Σκηνή Πρώτη (Θεσσαλονίκη, καμιά 20αριά χρόνια πριν):
Φαντάζομαι μια παρέα από αγοράκια να παίζουν στον δρόμο, μετά να πλακώνονται στο ξύλο, να κυλιούνται κάτω και να γδέρνουν τα γόνατά τους. Κάπου εκεί εντάσσω και τη Λένα. Όχι, δεν μπορώ να τη «δω» στο σπίτι της να παίζει με τις Barbie, να δοκιμάζει τα ψηλοτάκουνα της μητέρας της και να κοιτάζεται στον καθρέφτη.
Σκηνή Δεύτερη (από την Ελλάδα στη Δανία και τούμπαλιν, σήμερα):
Η Λένα Μήττα ταξιδεύει μεταξύ Κοπεγχάγης και Αθήνας. Επιλέγει τη Δανία, μια πιο ανεκτική, φιλελεύθερη, προοδευτική κοινωνία. Όταν βρίσκεται στην Ελλάδα, περπατάει στα Εξάρχεια, γελάει, γελάει πολύ, έχει φίλους και ένα φωτεινό πρόσωπο.
Από τα χρώματα της νέας σημαίας του Pride, που επανασχεδιάστηκε ώστε να συμπεριλαμβάνει τα intersex άτομα (κόκκινο για τη ζωή, κίτρινο για τις νέες ιδέες, πορτοκαλί για τη συμφιλίωση, πράσινο για την ευημερία, μπλε για την εσωτερική γαλήνη, βιολετί για το πνεύμα, μαύρο και καφέ για τους έγχρωμους ανθρώπους, λευκό-γαλάζιο-ροζ για την κοινότητα τρανς) προτιμάει το κόκκινο. «Ζ» για τη ζωή. «Λ» για τη Λένα.
Χρειάζονται περισσότερες συστάσεις; Ιδού:
«Είμαι 31 χρονών, γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη. Ήμουν από τα αγοροκόριτσα που έπαιζαν ποδόσφαιρο στην αυλή του δημαρχείου. Η οικογένειά μου μένει ακόμα εκεί, ενώ εγώ πέρασα στη Βιοχημεία και Βιοτεχνολογία στη Λάρισα και μετά έκανα ένα μεταπτυχιακό στο Βιολογικό Κρήτης. Τα τελευταία, σχεδόν τρία χρόνια, μοιράζομαι ένα διαμέρισμα στην Κοπεγχάγη με μια φίλη μου και τελειώνω το διδακτορικό μου στη Μοριακή Βιολογία Φυτών, στο πανεπιστήμιο της πόλης».
Γιατί αυτοπροσδιορίζεσαι ως κουίρ (queer); Και όχι ως λεσβία ή αμφισεξουαλική; Είναι το ίδιο με το non-binary;
Η αλήθεια είναι ότι αυτό και εγώ ακόμα το επεξεργάζομαι μέσα μου… Ξέρω σίγουρα ότι νιώθω πολύ πιο άνετα να αυτοπροσδιορίζομαι ως queer, όσον αφορά τον σεξουαλικό μου προσανατολισμό. Το queer ως όρος περιλαμβάνει οποιονδήποτε σεξουαλικό προσανατολισμό, πέρα από την ετεροφυλοφιλία. Είναι δηλαδή κάτι πολύ ρευστό, που μου δίνει μια αίσθηση ελευθερίας.
Γενικά έχω κάνει σχέσεις μόνο με γυναίκες, δηλαδή, αν έπρεπε να διαλέξω ανάμεσα στο λεσβία ή αμφισεξουαλική, θα έλεγα λεσβία. Απλά, η λέξη λεσβία, πέρα απ’ το ότι μου φαίνεται περιοριστική για μένα, είναι και φουλ φορτισμένη με πάρα πολλά στερεότυπα, τα οποία έχουν φτιαχτεί κυρίως από στρέιτ άντρες (surprise!). Το non-binary αναφέρεται στο φύλο κάποιου ατόμου όταν αυτό νιώθει έξω από το δυαδικό φύλο (δηλαδή, αρσενικό-θηλυκό). Εγώ αυτοπροσδιορίζομαι ως γυναίκα.
Περίγραψέ μου τη σεξουαλικότητά σου…
Γενικά, προσπαθώ να την προσδιορίζω όσο πιο αόριστα γίνεται, γιατί έχει να κάνει πραγματικά με το πώς το νιώθω εκείνη τη στιγμή. Μερικές φορές μου αρέσει να είμαι πιο femme και άλλες νιώθω πιο άνετα να είμαι αγοροκόριτσο.
Σου αρέσει το σεξ;
Ναι, μου αρέσει πολύ. Βρίσκω ότι είναι ένας πολύ ωραίος τρόπος για να συνδέεσαι με κάποι@ που αγαπάς.
