Μια Τεράστια Δημοσκοπική Αλλαγή
“Πιστεύω στην Ευρώπη. Ήταν ένα καταπληκτικό όνειρο που βρίσκεται στα πρόθυρα να καταστραφεί. Θα κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να σώσουμε την Ευρώπη”, είπε πρόσφατα σε συνέντευξη που έδωσε στο Politico ο Salvini. Πώς να ερμηνεύσει κανείς το -έστω μερικό- “ημέρωμά” του. Ασφαλώς η διαπραγμάτευσή του με την Ευρώπη του έχει ήδη αποφέρει κάποιους διαπραγματευτικούς καρπούς, όμως το μεγαλύτερο όφελός του αφορά στην εκτόξευση της εκλογικής του δύναμης. Γιατί, χωρίς καλά καλά να το καταλάβουμε, έχει συντελεστεί μια τεράστια αλλαγή στο ιταλικό πολιτικό σκηνικό, με τη μετατροπή ενός μέχρι πρότινος outsider, της Λέγκας, ενός αναγκαστικού συμμάχου της Forza Italia του Silvio Berlusconi στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, σε πρώτο (δημοσκοπικά) κόμμα και κυρίαρχο παίκτη στο ιταλικό πολιτικό σκηνικό.
Στις εκλογές του περασμένου Μαρτίου η Λέγκα κατέγραψε ένα 17% στις κάλπες, δόθηκε έτσι η δυνατότητα στο κόμμα του Salvini να συγκυβερνήσει, σε συνεργασία με το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, το οποίο όμως έκτοτε μοιάζει να έχει καπελώσει – τόσο από πλευράς πολιτικής όσο και επικοινωνίας. Γιατί, από τότε κατέγραψε μια εντυπωσιακή δημοσκοπική άνοδο, φτάνοντας σε σημείο να ξεπερνά το 35% στις έρευνες κοινής γνώμης, μέχρι που προσγειώθηκε, προσφάτως, περίπου στο 32%. Σε έναν μόλις χρόνο, η ακροδεξιά/ευρωσκεπτικιστική Λέγκα κατάφερε να διπλασιαστεί!
Τι γίνεται με τους λοιπούς παίκτες; Ο κυβερνητικός εταίρος του Salvini, όπως είπαμε, δεν ακολουθεί την ίδια πορεία. Από ποσοστό 33% στις εκλογές, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων κινείται πια γύρω στο 26%. Το δε Δημοκρατικό Κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Matteo Renzi κινείται κάτω κι απ’ το εκλογικό χαμηλό του 19%. Στο μεταξύ, ο πάλαι ποτέ λαοφιλής Berlusconi αιμορραγεί δυνάμεις – από ποσοστό 14% στις τελευταίες κάλπες, η Forza Italia κινείται πια σε μονοψήφια ποσοστά, λίγο κάτω απ’ το 10%. Οι υποστηρικτές που τον εγκαταλείπουν, κινούνται δεξιότερα, προς τη Λέγκα, της οποίας η ενίσχυση αλλάζει με τον τρόπο αυτό το κέντρο βάρος και του ιταλικού πολιτικού φάσματος, αλλά και της κυβερνητικής συμμαχίας με τους Πέντε Αστέρες.
Επικίνδυνη Στρατηγική για τα Δεξιά Κόμματα
Από τις ακροδεξιές δυνάμεις που έκαναν την τελευταία δεκαετία πιο αισθητή την παρουσία τους σε ολόκληρο το φάσμα των ευρωπαϊκών χωρών, μόνο η Λέγκα του Matteo Salvini πέτυχε τη μετάβαση από ένα κόμμα αντίδρασης σε ένα κόμμα εξουσίας. Όπως αποπειράθηκε να κάνει και η Marine Le Pen, ο Salvini χρειάστηκε να μαλακώσει κάπως τη ρητορική του, προκειμένου να διεκδικήσει μεγαλύτερο μέρος της εκλογικής πίτας, και τα κατάφερε.
Τι σημαίνει η επιτυχία του για τα μεγάλα δεξιά και κεντροδεξιά κόμματα της Ευρώπης; Για αρχή, ότι πιθανότατα θα υπάρξουν κι άλλοι μιμητές που θα ακολουθήσουν την τακτική του. Τα παραδοσιακά δεξιά κόμματα, οσφραινόμενα τον κίνδυνο, ετοιμάζονται να κάνουν κι αυτά βουτιά σε ολοένα και πιο ακραία νερά, με την ελπίδα να αλιεύσουν έξτρα ψήφους. Δεν έχουν επιλογή – λένε. Χαρακτηριστικός είναι ο διχασμός των Χριστιανοδημοκρατών, όπως αποτυπώθηκε στο πρόσφατο συνέδριό τους, κατά το οποίο εξέλεξαν μεν για πρόεδρο την πιο κεντρώα εκλεκτή της Angela Merkel, Annegret Kramp-Karrenbauer, όμως οριακά, αφού ο Friedrich Merz, ευαγγελιζόμενος μια στροφή του κόμματος προς τα δεξιά κατάφερε να αποσπάσει ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό στήριξης στη διαδικασία.
