Η Σοφία Περπέρα δεν μιλά απλώς για κρασί – ζει μέσα σε αυτό. Με εμπειρία, γνώσεις και αφοσίωση, εδώ και χρόνια αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα στην προώθηση του ελληνικού αμπελώνα διεθνώς. Στον Σύνδεσμο Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ) είναι εκείνη που χειρίζεται θέματα προβολής και επικοινωνίας, με στρατηγική ματιά και βαθιά κατανόηση της παγκόσμιας αγοράς. Δεν είναι τυχαίο ότι η συμβολή της θεωρείται πολύτιμη. Έχει πολλά να προτείνει στον κλάδο του κρασιού και των αποσταγμάτων.
Ταξιδεύει συνεχώς και μιλά αδιάκοπα –και με πάθος– για το ελληνικό κρασί. Για την πρόοδο που έχει σημειώσει τα τελευταία χρόνια, για τις προσπάθειες των Ελλήνων παραγωγών. Και στο εξωτερικό την ακούν προσεκτικά.
Παράλληλα, δεν σταματά να επισημαίνει την ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας και εντός συνόρων. Οι φορείς, οι οργανισμοί και τα πρόσωπα που έχουν στα χέρια τους τη διαχείριση του ελληνικού κρασιού πρέπει –όπως λέει– να εξελίξουν όλα εκείνα που έχουν χτιστεί και να προετοιμαστούν για όσα έρχονται. Και τώρα, με τον Στέλλιο Μπουτάρη στη θέση του προέδρου του ΣΕΟ, πολλά από όσα μέχρι σήμερα παρέμεναν ιδέες έχουν τις προϋποθέσεις να γίνουν πράξη, καθώς είναι άνθρωπος της πράξης, με DNA που τον ωθεί να προχωρά και να μετασχηματίζει όσα παραλαμβάνει.
Μια συζήτηση με τη Σοφία Περπέρα είναι πηγή έμπνευσης και γνώσης. Μια ευκαιρία για να μάθουμε όχι μόνο όσα συνήθως προβάλλονται, αλλά και εκείνα που συχνά μένουν στο παρασκήνιο – και όμως, καθορίζουν την πορεία του ελληνικού κρασιού στον κόσμο.
«Ο ελληνικός οινικός πολιτισμός είναι από τους αρχαιότερους και πιο εκλεπτυσμένους στον κόσμο – και δεν είναι λίγες οι “νέες” οινικές χώρες που θα έδιναν τα πάντα για να έχουν έστω ένα κομμάτι αυτής της ιστορίας».
Ποιες είναι οι αρμοδιότητές σας στον ΣΕΟ;
Στον ΣΕΟ ασχολούμαι με τα θέματα προβολής και προώθησης του ελληνικού κρασιού, κυρίως προς τις αγορές του εξωτερικού, αλλά και με τις εξελίξεις που αφορούν το ευρωπαϊκό κρασί. Δηλαδή, συμμετέχω στις συνεδριάσεις της Comité Européen des Entreprises Vins (CEEV), του αντίστοιχου ΣΕΟ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πρόκειται για την υπερ-οργάνωση του ευρωπαϊκού οινικού τομέα, της οποίας ιδρυτικό μέλος αποτελεί ο ΣΕΟ, που ασχολείται με οτιδήποτε σχετικό, από το αμπέλι μέχρι το κρασί.
Θέματα εμπορικά –π.χ. από τον Φεβρουάριο που ξεκίνησε η αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ για τους δασμούς, η CEEV ασχολείται ιδιαίτερα με το θέμα των δασμών–, περιβάλλοντος, προγράμματα όπως τα κρασί και υγεία, αντιαλκοολική εκστρατεία, κοινή γεωργική πολιτική και οίνος, καθώς και εθνικά προγράμματα στήριξης για το κρασί κ.λπ. Έχουμε δηλαδή άμεση και έγκυρη ενημέρωση για οτιδήποτε σχετίζεται με τον ευρωπαϊκό οινικό τομέα, λειτουργώντας συντεταγμένα με γνώμονα την προάσπιση των συμφερόντων του αμπελοοινικού κλάδου της Ελλάδας.
