Πόσο αθώα είναι η στέβια και τα παράγωγά της; Για ποιο λόγο να επιλέξω γλυκαντικά φυσικά ή τεχνητά αντί για ζάχαρη;
Σε μια γενικότερη «δαιμονοποίηση» της ζάχαρης, τα διάφορα γλυκαντικά και υποκατάστατά της καταναλώνονται και χρησιμοποιούνται πλέον κατά κόρον σε τρόφιμα και ροφήματα εντός και εκτός σπιτιού. Οτιδήποτε με την ετικέτα «χωρίς ζάχαρη» προτιμάται και θεωρείται υγιεινό. Είναι όμως έτσι; ΟΧΙ.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στις 15 Μαΐου 2023, εξέδωσε –επιτέλους– σαφείς οδηγίες για τη ΜΗ χρήση γλυκαντικών στην προσπάθεια απώλειας βάρους ή στον έλεγχο του ρίσκου εμφάνισης άλλων πολύπλοκων παθήσεων, όπως οι καρδιοαγγειακές και ο διαβήτης τύπου 2. Πρόκειται για μια οδηγία που αναμέναμε αρκετό καιρό, δεδομένου ότι τα επιστημονικά στοιχεία από τις μελέτες για τις επιπτώσεις των γλυκαντικών στην ανθρώπινη υγεία υπάρχουν εδώ και αρκετά χρόνια.
ΝΑΙ, αυτές οι οδηγίες περιλαμβάνουν και τα φυσικά γλυκαντικά, όπως η στέβια και τα παράγωγά της, καθώς και τεχνητά γλυκαντικά, όπως η σουκραλόζη, η σακχαρίνη, τα κυκλαμικά, η αντβαντάμη, η ασπαρτάμη και το ακετοσουλφαμικό κάλιο.
Συγκεκριμένα, ο ΠΟΥ σε αυτό το 90σέλιδο έγγραφο τονίζει ότι η μακροπρόθεσμη κατανάλωση γλυκαντικών χωρίς ζάχαρα (NSS, από την αγγλική τους ονομασία Non-Sugar Sweeteners) σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, καρδιοαγγειακών παθήσεων και θνησιμότητας στους ενήλικες.
Οι αρνητικές αυτές δράσεις των γλυκαντικών δεν έχουν καμία σχέση με τις θερμίδες –που όντως δεν έχουν– αλλά με την επίδρασή τους σε άλλους μοριακούς μηχανισμούς, πολύ πιο σημαντικούς από τις θερμίδες, όπως:
1. Το εντερικό μικροβίωμα. Τα δεδομένα δείχνουν αλλοιώσεις και δυσβιώσεις μεταξύ των μικροοργανισμών που απαρτίζουν το μικροβίωμά μας και που είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση της υγείας μας.
2. Ο εθισμός στη γλυκιά γεύση. Η συστηματική και μοναδική χρήση γλυκαντικών οδηγεί σε υπερ-έκφραση γονιδίων γευστικών καλύκων (υποδοχέων) γλυκιάς γεύσης στη γλώσσα μας, εις βάρος των υπόλοιπων γεύσεών μας, αυξάνοντας έτσι την προτίμηση για οτιδήποτε γλυκό. Η ανάγκη μας άλλωστε για γλυκό αποτελεί βιολογική, εξελικτική ανάγκη του ανθρώπου, αλλά για αυτό το θέμα έχω μιλήσει εδώ.
3. Η αλλοίωση νευρολογικών μηχανισμών, όπως η πείνα, ο κορεσμός, η ηδονική ανταπόκριση στη γλυκιά γεύση, η ανταμοιβή και η μνήμη αυτής. Πρόκειται για μηχανισμούς που έχουν ευνοήσει την ανθρώπινη εξέλιξη και επιβίωση του ανθρώπινου σώματος στον χρόνο.
4. Η αλλοίωση στην έκκριση των αντίστοιχων μεταβολικών ορμονών, απαραίτητων για τη σωστή πέψη και λειτουργία, ακριβώς λόγω της προηγούμενης αλλοίωσης.
Η ζάχαρη, λοιπόν, μπορεί να ευθύνεται για πολλά προβλήματα υγείας, αλλά η πλήρης αντικατάστασή της από τα γλυκαντικά είναι χειρότερη διότι μετατοπίζει το κέντρο βάρους από τη σωστή θρέψη και κατανάλωση ποιοτικών προϊόντων στην κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, απλώς και μόνο επειδή δεν έχουν ζάχαρη.
Και εδώ έρχεται η μεγαλύτερη παρανόηση που ακούω συχνά: «Αφού τα γλυκαντικά δεν έχουν θερμίδες, γιατί μας πειράζουν;» «Και τι θα βάζω στον καφέ;»
ΝΑΙ, τα γλυκαντικά μας πειράζουν όχι επειδή δεν έχουν θερμίδες, αλλά για το κακό που κάνουν στους υπόλοιπους μηχανισμούς που ανέφερα πιο πάνω και δεν μετριούνται με ένα κομπιουτεράκι.
ΟΧΙ, οι θερμίδες δεν είναι η πανάκεια, όταν θέλουμε να χάσουμε βάρος ή να φροντίσουμε την υγεία μας. Πιο σημαντική είναι η θρέψη που παίρνουμε –ή όχι– από τα τρόφιμα που καταναλώνουμε και οι διατροφικές συνήθειες στο σύνολό τους από το αν καταναλώσουμε 30 θερμίδες πάνω ή κάτω.
ΝΑΙ, στον καφέ μπορούμε να μη βάλουμε τίποτα. Να τον πιούμε σκέτο. Άλλωστε, αν μας αρέσει η γεύση του καφέ, την απολαμβάνουμε χωρίς τίποτα. Όλα τα υπόλοιπα είναι ροφήματα γλυκά με γεύση καφέ.
Μη διστάσεις να με ρωτήσεις αν χρειάζεσαι περισσότερες πληροφορίες. Μέχρι την επόμενη φορά, να θυμάσαι ότι η διατροφή είναι πρωτίστως μέσο υγείας και όχι αισθητικής!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Εκπαιδεύοντας τους Γευστικούς μας Κάλυκες με τη Βαλεντίνη Κωνσταντινίδου
Διαλειμματική Δίαιτα | Ναι ή Όχι και Γιατί;
