Για να ζήσεις τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του Δουβλίνου δεν χρειάζεται παρά να να κατέβεις την Parnell Street στο βόρειο τμήμα του κέντρου της πόλης. Τη συγκεκριμένη διαδρομή τη γνωρίζω απέξω κι ανακατωτά, καθώς τον τελευταίο χρόνο τυχαίνει να μένω στην αρχή αυτού του δρόμου. Αν κάνετε ένα νοητό περίπατο μαζί μου στις «στάσεις» του, θα αγοράσετε τον πρώτο καφέ της ημέρας σε ένα από τα πολλά Insomnia coffee της πόλης.
Διασχίζοντας το φανάρι πιθανότατα θα αντικρίσετε τον Βούλγαρο μανάβη της περιοχής να στήνει τον πάγκο με τα φρέσκα λαχανικά και φρούτα του. Παρακάτω, θα περάσετε δίπλα από το κινέζικο super market, το αυθεντικό βιετναμέζικο εστιατόριο, τις δύο ιρλανδικές παμπ, τουλάχιστον πέντε κινέζικα εστιατόρια με το πιο καλό τηγανητό ρύζι που έχετε δοκιμάσει ποτέ, ένα αφρικανικό κουρείο και, φυσικά, μαγαζιά για bubble tea με τους καταλόγους γραμμένους στα ιαπωνικά.
Με άλλα λόγια, περπατώντας μόλις 10′ συναναστρέφεστε πέντε διαφορετικές κουλτούρες και εθνικότητες. Όλες μαζεμένες σε μια λωρίδα δρόμου. Η καθεμία να ζει, να ενσωματώνεται και να ανθεί δίπλα στην άλλη. Κι έτσι, περπατώ στους δρόμους και ακούω τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικές γλώσσες. Μπαίνω σε μαγαζιά και με εξυπηρετούν άνθρωποι διαφορετικού background. Πηγαίνω στο πανεπιστήμιο και κάθομαι ανάμεσα στην Ινδή συμφοιτήτρια και τον Αμερικανό συμφοιτητή.
Το Πολυπολιτισμικό Δουβλίνο
Μέχρι πέρυσι αυτό το σκηνικό μού ήταν αρκετά άγνωστο, καθώς στην Ελλάδα η πλειονότητα του πληθυσμού συγκροτείται από ημεδαπούς. Στο Δουβλίνο, αντίθετα, ο συγχρωτισμός διαφορετικών λαών είναι κάτι σαν κανόνας της καθημερινότητας.
Το πανεπιστήμιο αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα όπου ακμάζει το πολυπολιτισμικό στοιχείο της χώρας. Το συνειδητοποίησα ξαφνικά την πρώτη μέρα, σε μια τάξη σεμιναρίου με συνολικά 18 φοιτητές: 6 Αμερικανούς, 1 Ινδή, 1 Ιταλό, 2 Γαλλίδες, 5 Ιρλανδούς, 1 Αιγύπτια, 1 Άγγλο και 1 Ελληνίδα.
Μεγαλύτερη απόδειξη για την ύπαρξη και τη συμβίωση διάφορων πολιτισμών σ’ έναν τόπο είναι η ύπαρξη καταστημάτων με τοπικά προϊόντα. Για παράδειγμα, η πολωνική κοινότητα, που είναι και από τις μεγαλύτερες στο Δουβλίνο, έχει super market με δικά της αγαθά σχεδόν σε κάθε τετράγωνο. Η ποικιλία της αγοράς, από κινέζικα έως βραζιλιάνικα παντοπωλεία, οφείλεται στους διαφορετικούς «πληθυσμούς» της πόλης.
Η Ιρλανδία είναι ουσιαστικά ένα νησί και συνεπώς οι εμπορικές της σχέσεις με άλλους τόπους είναι αυξημένες και πολυποίκιλες. Επιπλέον, είναι μια χώρα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με επίσημη γλώσσα τα αγγλικά, γεγονός που, τα τελευταία 20 χρόνια, έχει συμβάλει καθοριστικά στο να αναπτυχθεί κύμα μετανάστευσης με προορισμό την πρωτεύουσά της. Άλλωστε, η υπόσχεση επαγγελματικής αποκατάστασης σε βάρος της Αγγλίας, που έχει απομακρυνθεί από την ευρωπαϊκή σκηνή, φέρνει ολοένα περισσότερους ανθρώπους από όλο τον κόσμο στα σκαλιά της Ιρλανδίας, πλάθοντας αυτή την πολυπολιτισμική κοινωνία.