Με ποιες ενέργειες και δράσεις προωθείτε την εξωστρέφεια του ελληνικού αμπελώνα;
Καταρχήν επικαιροποιούμε σε τακτά χρονικά διαστήματα το Στρατηγικό Σχέδιο για το Marketing & Branding του Ελληνικού Κρασιού. Παρακολουθούμε την εξέλιξη των αγορών όσον αφορά τις εξαγωγικές επιδόσεις του ελληνικού κρασιού, κατατάσσοντάς τες ανάλογα με τη δυναμική τους. Στόχος μας στις αγορές του εξωτερικού είναι η μεγέθυνση της αντιλαμβανόμενης αξίας του μέσω της επαφής του με το διαφορετικό σε κάθε περίπτωση κοινό. Η πιο δυναμική αγορά για το ελληνικό κρασί σήμερα είναι εκείνη του Ηνωμένου Βασιλείου, στην οποία οι εξαγωγές μας από 3 εκατομμύρια το 2019 έχουν ξεπεράσει πλέον τα 7.
Το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί το κέντρο της οινικής δημοσιογραφίας παγκοσμίως, την έδρα σημαντικών δικτύων διανομής οίνων, του Ινστιτούτου των Master of Wine και του Court of Master Sommeliers. Εν ολίγοις, η αγορά του επηρεάζει και την παγκόσμια οινική αγορά. Για τον λόγο αυτό, τα τελευταία τρία χρόνια ο ΣΕΟ πραγματοποιεί στο Ηνωμένο Βασίλειο μια στοχευμένη καμπάνια, βασισμένη στο επιτυχημένο μοντέλο του All About Greek Wine, που είχε σχεδιάσει την καμπάνια προβολής του ελληνικού κρασιού στην αγορά των ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Στόχος είναι, από τη μια, η αύξηση της αναγνωρισιμότητας του ελληνικού κρασιού και, από την άλλη, η αύξηση του μεριδίου αγοράς.
Με συνεργάτη ένα από τα καλύτερα γραφεία δημοσίων σχέσεων σχετικά με το κρασί, τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά: ο Τύπος γράφει και ξαναγράφει για το ελληνικό κρασί, οι οινοχόοι το τοποθετούν στα εστιατόρια και οι independent retailers σε κάβες σε κάθε γωνιά του Ηνωμένου Βασιλείου – ακόμα και τα σούπερ μάρκετ έχουν επιλέξει κάποιες ελληνικές ποικιλίες για τα ράφια τους. Το πιο ενθαρρυντικό, όμως, είναι το γεγονός ότι κάποιες από τις καλύτερες εταιρείες εισαγωγής επιλέγουν πλέον ελληνικά κρασιά για το χαρτοφυλάκιό τους. Δηλαδή, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια από τις αγορές όπου το ελληνικό κρασί αναπτύσσεται σε όλα τα επίπεδα και όχι μόνο στην ethnic (ελληνική δηλαδή) αγορά.
Έχουμε ξεκινήσει, επίσης, δράσεις και σε άλλες σημαντικές αγορές-στόχους, όπως του Βελγίου και της Αυστρίας, όπου συμμετείχαμε στην κορυφαία οινική έκθεση VieVinum, που πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια στη Βιέννη. Tαυτόχρονα, συνεργαζόμαστε με τις εθνικές οργανώσεις οινοχόων και διοργανώνουμε εκπαιδευτικά masterclasses σε χώρες με υψηλή οινική εκπαιδευτική κουλτούρα, μεταξύ αυτών και σε εκείνες της Βαλτικής, ενώ την επόμενη χρονιά σκοπεύουμε να οργανώσουμε κάποιες εκδηλώσεις στη Σουηδία και τη Νορβηγία, στις οποίες οι εξαγωγές μας αυξάνονται, καθώς το ελληνικό κρασί αποτελεί δημοφιλή τάση.
