Αυτό το λεξικό δεν ταξινομεί λέξεις σε αλφαβητική σειρά, δεν δίνει πληροφορίες γραμματικές και συντακτικές. Παίζει όμως με την ερμηνεία των λέξεων που επιλέγονται – μία κάθε μήνα, χωρίς σειρά, χωρίς ταξινόμηση. Για την ακρίβεια, χωρίς λεξικογραφική ταξινόμηση. Ακολουθεί μόνο εκείνη των σκέψεων και προβληματισμών, των αναγκών, των επιθυμιών, των βιωμάτων μας.
Η ιδέα γεννήθηκε μαζί με το μηνιαίο newsletter της αθηΝΕΑς το Νο Man’s Land. Και εμπλουτίζεται με λέξεις που ανακύπτουν από τους προβληματισμούς μας στο εργαστήρι αυτό. Της έμφυλης ισότητας.
Η λέξη του Σεπτεμβρίου είναι η «Ηδονή».
Ηδονή, από το Ρήμα Ήδομαι, που θα πει «Ευχαριστιέμαι, Απολαμβάνω, Ευφραίνομαι, Τέρπομαι»
Η ηδονή, γένους θηλυκού, έλεγαν οι αρχαίοι σοφοί πως είναι η θρυαλλίδα μας για δράση. Άλλοι, πάλι, πως ηδονή είναι η αταραξία που δίνει η πληρότητα.
Ήταν κι εκείνοι που λέγαν πως είναι ανόητο να την κυνηγάς με ζέση κι άλλο τόσο ανόητο με την ίδια ζέση να την αποφεύγεις. Ενώ υπήρχαν και αυτοί που προειδοποιούσαν να έχουμε πάντα κατά νου πως η ηδονή είναι ζευγάρι με τη λύπη.
Κι ανάμεσα στους σοφούς μια γυναίκα, που ακόμα αναρωτιόμαστε για το κατόρθωμά της να συνομιλεί με τους αιώνες, μόνη αυτή στους πολλούς, τραγούδησε τις ηδονές του έρωτα πιο όμορφα απ’ όλους:
«γλυκύπικρον αμάχανον όρπετον».1
Κι άλλοι πολλοί… Κι ο Αλεξανδρινός ποιητής ως όφειλε, γιατί τα ’χε καταφέρει να κρατήσει την ηδονή ως ήθελε, αφού αποστράφηκε «την κάθε απόλαυσιν ερώτων της ρουτίνας».2
Σκέφτομαι μόνο πόσο δίκιο είχαν, τελικά, εκείνοι οι σοφοί που είπαν πως είναι θρυαλλίδα. Μια φορά έφτασε για να ανάψει η φλόγα της και να ταξιδέψει ως σήμερα, άσβεστη, σαν άγιο φως. Δώρο στους εκλεκτούς που φιλοσοφούν δοκιμαζόμενοι στα θαλερά της μονοπάτια.
Κατάκτηση και δικαίωμα για εκείνους η ηδονή, στις αγορές και στις συναναστροφές των συμποσίων.
Μόνο από τους γυναικωνίτες έμοιαζε να περνάει ξυστά, να χαμηλώνει η φλόγα –άραγε, πώς την ονόμαζαν σε τούτα τα δωμάτια;– να σιωπά η χαρούμενη φύση της, να κρύβεται η ικμάδα της. Κανείς εκεί δεν δίδαξε τις απολαύσεις, εκτός από κείνες που ’χαν σκοπό ιερό.
Να τρυγηθούν οι κόρες έπρεπε, να γίνουν γυναίκες, να καρπίσουν, μακριά από τις άσκοπες ηδονές του βίου.
Κι όσες δαιμονίζονταν, όπως εκείνη η Ιώ με τον οίστρο που την τρέλαινε, λέγαν πως φταίει γι’ αυτό η αφηνιασμένη μήτρα. Σαν «ζώον επιθυμητικόν ενόν της παιδοποιίας»3 οι μήτρες και υστέρες, όταν παρέμεναν άκαρπες έλεγαν πως αγανανακτούν, πώς περιπλανιούνται μέσα στο σώμα, φράσσουν τις διόδους του αέρα, οδηγούν στην έσχατη απελπισία.
Υστέρες οι μήτρες, υστερία εκείνος ο πνιχτός θρήνος του χαμένου παραδείσου σε σεντόνια κουρελιασμένα μα και μεταξωτά. Αρρώστια η επιθυμία της κόρης, της γυναίκας, της μάνας.
Έτσι πορεύθηκαν οι γυναίκες στους αιώνες, σε ένα στημένο παιχνίδι που η πειθαρχία κέρδιζε πάντα την ηδονή.4
Έτσι πορεύονται σήμερα τα κορίτσια του κόσμου με το όνομα Bishara:
«Με ακρωτηρίασαν όταν ήμουν 11 ετών. Η γιαγιά μου μου είπε ότι ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων είναι προϋπόθεση για κάθε κορίτσι, ότι μας κάνει αγνές».5
Χωρίς να μάθουν να συλλαβίζουν ποτέ αγαπημένους στίχους σαν κι αυτούς:
«Την πιο ηδονική αφή την έχει το σταφύλι το πρωί,
σαν είναι δροσερό και σκεπασμένο με κείνη την άχνη
τη λεπτή. Πιάνω την κοιλιά σου, με τα τρία μου δάχτυλα,
και μου γεννιέται πάλι η εικόνα της δροσιάς του αμπελιού».6
***
- Σαπφώ, περί το 600 π.Χ. (=«γλυκόπικρο, αμάχητο ερπετό» ο έρωτας)
- Κωνσταντίνος Καφάφης («Ηδονή»/Χαρά και μύρο της ζωής μου η μνήμη των ωρών/που ηύρα και που κράτηξα την ηδονή ως την ήθελα./Χαρά και μύρο της ζωής μου εμένα, που αποστράφηκα/την κάθε απόλαυσιν ερώτων της ρουτίνας).
- Πλάτωνας (από το έργο «Τιμαίος»)
- Ο Γάλλος γιατρός Jean Martin Charcot ήταν ο πρώτος που θεώρησε την υστερία νευρολογική πάθηση που δεν προσβάλλει μόνο γυναίκες, αλλά και άνδρες και παιδιά – και προς το τέλος της ζωής του, ψυχολογική διαταραχή. Ο Γάλλος φιλόσοφος Michel Foucault θεωρούσε την υστερία αποτέλεσμα της καταπιεστικής πατριαρχικής κοινωνίας αλλά και αντίδοτο ή «εξέγερση» απέναντι σε αυτήν. Από το 1980, ο όρος «υστερία» έχει πάψει να υφίσταται ως διάγνωση.
- Η Unicef εκτιμά ότι περισσότερα από 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες έχουν υποστεί ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων στην Αφρική, στην Ασία και στη Μέση Ανατολή, αλλά και σε κοινότητες μεταναστών – στην Ισπανία, θεωρείται ότι διατρέχουν κίνδυνο 18.000 κορίτσια.
- Μάτση Χατζηλαζάρου («Ποιήματα 1944-1985», εκδόσεις Ίκαρος)
• Το Γλωσσάρι της Έμφυλης Ισότητας συνεχίζεται με περισσότερες λέξεις εδώ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Οι Μητέρες της Plaza de Mayo Ψάχνουν Ακόμα
Υπόθεση DATAWO: Προστασία Δικαιωμάτων Γυναικών και Θηλυκοτήτων στο Διαδίκτυο
