Το Ηράκλειο δεν είναι για μένα απλώς ένας τόπος. Είναι οικογένεια, φίλοι, δεσμοί που γεμίζουν πάντα την καρδιά με ζεστασιά. Είναι οι σφιχτές αγκαλιές πριν ακόμα ανταλλάξεις λέξη, οι μυρωδιές από φρεσκομαγειρεμένα φαγητά που ξυπνούν αναμνήσεις, η βόλτα στο χωριό που σε κάνει να νιώθεις ότι πάντα έχεις μια θέση εκεί.
Πριν από λίγες μέρες, είχα την τύχη να βρεθώ σε ένα ρακοκάζανο και αμέσως κατάλαβα γιατί για τους Κρητικούς η ρακή είναι και αφορμή για μια ακόμη γιορτή. Για τους ντόπιους, κάθε ευκαιρία γίνεται αφορμή για γλέντι και το στήσιμο του καζανιού μετά τη συγκομιδή των σταφυλιών δεν αποτελεί εξαίρεση. Κάθε φθινόπωρο, οι οικογένειες στήνουν το καζάνι τους, συγκεντρώνονται γύρω του και ξεκινούν τη διαδικασία παραγωγής της ρακής, της γνωστής και αγαπημένης «τσικουδιάς».
Η ρακή παρασκευάζεται από τα στέμφυλα ή στράφυλα, την πάστα που μένει μετά την πίεση των σταφυλιών για κρασί. Είναι ποτό μονής απόσταξης, διαφορετικό από ούζο ή τσίπουρο, και η παραδοσιακή απόσταξη γίνεται σε ειδικά «καζάνια», χώρους με άδεια από το κράτος. Το έθιμο θεσμοθετήθηκε το 1920 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, δίνοντας τη δυνατότητα στους Κρητικούς αγρότες να αποκτήσουν νόμιμα την άδεια για να φτιάχνουν ρακή.
Τα «καζανέματα» πραγματοποιούνται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους όπου σε περίοπτη θέση βρίσκεται το καζάνι. Αποτελείται από τρία βασικά μέρη: τη βάση ή τσουκάλι, το καπάκι και έναν σωλήνα που μεταφέρει τους ατμούς. Τα στέμφυλα τοποθετούνται στο τσουκάλι, η φωτιά ανάβει και ο ατμός αρχίζει να συγκεντρώνεται, δίνοντας την απόσταξη. Το μέγεθος του καζανιού ποικίλλει, ανάλογα με την ποσότητα των στραφύλων, αλλά η διαδικασία παραμένει πάντα ίδια.
Αυτό που κάνει όμως το ρακοκάζανο ξεχωριστό δεν είναι μόνο η ρακή, αλλά και όσα συμβαίνουν γύρω από το καζάνι. Οικογένεια και φίλοι μαζεύονται, η φωτιά ζεσταίνει τον χώρο, μυρωδιές από παραδοσιακά φαγητά απλώνονται παντού. Και φυσικά, ξεπηδούν συνεχώς μαντινάδες, άλλοτε πειρακτικές και άλλοτε συγκινητικές. Οι ευχές δεν σταματούν στιγμή, αποτυπώνοντας τη ζεστασιά και το μεράκι των Κρητικών: «Καλόπιοτη», «Πάντα σε χαρές», «Καλοξόδευτη».
Πρωταγωνιστής του τραπεζιού στάθηκε το θραψανιώτικο ψητό, το παραδοσιακό φαγητό του Θραψανού, που ψήθηκε στους φούρνους του χωριού και έφτασε αχνιστό στο τραπέζι μας. Η συνταγή του είναι απλή, αλλά διατηρείται αναλλοίωτη στα χρόνια, περνώντας από γενιά σε γενιά: πατάτες ολόκληρες ή κομμένες στη μέση στον πάτο ενός πήλινου σκεύους, χοιρινό κρέας και άφθονο χοντρό αλάτι. Το μυστικό κρύβεται στο σφράγισμα του φούρνου με λάσπη, που συγκρατεί τη θερμότητα και τους χυμούς, χαρίζοντας στο κρέας και στις πατάτες μοναδική γεύση και ζουμερή υφή.
Όμως αυτό που με συγκίνησε πραγματικά ήταν η απλότητα με την οποία ανοίγουν οι άνθρωποι την καρδιά τους σε ένα ρακοκάζανο. Δεν χρειάζονται πολλά, λίγη ζεστασιά από τη φωτιά, ένα ποτηράκι ρακή και μια παρέα που σε κάνει να νιώθεις μέρος της από την πρώτη στιγμή.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
5 Μικρά Διηγήματα για 5 Κρασιά του Χειμώνα
H Λαχτάρα για Κρασί θα Σώσει τον Κόσμο
Από τη Θράκη ως την Κρήτη: Ο Χειμώνας Μέσα από 8 Ελληνικά Κρασιά