Τέλος, δίνουμε μεγάλη σημασία στις επισκέψεις εξοικείωσης των πιο επιδραστικών ανθρώπων κάθε αγοράς στους ελληνικούς αμπελώνες.
Συγκεκριμένα, τα δύο τελευταία χρόνια έχουμε διοργανώσει δύο επισκέψεις από 20 Masters of Wine στην Ελλάδα, στην Πελοπόννησο το 2023 και στη Μακεδονία τον περασμένο Ιούνιο, μια επίσκεψη 10 Master Sommeliers από τις ΗΠΑ στην Πελοπόννησο, καθώς και σημαντικών οινοχόων από εστιατόρια που διαθέτουν αστέρια Michelin, διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών, με έμφαση στη Γερμανία. Οι επισκέψεις εξοικείωσης είναι από τους πλέον αποτελεσματικούς τρόπους προβολής της οινικής προσφοράς, της ιστορίας και των ανθρώπων ενός τόπου. Οι επαγγελματίες αυτοί, επιστρέφοντας στις χώρες τους, γίνονται πρεσβευτές της Ελλάδας και των κρασιών της για μια ζωή.
«Τα δυνατά μας χαρτιά είναι οι μοναδικές ποικιλίες μας, οι οποίες έχουν επιβιώσει και προσαρμοστεί στο ξηροθερμικό περιβάλλον της χώρας μας για χιλιάδες χρόνια».
Με δεδομένο ότι η κατάσταση στη δεύτερη σημαντικότερη αγορά-στόχο για το ελληνικό κρασί, εκείνη των ΗΠΑ, αναμένεται να είναι δύσκολη τουλάχιστον για τα επόμενα τρεισήμισι χρόνια, καθώς πληθαίνουν γενικότερα οι γεωπολιτικές εντάσεις, θα πρέπει να επαναξιολογήσουμε τις κοντινές ευρωπαϊκές μας αγορές και να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στις αγορές του Βελγίου, της Ολλανδίας, και της Ελβετίας, παρακολουθώντας ταυτόχρονα τις εξελίξεις των συμφωνιών της ΕΕ με την Ινδία και τις χώρες του MERCOSUR, με έμφαση στη Βραζιλία, ώστε να διαφοροποιηθούμε και να στοχεύσουμε σε νέες αγορές.
Ποια είναι η εικόνα του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές την τελευταία πενταετία;
Δεν ισχύει το ίδιο για κάθε αγορά. Η εικόνα του ελληνικού κρασιού στο εξωτερικό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα πού και πώς έχει τοποθετηθεί. Στην αγορά της Γερμανίας, για παράδειγμα, που αποτελεί τη Νο 1 χώρα στις εξαγωγές μας, το ελληνικό κρασί απευθύνεται κυρίως στην ethnic αγορά. Στη Γερμανία πουλάμε τα πιο φθηνά μας κρασιά, ενώ στις ΗΠΑ τα πιο ποιοτικά μας – στην πρώτη, η μέση τιμή εξαγωγής φτάνει μόλις τα 2,75 ευρώ, ενώ στη δεύτερη έχει ξεπεράσει τα 7 ευρώ! Βέβαια, για να είμαστε δίκαιοι, το φαινόμενο των χαμηλών τιμών δεν αφορά μόνο το ελληνικό κρασί – οι Γερμανοί γενικά αγοράζουν φθηνά.
Στην αγορά της Αγγλίας, όπου πραγματοποιούμε και την καμπάνια μας, το ελληνικό κρασί θεωρείται hot trend. Επισυνάπτω, για του λόγου το αληθές, άρθρο του Guardian από τον Ιανουάριο, όπου η Ελλάδα αναφέρεται ως η μόνη χώρα που θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, ενώ το Ασύρτικο αναφέρεται ως μια από τις πιο δημοφιλείς ποικιλίες.
