Θυμάσαι πριν μερικές δεκαετίες που μιλούσαμε στα άρθρα και στα βιβλία για τους “Γονείς σε κρίση;» Υπερβολικά αγχωμένοι και πιεσμένοι, με κατάθλιψη ή σε burnout λόγω των υπερβολικών γονικών υποχρεώσεων; Ε, τα πράγματα έχουν κάπως αλλάξει, αφού πλέον ήρθε ο καιρός για να διαπιστωθεί και να επιβεβαιωθεί ένα φυσικό επακόλουθο: Πίσω από κάθε γονιό σε κρίση είναι αναμενόμενο να ακολουθεί ένα παιδί σε κρίση.
Παιδιά σε συναισθηματική κατάρρευση είναι ο όρος που χρησιμοποιεί ο κορυφαίος Παιδο-Ψυχιάτρος Dr. Louis Rohas Marcos. Και δεν είναι ο μόνος, αφού η επιστημονική κοινότητα διαπιστώνει ξεκάθαρα μια έλλειψη ισορροπημένης Ψυχικής και Συναισθηματικής Υγείας σε σημαντικό αριθμό παιδιών. Και η Δρ. Τζίνα Θανοπούλου είναι η Ελληνίδα ειδικός που επιλέξαμε για να συζητήσουμε για αυτό.
Τα ανησυχητικά νούμερα
Για να έχεις όμως μια πιο σαφή εικόνα σχετικά με το τι συμβαίνει με τα παιδιά και την ψυχική τους υγεία, θα πρέπει να μιλήσουμε με νούμερα. Αν και είναι βέβαιο ότι μάλλον θα τρομάξεις, θα τα παραθέσουμε γιατί, αν είσαι γονιός, είναι σκόπιμο και να γνωρίζεις και να θορυβηθείς.
Έρευνες από το Πανεπιστήμιο του Harvard School Of Education επιβεβαιώνουν αύξηση κατά 43% στη Δ.Ε.Π.Υ. (Διάσπαση Ελλειματικής Προσοχής & Υπερκινητικότητα), αύξηση 37% της Εφηβικής Κατάθλιψης και αύξηση 200% στον αριθμό των Προεφηβικών & Εφηβικών Αυτοκτονιών (μεταξύ 10-18 ετών). Και το Harvard δεν είναι το μόνο που έχει εντοπίσει το πρόβλημα με τα παιδιά. Τα τελευταία 15 χρόνια οι ερευνητές μάς δίνουν τα αποτελέσματα ανησυχητικών στατιστικών, καθώς διαπιστώνουν αύξηση της μελαγχολίας στα νέα παιδιά και εφήβους, αύξηση της Παιδικής Κατάθλιψης και της Παιδικής Διπολικής Διαταραχής, αύξηση στη Χρήση Εθιστικών Ουσιών και των Διατροφικών Διαταραχών. Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι 1 στα 5 παιδιά έχει πρόβλημα προσαρμοστικότητας και δυσκολία στη δημιουργία και διατήρηση υγιών φιλικών και διαπροσωπικών σχέσεων.
Τι συμβαίνει, λοιπόν; Γιατί τα παιδιά μας, που σήμερα μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που δεν τους λείπει τίποτα, πηγαίνουν (κάποια) σε καλά σχολεία, ζουν σε όμορφα παιδικά δωμάτια, λαμβάνουν μια καλή εκπαίδευση, βιώνουν αυτή τη συναισθηματική κατάρρευση; Γιατί μεγαλώνουν με ψυχική κενότητα και έλλειψη νοήματος; Και γιατί η ψυχική τους υγεία είναι περισσότερο ταραγμένη από ποτέ;
Γιατί όμως;
Σύμφωνα με την ψυχολόγο Τζίνα Θανοπούλου, πράγματι διαπιστώνεται σε μεγάλη μερίδα των παιδιών σήμερα έλλειψη νοήματος ζωήs, δυσκολία στην τοποθέτηση μελλοντικών στόχων σε προσωπικό, διαπροσωπικό, ακαδημαϊκό και επαγγελματικό επίπεδο, έλλειψη ουσιαστικών φιλικών σχέσεων.
Οι γονείς πάνω και πρώτα από όλα χρειάζεται να είναι συναισθηματικά διαθέσιμοι για τα παιδιά τους.