Κάνεις παρέα με στρέιτ άτομα;
Ναι, έχω και εγώ στρέιτ φίλους! Είτε από τα παιδικά μου χρόνια, έχοντας κρατήσει ακόμα επαφή, είτε καινούργια άτομα, που μπορεί να γνωρίσω τώρα… Είμαι πολύ ανοιχτόμυαλη!
Εμένα που είμαι στρέιτ, και όταν λέω εμένα εννοώ οποιαδήποτε γυναίκα στη θέση μου, με αντιπαθείς;
Γενικά, ποτέ δεν κατάλαβα πώς μπορεί κάποιοι να αντιπαθούν έναν άνθρωπο λόγω του σεξουαλικού προσδιορισμού του. Τώρα, αν αρχίσεις να μου λες ότι θα καώ στην κόλαση και δεν αξίζω να έχω τα ίδια δικαιώματα με εσένα που είσαι στρέιτ, εκεί αλλάζει το πράγμα. Αλλά και πάλι, δεν θα σε αντιπαθώ επειδή είσαι στρέιτ, αλλά επειδή δεν βλέπεις τους συνανθρώπους σου ως ίσους.
Θα ήθελες να αποκτήσεις παιδί; Να παντρευτείς;
Τα τελευταία χρόνια, που αισθάνομαι πιο σίγουρη με τον εαυτό μου, έχω αρχίσει να σκέφτομαι ότι θα ήθελα να κάνω παιδιά όταν οι συνθήκες θα είναι κατάλληλες για μένα. Και ναι, θα ήθελα να παντρευτώ. Αν και βλέπω τον γάμο πιο πολύ σαν ένα συμβόλαιο που κάνεις με κάποιον, με συγκινεί πολύ η ιδέα ότι θα είναι κάτι που θα το μοιραστείς και θα το γιορτάσεις με άτομα που αγαπάς, φίλους και οικογένεια.
Αν δεν υπήρχαν αυτές οι κατηγορίες σεξουαλικού προσδιορισμού και η στοιχειώδης συμπερίληψη στην κοινωνία, εσύ πώς θα αυτοπροσδιοριζόσουν;
Δεν πιστεύω ότι θα άλλαζε κάτι σε αυτό που είμαι. Είναι πολύ θετικό το ότι υπάρχουν πλέον σχεδόν σε κάθε πόλη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητες, οπότε θα προτιμούσα να οργανωθώ και να δημιουργήσω παρέα με άλλα άτομα μια κοινωνία που θα μας ταιριάζει και θα μας συμπεριλαμβάνει, παρά να αλλάξω αυτό που είμαι.
Πώς βλέπεις το μέλλον σου στην Ελλάδα;
Θέλω να επιστρέψω στην Ελλάδα, οπότε φαντάζομαι και αισιοδοξώ ότι η κατάσταση θα βελτιώνεται.
Πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου στα 50 σου; Τι θα κάνεις;
Με φαντάζομαι με τη δική μου οικογένεια, να οργανώνω κυριακάτικα τραπέζια με τις οικογένειες των φίλων μου και να είμαστε σαν ένα μικρό γαλατικό χωριό.
Πηγαίνεις σε μέρη που είναι για στρέιτ;
Νομίζω πως πλέον έχει σταματήσει να με απασχολεί αν ένας χώρος λέει ότι είναι gay friendly. Το σημαντικό είναι να νιώθεις ασφάλεια και να σου ταιριάζει φυσικά και η αισθητική. Έχω πάει σε στρέιτ μαγαζιά που δεν με ενόχλησε κανείς (ούτε με το βλέμμα τους) και έχω πάει και σε γκέι μαγαζιά όπου το περιβάλλον με έκανε να νιώθω τρομερά άβολα.
Ντρέπεσαι για κάτι;
Ντρεπόμουν που άργησα να κάνω το coming out μου.
Τι έχει αλλάξει στη ζωή σου από τότε που το έκανες;
Στους φίλους μου έκανα coming out όταν ήμουν 21 ετών και στην οικογένειά μου στα 28. Σίγουρα νιώθω πολύ καλύτερα με τον εαυτό μου και για το ότι είμαι πιο ειλικρινής απέναντι σε αυτούς που αγαπάω. Αλλά νομίζω ότι η μεγαλύτερη αλλαγή στη ζωή μου ήταν αυτή που έπρεπε να κάνω για να καταφέρω να κάνω coming out. Έπρεπε να βρω μια σιγουριά για τον εαυτό μου που δεν την είχα καθόλου μέχρι τότε.