Γενικά πιστεύω ότι η δημοσιότητα που έλαβε το ελληνικό κρασί στα χρόνια κατά τα οποία υλοποιούσαμε την καμπάνια στις ΗΠΑ –από 2003 έως 2018– ήταν τόσο μεγάλη που άρχισε να επηρεάζει τις αγγλόφωνες κυρίως αγορές όλου του κόσμου. Η αναγνωρισιμότητα του ελληνικού κρασιού στη Βόρεια Αμερική συνεχίζει να είναι καλή, αλλά απαιτείται διείσδυση σε εθνικά δίκτυα διανομής.
Στις μονοπωλιακές αγορές της Σουηδίας και της Νορβηγίας, το ελληνικό κρασί επίσης είναι hot trend, και αυτό αντικατοπτρίζεται σε επαναλαμβανόμενα call των μονοπωλίων για ελληνικό κρασί.
«Στην Ελλάδα έχουμε οινοπαραγωγούς με τεράστιες γνώσεις, που μιλούν ξένες γλώσσες, είναι κοσμοπολίτες και εκπέμπουν μια σύγχρονη, λαμπρή εικόνα της χώρας μας».
Ποιες ήταν οι δυσκολίες της εποχής στην αρχή της διαδρομής σας στον τομέα της προβολής και προώθησης και ποια τα δυνατά εργαλεία που είχατε στη διάθεσή σας;
Η μεγαλύτερη δυσκολία τότε αλλά και τώρα σε αρκετές περιπτώσεις είναι η δυσκολία εύρεσης κατάλληλων δικτύων διανομής που θα απευθύνονται στη mainstream αγορά και όχι μόνο στην ethic. Κάποιοι ίσως θεωρούν ότι αποτελεί εμπόδιο η γλώσσα μας. Αναμφισβήτητα, η ελληνική είναι μια δύσκολη γλώσσα. Δεν θεωρώ όμως αυτό το βασικό μας πρόβλημα. Όπως κάποιος θα προφέρει το Gewürztraminer, έτσι θα μάθει να προφέρει, έστω και με λάθη, τις ελληνικές ποικιλίες που του αρέσουν.
Αυτό που κάνει τη διαφορά στις εξαγωγές είναι οι συνεργασίες με τα κατάλληλα δίκτυα. Οι πιο επιτυχημένες προσπάθειες βασίστηκαν σε καταξιωμένα δίκτυα των αγορών-στόχων και όχι σε εσωστρεφή μοντέλα, όπου ο Έλληνας διανέμει σε άλλον Έλληνα, χωρίς πρόσβαση στην ευρύτερη αγορά.
Τα δυνατά μας χαρτιά είναι οι μοναδικές ποικιλίες μας, οι οποίες έχουν επιβιώσει και προσαρμοστεί στο ξηροθερμικό περιβάλλον της χώρας μας για χιλιάδες χρόνια. Αυτό ζητάνε οι αγοραστές του εξωτερικού: εισαγωγείς, κάβες, εστιατόρια, σούπερ μάρκετ. Οι ποικιλίες μας δίνουν κρασιά γαστρονομικά και πολυδιάστατα, που πίνονται φρέσκα ή παλαιωμένα, σε όλα τα στιλ που μπορεί να επιθυμήσει ένας καταναλωτής, για τις οποίες πλέκονται εγκώμια τόσο από επαγγελματίες της οινικής αγοράς όσο και από καταναλωτές.
Επίσης, ακαταμάχητο όπλο στις προσπάθειές μας στο εξωτερικό αποτελούν η μοναδική ελληνική φιλοξενία και ο τρόπος ζωής μας. Γι’ αυτό και δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στις επισκέψεις εξοικείωσης. Στην Ελλάδα έχουμε οινοπαραγωγούς με τεράστιες γνώσεις, που μιλούν ξένες γλώσσες, είναι κοσμοπολίτες και εκπέμπουν μια σύγχρονη, λαμπρή εικόνα της χώρας μας. Βάλε τους στο ίδιο τραπέζι με επαγγελματίες του κλάδου, γύρω από τοπικές γεύσεις και μια φιάλη κρασί, και έχεις μπροστά σου την απόλυτη συνταγή επιτυχίας.