Τι σημαίνει η επιτυχία του για τα μεγάλα δεξιά και κεντροδεξιά κόμματα της Ευρώπης; Για αρχή, ότι πιθανότατα θα υπάρξουν κι άλλοι μιμητές που θα ακολουθήσουν την τακτική του.
Το παράδειγμα του Berlusconi είναι εντούτοις άκρως διδακτικό: να ένας πολιτικός που υιοθέτησε μια ολοένα και πιο αντιευρωπαϊκή ατζέντα και ρητορική, αξιοποίησε την ύπαρξη της Λέγκας μέχρι εκεί που τον συνέφερε, μέχρι που η Λέγκα τον κατάπιε αμάσητο! Με τη φωτιά έπαιξαν και οι Ρεπουμπλικάνοι στις ΗΠΑ, μέχρι που εξέλεξαν έναν πρόεδρο που δηλώνει ο ίδιος εθνικιστής και τώρα δεν μπορούν να τον μαζέψουν…
Πώς Βράζεις Έναν Βάτραχο;
Ποια είναι η λύση στο άλυτο πρόβλημα της στροφής του πολιτικού σκηνικού στις δυτικές χώρες προς τον (δεξιό ή αριστερό) λαϊκισμό; Η Ευρώπη με σύστημα ακολουθεί στο θέμα αυτό την τακτική του συμβιβασμού και τις απορρόφησης των λαϊκιστών στο ευρωπαϊκό mainstream.
Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη διαχείριση της Ιταλίας, στο πλαίσιο του μπρα ντε φερ Salvini-Βρυξελλών. Κανένας δεν τράβηξε τόσο το σκοινί ώστε να κινδυνεύσει να σπάσει. Ο μεν Salvini κλιμάκωσε τη σύγκρουση μέχρι να κερδίσει το μέγιστο που μπορούσε δημοσκοπικά και πολιτικά. Σε αντίθεση μάλιστα με τους δικούς μας διαπραγματευτές του πρώτου εξαμήνου του 2015, έχοντας καλύτερη επίγνωση του τι παραχωρήσεις μπορεί να αποσπάσει από μια “σκληρή διαπραγμάτευση”, έκανε την κατάλληλη στιγμή την τακτική του υποχώρηση. Γνωρίζει άλλωστε ότι ανά πάσαν στιγμή μπορεί να επανέλθει στο τραπέζι με νέες απαιτήσεις μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές, με νέους συσχετισμούς δυνάμεων που θα τον συμφέρουν παραπάνω.
Όσο για τους Ευρωπαίους, έδωσαν κάτι λίγο αλλά ανασαίνουν ξανά! Με το Brexit να εξελίσσεται σε γόρδιο δεσμό και τις ευρωεκλογές να κοντοζυγώνουν, δεν ήθελαν το ιταλικό ζήτημα να συρθεί για πολύ. Ετοιμάζονται λοιπόν να αγκαλιάσουν τον Salvini που “ήρθε στα συγκαλά του”, όπως έχουν αγκαλιάσει τον δικό μας πρωθυπουργό που από “κακό παιδί” αντιμετωπίζεται πια ως “συνετός εταίρος”. Άλλωστε, η Ευρώπη χτίζεται πάνω σε συμβιβασμούς και διαδοχικές διαπραγματεύσεις. Τυχαία έβρισκε λύση ακόμη και με τους πιο δύσπεπτους πελάτες, όπως ο Viktor Orban, όλα αυτά τα χρόνια;
Όπως όμως ο βάτραχος (κατά τον αστικό μύθο) βράζεται λίγο λίγο, βαθμό βαθμό, μέχρι που χωρίς να το καταλάβει έχει απολέσει τις δυνάμεις του και βρίσκεται παγιδευμένος μέσα σε μια εντελώς αφιλόξενη… κατσαρόλα, έτσι κινδυνεύει να πάθει και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Από την πολλή διαπραγμάτευση, θα κοιτάξει μια μέρα γύρω της και δεν θα αναγνωρίζει πια τον εαυτό της. Θα έχει γλιτώσει από το μπαμ μιας ακόμα κρίσης. Όμως, τον πιο δυσάρεστο ήχο τον κάνει ο βάτραχος όταν αφήνει την τελευταία του πνοή.
Tο άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε προ ημερών στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος».
