Είναι χρήσιμο να επαναπροσδιορίζουμε την εθνική μας στρατηγική όταν νέα δεδομένα μπαίνουν στην εξίσωση, είναι όμως εγγενής ο κίνδυνος να υπερτιμήσουμε τη δική μας αξία, να υποτιμήσουμε πόσο σημαντική είναι η Τουρκία στο συσχετισμό δυνάμεων στην περιοχή, και να προεξοφλήσουμε μια απομάκρυνση που είναι πιθανότητα συγκυριακή.
Η γειτονική μας χώρα είναι επίσης αρκετές φορές μεγαλύτερη απ’ την Ελλάδα, όποιο κριτήριο κι αν κοιτάξουμε. Πάρτε για παράδειγμα τον πληθυσμό της, ο οποίος πλησιάζει τα 80 εκατομμύρια και εξακολουθεί να αυξάνεται γοργά, ενώ προβλέπεται να φτάσει τα 98 εκατομμύρια το 2050. Ο δικός μας προβλέπεται να είναι μικρότερος και γηραιότερος απ’ τον σημερινό.
Ούτε όμως από πλευράς οικονομικού μεγέθους δεν μας ευνοεί η σύγκριση. Το ΑΕΠ της Τουρκίας ήταν το 2016 πάνω από 4 φορές μεγαλύτερο απ’ το δικό μας. Σε ό,τι αφορά τη στρατιωτική μας ισχύ, σύμφωνα με στοιχεία του ΝΑΤΟ για την ίδια χρονιά, μπορεί το ποσοστό επί του ΑΕΠ που αντιστοιχεί στις αμυντικές δαπάνες να μας κατατάσσει δεύτερους μετά τις ΗΠΑ, όμως, σε απόλυτους αριθμούς, αυτό αντιστοιχεί σε μόλις 4,6 δισ. δολάρια, έναντι 11,6 δισ. δολαρίων της Τουρκίας.
Όσο για τη σημασία που μας προσδίδει ο ρόλος που μπορούμε να παίξουμε στην απεξάρτηση της Δύσης από τη Ρωσία στην προμήθεια φυσικού αερίου, αντίστοιχης γεωστρατηγικής σημασίας είναι για την υπόθεση των αγωγών και η γειτονική μας Τουρκία: το φυσικό αέριο της Κασπίας περνάει αναγκαστικά και απ’ αυτήν.
Η Αγκαλιά του Putin και Άλλες Περιπέτειες
Ακόμα πιο σημαντική όμως από τη σύγκριση των δύο χωρών σε απόλυτους όρους είναι η σύγκριση των εναλλακτικών τους, όσον αφορά δυνητικές διπλωματικές και οικονομικές συμμαχίες.
Σε πολλά θέματα πρώτης γραμμής για τη Ουάσιγκτον, η Τουρκία είναι στο απέναντι στρατόπεδο. Παρά ταύτα, οι Αμερικανοί, οι οποίοι παρακολουθούν στενά το φλερτ Erdogan με τον Vladimir Putin, δεν είναι διατεθειμένοι να αφήσουν τη γειτονική μας χώρα να πέσει στην αγκαλιά της Ρωσίας.
Την ίδια στιγμή, υπάρχει πάντα ο φόβος υιοθέτησης από την Τουρκία μιας πολιτικής ακόμα πιο ισλαμοκεντρικής, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πλήθος χωρών της Μέσης Ανατολής, της Ασίας, αλλά και της Αφρικής, αποτελούν εμπορική διέξοδο γι’ αυτήν, εξαιτίας τόσο της κοινής θρησκείας, όσο και της πιο βιομηχανοποιημένης, συγκριτικά με τη δική μας, οικονομίας της.
Στην πραγματικότητα, σε αντίθεση με την Τουρκία, δεν έχουμε εναλλακτική πέρα απ’ τη Δύση, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν οφείλουμε να καλλιεργούμε συμπληρωματικά τις σχέσεις μας με άλλες χώρες. Έλληνας διπλωμάτης με εξαιρετική γνώση των συσχετισμών δυνάμεων στην περιοχή, σε συζήτηση που είχαμε πρόσφατα, εξέφρασε την πεποίθηση ότι η Ελλάδα έχει να κερδίσει πολλά περισσότερα απ’ το Ισραήλ και την Αίγυπτο, απ’ όσα περιμένουμε από τη Ουάσιγκτον “ως αντίδοτο ή αντίβαρο ή ανταποδοτικά οφέλη”.
Γιατί Ανέχονται τα Καπρίτσια της Τουρκίας;
Ο έμπειρος διπλωμάτης προσέδωσε επίσης στη στρατηγική των ΗΠΑ όσον αφορά την Τουρκία χαρακτήρα “πυροσβεστικό”. Μπορεί λοιπόν οι σχέσεις της Άγκυρας με τη Ουάσιγκτον να είναι προβληματικές, όμως αν δεν έχουν εκραγεί, είναι λόγω της συστηματικής προσπάθειας που καταβάλει η τελευταία να “ελέγξει τη ζημιά”, σε όλα τα επίπεδα.
“Οι ΗΠΑ προσπαθούν να συγκρατήσουν την κατάσταση, ελπίζοντας κάποια στιγμή τα πράγματα να αντιστραφούν. Σε πολύ λίγες ευρωπαϊκές χώρες, της Ελλάδος συμπεριλαμβανομένης, οι ΗΠΑ θα είχαν επιτρέψει τόσα καπρίτσια όσα στην Τουρκία”, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η Απρόβλεπτη Σχέση Trump-Erdogan
Αντιλαμβάνομαι ότι είναι πιο ευχάριστο -και θρεπτικό για τον εθνικό μας εγωισμό- να διογκώνουμε τη δική μας σημασία, όμως αυτό ασφαλώς δεν βελτιώνει την πραγματική μας θέση, ενώ μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνα μονοπάτια.