Τέλος, μην ξεχνάμε πως το κρασί είναι και προϊόν της πολιτιστικής κληρονομιάς κάθε τόπου. Είναι συνδεδεμένο με την ιστορική μνήμη, τις παραδόσεις και τον τρόπο ζωής του. Στην Ελλάδα είμαστε ευλογημένοι: κάθε περιοχή κουβαλάει τους δικούς της μύθους, από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή, συνυφασμένους με το κρασί. Ο ελληνικός οινικός πολιτισμός είναι από τους αρχαιότερους και πιο εκλεπτυσμένους στον κόσμο – και δεν είναι λίγες οι «νέες» οινικές χώρες που θα έδιναν τα πάντα για να έχουν έστω ένα κομμάτι αυτής της ιστορίας. Η αφήγηση λοιπόν, η μυθοπλασία, είναι ένα ισχυρό εργαλείο – αρκεί να χρησιμοποιείται με μέτρο και σεβασμό ώστε να μην καταντάει φολκλόρ.
Γνωρίζετε πολύ καλά τον ελληνικό αμπελώνα και τους ανθρώπους του. Τι κινήσεις χρειάζεται να γίνουν ώστε να αναδειχθεί ακόμη περισσότερο;
Είναι πάρα πολλά εκείνα που πρέπει να γίνουν. Αναφέρω κάποια επιγραμματικά:
- Να δημιουργηθεί το Εθνικό Συμβούλιο Αμπέλου και Οίνου ως αυτοχρηματοδοτούμενος και ανεξάρτητος φορέας υπό την εποπτεία του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, το οποίο θα χαράσσει στρατηγική και θα ασχολείται με την προβολή και το marketing, την έρευνα και την τεχνολογία, τους ελέγχους κ.ά.
- Ταυτόχρονα, να δημιουργηθούν αναγνωρισμένες από το κράτος ομάδες διαχείρισης των γεωγραφικών ενδείξεων, ως συμβούλια ζωνών δηλαδή, όπως υφίστανται στις υπόλοιπες οινοπαραγωγικές χώρες του κόσμου.
- Να εκσυγχρονιστεί η νομοθεσία. Υπάρχουν ακόμα νόμοι που βασίζονται σε βασιλικά διατάγματα. Ένα παράδειγμα είναι οι ταινίες ελέγχου των οίνων ΠΟΠ, το οποίο αποτελεί αίτημα του κλάδου εδώ και τουλάχιστον μια 20ετία. Επίσης, να επιτραπεί η εμφιάλωση των ΠΟΠ με βιδωτό πώμα.
- Στον τομέα των προγραμμάτων προβολής να γίνουν απλούστερες οι διαδικασίες, με βάση τις υφιστάμενες πρακτικές στις αγορές-στόχους.
- Να προχωρήσει το στρατηγικό σχέδιο για το αμπέλι. Είναι υψίστης σημασίας τη στιγμή που ο ελληνικός αμπελώνας συρρικνώνεται επικίνδυνα.
- Να δοθούν κίνητρα στους αμπελουργούς ώστε να μην εγκαταλείπουν τους αμπελώνες τους ή να μην τους αντικαθιστούν με ελιές ή άλλες καλλιέργειες.
- Να ενισχυθούν οι αρμόδιες οργανώσεις του κλάδου με καταρτισμένα στελέχη στους τομείς της οινολογίας, της αμπελουργίας και του marketing.
Ποιο είναι το αποτύπωμα συνολικά του ελληνικού αμπελώνα στο εξωτερικό;
Όπως ήδη ανέφερα, η εικόνα του ελληνικού κρασιού είναι καλή και συνεχώς βελτιώνεται. Είναι η εικόνα μιας boutique, ποιοτικής οινικής χώρας με θησαυρό ποικιλιών, που ευδοκιμούν σε ορεινούς και ημιορεινούς αμπελώνες σε πλήθος διαφορετικών μικροκλιμάτων σε κάθε γωνιά της. Υπάρχουν, βέβαια, διαφοροποιήσεις από αγορά σε αγορά. Η Σαντορίνη και το Ασύρτικο βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας και ακολουθεί το Ασύρτικο από την υπόλοιπη Ελλάδα.