International Students
Το πανεπιστήμιο αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα όπου ακμάζει το πολυπολιτισμικό στοιχείο της χώρας. Αυτό είναι φανερό στα αμφιθέατρα, στα societies, στο εστιατόριο, στους διαδρόμους, στις αθλητικές ομάδες και πάει λέγοντας. Το συνειδητοποίησα ξαφνικά την πρώτη μέρα, σε μια τάξη σεμιναρίου με συνολικά 18 φοιτητές: 6 Αμερικανούς, 1 Ινδή, 1 Ιταλό, 2 Γαλλίδες, 5 Ιρλανδούς, 1 Αιγύπτια, 1 Άγγλο και 1 Ελληνίδα.
Καθώς μας έβαζαν να παρουσιάσουμε τον εαυτό μας, ήταν συγκινητικό να ακούς την ιστορία καθενός από εμάς. Το γιατί έφυγε από τη χώρα του, τι περιμένει να βρει εδώ, πώς ελπίζει να φέρει τα δικά του στοιχεία στον νέο του τόπο. Εξίσου συγκινητική ήταν η στάση τόσο των «εγχώριων» συμφοιτητών όσο και των καθηγητών που όχι μόνο έδειξαν ενδιαφέρον για εμάς τους international students, αλλά και χαρά, ίσως και περηφάνια, που επιλέξαμε να γίνουμε μέρος της κοινότητάς τους για λίγο καιρό.
Η αναγνώριση του πολυπολιτισμικού στοιχείου γίνεται, αν και σε μικρότερο βαθμό, και στο ίδιο το αντικείμενο σπουδών. Όταν ο καθηγητής ολοκληρώνει τη διάλεξη ζητώντας συγγνώμη που δεν είχαμε μελετήσει περισσότερες γυναίκες ή Αφροαμερικανούς καλλιτέχνες που αξίζουν εξίσου την προσοχή μας, ξέρεις ότι βρίσκεσαι σε ένα αμφιθέατρο που τουλάχιστον αναγνωρίζει τις αδυναμίες του.
Ο αγώνας για τη θεμελίωση της έμφυλης ισότητας καλά κρατεί και στο Δουβλίνο, όπως σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Σε βραδινές εξόδους, η ανακούφιση που πρόσφερε η παρουσία ενός αγοριού στην παρέα, το μήνυμα ότι έφτασα ασφαλής σπίτι κι άλλοι «χρυσοί κανόνες επιβίωσης» τηρούνταν με ευλάβεια.
Τολμώ να πω πως είναι αναζωογονητικό να συναναστρέφεσαι καθημερινά με ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Συζητήσεις περί θρησκείας ή πολιτικής αποκτούν πραγματικό ενδιαφέρον στις παρέες, καθώς τα μέλη τους δεν εκφράζουν απλώς άκριτα τη γνώμη τους, αλλά μπαίνουν στη διαδικασία να εξηγήσουν στους υπόλοιπους το πολιτιστικό υπόβαθρο της προέλευσής τους. Έτσι, η συζήτηση περιλαμβάνει περιγραφή, εξήγηση, σκέψη, συσχέτιση, σύγκριση μεταξύ των χαρακτηριστικών διαφορετικών πολιτισμών, χωρίς προκαταλήψεις ή καχυποψίες προς το διαφορετικό. Μόνο ειλικρινή περιέργεια για το τι συμβαίνει έξω από αυτό που γνωρίζουμε ή από αυτό με το οποίο είμαστε εξοικειωμένοι.
