόλης τις Δεκαετίες 1950-1970»
Ο Γιάννης Παπαγεωργίου και ο Αστικός Λαϊκός Πολιτισμός του