Η χώρα μας αναγνωρίζεται πρώτα από τα λευκά της, καθώς έχουμε μεγάλο αριθμό ελκυστικών γαστρονομικών λευκών ή ερυθρωπών ποικιλιών που μπορούν να ικανοποιήσουν κάθε ουρανίσκο: Μοσχοφίλερο, Μαλαγουζιά, Ρομπόλα, Βιδιανό, Ροδίτης, Σαββατιανό, Κυδωνίτσα.
Ακολουθούν τα κόκκινά μας, των οποίων, ωστόσο, η θέση είναι πιο δύσκολη, μια και η κατανάλωση των ερυθρών μειώνεται παγκοσμίως. Πριν από 15-20 χρόνια, επαγγελματίες της Βόρειας Αμερικής μάς παρότρυναν να περιορίσουμε το βαρέλι στα κόκκινα κρασιά. Αυτό σιγά σιγά επιτεύχθηκε και, μάλιστα, με βελτιωμένη κατά πολύ τη δομή και το φρούτο τους. Το Ξινόμαυρο κυριαρχεί στις επιλογές των επαγγελματιών, το Αγιωργίτικο ίσως στις επιλογές των καταναλωτών. Τα ροζέ και τα φρέσκα κόκκινα με μαλακές τανίνες, όπως το Αγιωργίτικο, μια φρέσκια Μαυροδάφνη ή μια Λημνιώνα, που θα μπορούσαν να διατηρηθούν στο ψυγείο, αποτελούν ελκυστική πρόταση για όσους προτιμούν ένα ελαφρύ δροσιστικό ερυθρό κρασί.
Βλέπουμε, τέλος, την αναγέννηση της ρετσίνας και τη δημιουργία όλο και περισσότερων αφρωδών οίνων. Γενικά ο αμπελοοινικός τομέας της Ελλάδας βρίσκεται σε δημιουργικό ίστρο.
Τι απολαμβάνετε περισσότερο στη δουλειά που έχετε επιλέξει;
Θεωρώ ότι είμαι πολύ τυχερή που απασχολούμαι σε έναν τομέα ο οποίος συνδυάζει τόσο πολλές επιστήμες: από τη χημεία, την αμπελουργία και τη βιολογία στην ιστορία και την αρχαιολογία, στον τουρισμό, στην οικονομία, στο περιβάλλον, στη γεωλογία κ.ά. Ένα τεράστιο πεδίο γνώσεων και ευκαιριών όπου δεν βαριέσαι να μαθαίνεις!
Αυτό που με συναρπάζει περισσότερο είναι οι επισκέψεις μου στις οινοπαραγωγικές περιοχές. Από τη μια, η επαφή με τη φύση και το αμπελουργικό τοπίο με ηρεμεί και γεμίζει τις μπαταρίες μου. Από την άλλη, η επικοινωνία με τους οινοπαραγωγούς –πολλούς από τους οποίους γνωρίζω πάνω από 20 χρόνια και τους νιώθω πλέον σαν οικογένεια– είναι μια βαθιά ανθρώπινη εμπειρία. Το μοίρασμα γύρω από ένα τραπέζι οι αγωνίες, οι κίνδυνοι αλλά και οι επιτυχίες τους, η έμφαση που δίνουν όλοι πλέον στους αμπελώνες τους, η σκέψη πίσω από τη δημιουργία μιας νέας ετικέτας, η γνωριμία με την επόμενη γενιά, η συνειδητοποίηση ότι όλα μπορούν να χαθούν με ένα γύρισμα του καιρού… Όλες αυτές οι σκέψεις, οι γνώσεις και οι εμπειρίες με εμπνέουν και μου προσφέρουν πλουσιοπάροχα το απαραίτητο υλικό για να μπορώ να επικοινωνώ στο εξωτερικό την ελληνική οινική αναγέννηση.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Carpe Vinum Vol.14 | Η Ελλάδα που Αντέχει και Επιμένει