Θεωρείς ότι ένας γκέι και μια λεσβία ή ένας/μια queer στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται το ίδιο από την κοινωνία και από τα ΜΜΕ;
Σίγουρα, όχι. Δεν θυμάμαι πότε ήταν η τελευταία φορά που άκουσα στα ελληνικά ΜΜΕ για καποι@ λεσβία ή queer, αν υπήρχε ποτέ τέτοια αναφορά χωρίς να γίνεται κουτσομπολίστικη είδηση ή χαρακτήρας-καρικατούρα. Τα τελευταία χρόνια συζητιέται πιο ανοιχτά το πώς είναι να είσαι γκέι άντρας, αλλά ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις θεωρώ ότι μπαίνει ένα όριο στο πόσο μπορείς να αγγίξεις την πραγματικότητα. Για παράδειγμα, η σειρά «Σέρρες» του Γιώργου Καπουτζίδη, που είχε ως βασικό χαρακτήρα έναν γκέι άντρα που δεν ήταν στερεοτυπικά γκέι, απ’ όσο ξέρω δεν προβλήθηκε στα mainstream media.
Από τότε που άρχισε να αποκτά φωνή στην Ελλάδα το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα τι έχει αλλάξει στη ζωή σου;
Δεν είναι κάτι συγκεκριμένο που έχει αλλάξει, απλά υπάρχει μια γενική αίσθηση αποδοχής και εγώ νιώθω ότι μπορώ να είμαι ο εαυτός μου χωρίς να φοβάμαι ότι θα με κοιτάνε περίεργα ή ότι θα μου επιτεθούν. Και αν γίνει κάτι τέτοιο, ξέρω πλέον ότι έχω να απευθυνθώ κάπου για βοήθεια. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Δεν νομίζεις ότι με το να συναναστρέφεσαι μόνο άτομα της κοινότητας απομονώνεσαι περισσότερο;
Το σημαντικότερο για εμένα είναι να έχω ένα περιβάλλον που θα με κάνει να νιώθω ασφάλεια. Δεν πιστεύω ότι οι ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητες είναι απομονωμένες από την υπόλοιπη κοινωνία, απλά έχουν πιο ξεκάθαρα ορισμένους βασικούς κανόνες ισότητας και σεβασμού. Η αλήθεια είναι ότι προσπαθώ να φέρω τους στρέιτ φίλους μου πιο κοντά στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, με κάθε ευκαιρία.
Δεν είναι και λίγο μόδα να ανήκεις στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και ειδικά να αυτοπροσδιορίζεσαι ως κάτι δυσνόητο, όπως είναι το non-binary; Γιατί πρέπει να διατυμπανίζουμε τον σεξουαλικό μας προσδιορισμό; Ποιον ενδιαφέρει;
Δεν πιστεύω ότι η σεξουαλικότητα ή το φύλο είναι κάποιο trend που έχει δημιουργηθεί. Αντιθέτως, το ότι συζητιέται περισσότερο και όλο και πιο ανοιχτά το θέμα της σεξουαλικής ταυτότητας δίνει διεξόδους σε άτομα που μπορεί να ένιωθαν καταπιεσμέν@ να βρουν και να δημιουργήσουν περιβάλλοντα και ορολογίες που τ@ ταιριάζουν και τ@ καλύπτουν. Δεν υπάρχει κάποιος ΛΟΑΤΚΙ διαγωνισμός δηλαδή, που χαρίζει δώρα σε όσους σκεφτούν την πιο μπερδεμένη ορολογία!
Αν όροι όπως το non-binary ή το gender fluid είναι δυσνόητοι, το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να καταβάλουμε την ελάχιστη προσπάθεια να γκουγκλάρουμε ή να ρωτήσουμε άτομα της κοινότητας για να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε. Το να χρησιμοποιούμε τις σωστές λέξεις όταν αναφερόμαστε σε καποι@ είναι σεβασμός στην ύπαρξη τ@ και φυσικά ανοίγουμε τον δρόμο σε άτομα που μπορεί να εξερευνούν αυτό το κομμάτι τους να το κάνουν με όσο το δυνατόν λιγότερο φόβο και περισσότερη αποδοχή. Και αυτό θα πρέπει να ενδιαφέρει όλ@ μας.
Πιστεύεις ότι στο μέλλον μπορεί να αλλάξεις σεξουαλικό προσδιορισμό;
Θυμάμαι έτσι τον εαυτό μου από πάντα, οπότε δεν θα έδινα και πολλές πιθανότητες σε αυτό το ενδεχόμενο.
Τι σχέση έχεις με το σώμα σου;
Δεν έχω καταλήξει ακόμα, είναι μια σχέση που συνεχώς εξελίσσεται και προσπαθώ να την οδηγώ προς το body positivity.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land:
Η Καλή Νοικοκυρά ή Ιστορίες της Ναφθαλίνης