Τα σημερινά παιδιά βρίσκονται σε υπερδιέργεση παροχής υλικών αγαθών με έλλειψη ορίων και στην ουσία στερούνται μια υγιή παιδική ηλικία. Ενώ μπορεί να έχουν πολλά εξωτερικά υλικά αγαθά, στερούνται βασικά και ουσιαστικά συστατικά της “Αληθινής ζωής”.
Ποιοι γονείς κρύβονται πίσω από ένα ψυχικά αρρύθμιστο παιδί;
Όπως εξηγεί η Δρ. Θανοπούλου, δε φταίνε όλοι οι γονείς. Ή ακόμα κι όταν φταίνε, δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ή δεν έχουν καταλάβει τι ακριβώς κάνουν λάθος, παρόλο που έχουν την πρόθεση να προσφέρουν ως γονείς το καλύτερο για τα παιδιά τους. Ποιοι γονείς όμως κρύβονται πίσω από ένα ψυχολογικά αρρύθμιστο παιδί; Κυρίως οι συναισθηματικά και πρακτικά μη διαθέσιμοι γονείς, που δυστυχώς στις μέρες μας είναι αυξανόμενο είδος. Οι περισσότεροι δεν καταλαβαίνουν ότι δεν είναι διαθέσιμοι και ότι αυτοί ευθύνονται για τη συναισθηματική απορρύθμιση των παιδιών τους. Πώς όμως μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε;
- Γονείς που επιτρέπουν στα παιδιά τους να μεγαλώνουν με μοναδική ή κύρια διέγερση από την τεχνολογία με παθητικό τρόπο, με μη ισορροπημένη διατροφή, έλλειψη ποιοτικού ύπνου, έλλειψη σωστής σωματικής άσκησης, καθιστική ζωή και έλλειψη επαφής με τη φύση.
- Γονείς “απόντες”, πρακτικά, συναισθηματικά και πνευματικά, που είναι οι ίδιοι απασχολημένοι και αποσπασμένοι με την Ψηφιακή Τεχνολογία και τα Mass Media, με αποτέλεσμα να στερούν στα παιδιά τους ουσιαστικό, ποιοτικό χρόνο για επικοινωνία, ανταλλαγή απόψεων, μοίρασμα, δημιουργικό παιχνίδι και ουσιαστική επαφή.
- Γονείς υπερβολικά επιεικείς και επιτρεπτικοί που αφήνουν τα παιδιά τους να κάνουν ό,τι θέλουν, χωρίς να θέτουν όρια και κανόνες, με αποτέλεσμα τα παιδιά να εξελίσσονται σε ανεξέλεγκτα άτομα.
- Γονείς που μεγαλώνουν παιδιά με την αίσθηση του “Κεκτημένου Δικαιώματος”, τα οποία απαιτούν να λαμβάνουν τα πάντα, χωρίς κόπο και διάκριση, με αποτέλεσμα να γίνονται απαιτητικά, κακομαθημένα, αλλά ταυτόχρονα ανασφαλή και αβέβαια άτομα.
Πώς μπορεί να γίνει ο γονιός ο συναισθηματικός coach του παιδιού του;
Όπως εξηγεί η Δρ. Θανοπούλου, αν οι γονείς θέλουν να μεγαλώσουν ψυχολογικά ισορροπημένα και υγιή παιδιά, πρέπει να ξαναδώσουν έμφαση σε βασικές ηθικές, οικογενειακές, ψυχολογικές και κοινωνικές αξίες.
Πίσω από κάθε γονιό σε κρίση είναι αναμενόμενο να ακολουθεί ένα παιδί σε κρίση.
Για να γίνουν «Συναισθηματικοί Ρυθμιστές» και Προπονητές (Emotional Coaches) των συναισθημάτων των παιδιών τους, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες να διασφαλίσουν την ψυχική υγεία των παιδιών τους, μπορεί να βοηθήσουν τα εξής:
- Να εκφράζουν τη γονική τους αγάπη αλλά ταυτόχρονα να θέτουν όρια στην διαπαιδαγώγησή τους. Είναι σημαντικό να νιώθουν τα παιδιά ότι οι γονείς έχουν τον έλεγχο της διαπαιδαγώγησης τους και μπορούν και πρέπει να λένε και «ΟΧΙ» μερικές φορές. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να δημιουργηθεί ένα ασφαλές πλαίσιο συμπεριφοράς, υγιών προσδοκιών και ισορροπίας μεταξύ του «θέλω» και του «μπορώ» σε ένα παιδί.