Οι «Πολυεθνικοί» Ιρλανδοί
Εντύπωση μου έκανε, λοιπόν, δεδομένων όλων αυτών, η αρνητική απάντηση των Ιρλανδών φίλων μου στην ερώτηση αν θεωρούν το Δουβλίνο πολυπολιτισμικό. Πόσο μάλλον όταν τους ρώτησα με ποιο τρόπο το πολυεθνικό στοιχείο επηρεάζει την καθημερινή τους ζωή. Πολύ απλά, μου απάντησαν ότι δεν τους επηρεάζει. Είναι, συνεπώς, αυτό το φαινόμενο τόσο βαθιά ριζωμένο στην κουλτούρα της Ιρλανδίας που δεν αναγνωρίζεται ως κάτι μοναδικό ή είναι οι Ιρλανδοί κάτοικοι αποκομμένοι από «εγκλωβιστικές» νοοτροπίες;
Συζητώντας μαζί τους κατάλαβα πως η συνύπαρξη με άλλους λαούς είναι εσωτερικευμένο κομμάτι της κοινωνίας τους. Η Parnell Street, που αποτελούσε για μένα πολιτισμική αποκάλυψη, είναι για αυτούς καθημερινότητα. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού που δείχνει να μην αναγνωρίζει αυτή τη συνθήκη, καθώς το πολυπολιτισμικό στοιχείο στην Ιρλανδία είναι άνισα κατανεμημένο.
Αν και εκείνοι δήλωσαν αποσυνδεδεμένοι από το φαινόμενο του πολυεθνικού στοιχείου, εγώ ήμουν αυτή που ένιωσε ότι είχε μείνει πίσω, σχεδόν αποκλεισμένη από έναν σύγχρονο τρόπο ζωής. Η καθημερινή επαφή και συναναστροφή με ανθρώπους διαφορετικού υπόβαθρου, εθνικά και κοινωνικά, διεύρυνε ουσιαστικά την οπτική μου και με έκανε να αποζητώ την ίδια εμπειρία στην πατρίδα μου.
Συνεπώς, το ερώτημα τελικά δεν θα πρέπει να είναι αν το Δουβλίνο είναι ανοιχτό στην πολυπολιτισμικότητα, που σαφώς είναι, αλλά το πώς αξιολογεί τη συμμετοχή του σε τόσο πολλές διεθνείς πρωτοβουλίες. Πώς διασφαλίζει ότι όλες αυτές επιτυγχάνουν την καλύτερη δυνατή αξία για τους πολυπολιτισμικούς πολίτες του;
Η Έμφυλη Ισότητα Ακόμη Περιμένει
Ωστόσο, ούσα γυναίκα σε μια ξένη χώρα που αγκαλιάζει το διαφορετικό και οδηγείται από πνεύμα δεκτικότητας, ευελπιστούσα η εμπειρία μου σε θέματα έμφυλης ισότητας να είναι «αναβαθμισμένη». Δυστυχώς, συνειδητοποίησα εμπράκτως ότι ο αγώνας για τη θεμελίωση της έμφυλης ισότητας καλά κρατεί και στο Δουβλίνο, όπως σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Σε βραδινές εξόδους, η ανακούφιση που πρόσφερε η παρουσία ενός αγοριού στην παρέα, το μήνυμα ότι έφτασα ασφαλής σπίτι και άλλοι «χρυσοί κανόνες επιβίωσης» τηρούνταν με ευλάβεια.
Η συζήτηση περί έμφυλης ισότητας ανάμεσα στις γυναίκες της φοιτητικής (και όχι μόνο) παρέας ήταν και ένα από τα βασικά στοιχεία που μας έφερε κοντά. Κάθε κοπέλα είχε να μοιραστεί ένα περιστατικό παραβατικής συμπεριφοράς από το ανδρικό φύλο, το οποίο είχε βιώσει. Παράλληλα, βρέθηκα ανάμεσα σε μια κοινότητα γυναικών έτοιμη να αλλάξει αυτή τη συμπεριφορά, έτοιμη να υποστηρίξει το δικαίωμά της να φοράει ό,τι ρούχα θέλει και να μιλάει χωρίς συστολές.
Η αίσθηση ότι μάλλον παντού οι γυναίκες αντιμετωπίζουν προβλήματα τέτοιου είδους, αν και καταρχήν στενάχωρη διαπίστωση, προκάλεσε μια διάθεση κατανόησης μεταξύ μας, που ξεπερνούσε τις πολιτισμικές μας διαφορές. Και έτσι, από το επίπεδο της ταύτισης ένιωσα ικανή να περάσω σε αυτό της δράσης για έναν κοινό σκοπό. Άλλωστε, ένας αγώνας που πραγματοποιείται από πολλά διαφορετικά μέτωπα προς ένα κοινό στόχο μοιάζει περισσότερο εφικτός.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land:
Lexicon: Το Γλωσσάρι της Έμφυλης Ισότητας