- Να προσφέρουν στα παιδιά τους επαρκή και ουσιαστικά πνευματικά ερεθίσματα μέσω του διαβάσματος, της επαφής με τις τέχνες, την ιστορία, τον πολιτισμό, τα αθλήματα, τα ταξίδια.
- Να αποφεύγουν οι ίδιοι τη διαρκή χρήση της τεχνολογίας στο τραπέζι, στο αυτοκίνητο, στο παιχνίδι, στην παραλία, στο εστιατόριο κτλ., πράγμα που περνά το μήνυμα στο παιδί ότι δεν είναι πρακτικά και συναισθηματικά διαθέσιμοι.
- Να επιδιώκουν να συζητούν με τα παιδιά τους έστω και με απλές καθημερινές συζητήσεις, έτσι ώστε να τα βοηθούν να μάθουν να επιδιώκουν την ανταλλαγή απόψεων και ουσιαστικής επικοινωνίας.
- Να καθιερώσουν μια συνεπή ρουτίνα στα παιδιά στον ύπνο τους, στη διατροφή, στα μαθήματα, στην τακτοποίηση του δωματίου, των ρούχων, των βιβλίων και γενικότερα των υποχρεώσεών τους. Επίσης, να τα ενθαρρύνουν να αναλαμβάνουν κατάλληλες για την ηλικία τους υπευθυνότητες.
- Να διδάξουν στα παιδιά τους να λένε « Ευχαριστώ», «Παρακαλώ», «Συγνώμη», αλλά και να τα βοηθήσουν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται μερικά δύσκολα συναισθήματα, όπως απογοήτευση, θυμό, λύπη, οργή, παίρνοντας με αυτόν τον τρόπο μαθήματα ζωής και ωρίμανσης.
- Εκτός από τον ποιοτικό χρόνο που χρειάζεται να περνούν οι γονείς με τα παιδιά τους, είναι σημαντικό να είναι συναισθηματικά διαθέσιμοι, με ουσιαστικές συζητήσεις, υποστήριξη προς το παιδί σε στιγμές κρίσεις (ακόμα κι αν για εκείνους φαίνονται ασήμαντα γεγονότα όπως για παράδειγμα η σύγκρουση με έναν φίλο στο σχολείο) και κινήσεις που εκφράζουν συναισθηματική σύνδεση, όπως η αγκαλιά.
Τέλος, η Δρ. Θανοπούλου επισημαίνει το εξής: “Η ψυχική ισορροπία ενός παιδιού, καλώς ή κακώς, εξαρτάται από την ψυχολογική ισορροπία των γονιών του. Οι πρώτοι που μπορεί να το διδάξουν να ρυθμίζει τα συναισθήματά του είναι οι γονείς του. Είναι σημαντικό να καταλάβουν οι γονείς ότι, φροντίζοντας για όλες τις άλλες ανάγκες του παιδιού χωρίς να δίνουν έμφαση στις παραμέτρους που διασφαλίζουν την ψυχική του ισορροπία, ο κίνδυνος να διαταραχτεί η ψυχική ισορροπία του παιδιού είναι υπαρκτός.
Οι γονείς επομένως, πάνω και πρώτα από όλα, χρειάζεται να είναι συναισθηματικά διαθέσιμοι για τα παιδιά τους. Με λίγα και απλά λόγια, αυτό που πρέπει να έχουν πάντα στο πίσω μέρος του μυαλό τους είναι ότι ένα ακόμα ζευγάρι παπούτσια ή ένα παιχνίδι αξίζει πάντα λιγότερο για ένα παιδί από μια σφιχτή αγκαλιά, την ώρα που νιώθει θλιμμένο, φοβισμένο, απογοητευμένο ή και χαρούμενο.
Το άρθρο της Φλώρας Κασσαβέτη δημοσιεύθηκε στο Thrive Global στις 6 Δεκεμβρίου.
