Δεν ήταν και λίγο. Σχεδόν 1,5 χρόνο που η πανδημία μας κράτησε μακριά από την παλιά κανονικότητα. Μόνο και μόνο για να μας διδάξει ότι τίποτα δεν θα μείνει ίδιο. Ότι και η αγκαλιά δεν είναι δεδομένη, ούτε το φιλί, ούτε καν η χειραψία. Κλειστήκαμε μέσα, μάθαμε να κάνουμε ψωμί, να μαγειρεύουμε, να περιποιούμαστε τα φυτά, ακόμα και να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι φροντίζοντας ένα κατοικίδιο. Όχι όλοι. Οι περισσότεροι. Οι ίδιοι που άρχισαν να ανασυνθέτουν την αισθητική του οικείου τους περιβάλλοντος, να διαμορφώνουν τους χώρους ανάλογα με τα γούστα τους και κυρίως με το δεδομένο ότι το σπίτι έγινε και γραφείο, και χώρος διασκέδασης και τόπος ανάπαυσης. Ένας μικρόκοσμος δηλαδή από εμάς, για εμάς.
Σε αυτό το σημείο έρχεται στην εικόνα η αισθητική. Όχι ως διαχωριστικός παράγοντας, αλλά ως πλατφόρμα εξατομίκευσης. Μέσα στην πληθώρα συμβουλών για τη μορφή που θα λάβει η εργασία, τα εμβόλια, και άλλα τέτοια, ξεχωρίζω για μήνες τις αναρτήσεις ενός εξαιρετικού καλλιτέχνη. Έτσι φαντάζει στα μάτια μου.
Είναι ο Στέφανος Διβάνης, Αρχιτέκτονας Εσωτερικών Χώρων. Κάθε του δουλειά στα δικά μου μάτια μοιάζει με oπτική όαση. Ένας ζηλευτός χώρος που θα ήθελα να είχα διαλέξει ή καλύτερα να έχω σχεδιάσει εγώ.
Έρχομαι σε επαφή μαζί του. Συναντιόμαστε, μασκοφόροι, και αφού κάνουμε μια μεγάλη θεωρητική κουβέντα δέχεται να μου απαντήσει σε όλες μου τις απορίες.
Στη μετα-πανδημία εποχή, η αισθητική έχει ρόλο να παίξει για την επιστροφή στη νέα κανονικότητα;
Οι ιδιαίτερες συνθήκες που δημιούργησε η πανδημία έχουν επιφέρει αλλαγές σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς της ζωής, αλλά και της καθημερινότητάς μας. Δε θα μπορούσαν να μην επηρεάσουν το Design και την αισθητική. Υπήρχε, φαίνεται, ανέκαθεν, μία ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στην ψυχική μας υγεία και την τάση που έχει ο άνθρωπος να ομορφαίνει το περιβάλλον στο οποίο ζει και κινείται. Πόσο μάλλον όταν λόγω των συνθηκών, αναγκαστήκαμε όλοι μας να περάσουμε περισσότερο χρόνο στο χώρο μας, αναζητώντας τρόπους να τον “εξωραΐσουμε” βελτιώνοντας παράλληλα την ψυχολογία μας.
Αξιομνημόνευτο είναι φυσικά και το θεωρητικό έργο του μεγάλου Le Corbusier, ο οποίος, μέσω του παραδείγματος της πολυκατοικίας της Μασσαλίας, εστιάζει στην ψυχική και σωματική υγεία, τονίζοντας τη μείζονα σημασία τους, με την τοποθέτηση χώρου αθλητικών δραστηριοτήτων στο ψηλότερο σημείο του κτιρίου. Προσφάτως διενεργήθηκε και ο διαγωνισμός Pandemic Architecture, με παρουσίαση ποικίλων προτάσεων για την εποχή που διανύουμε.
Με αφορμή και τα 200 χρόνια, υπάρχει πλέον ένας σύγχρονος ελληνικός φαινότυπος αισθητικής;
Πηγή της αισθητικής των καλλιτεχνών από αρχαιοτάτων χρόνων αποτελούσε η λατρεία του κάλλους των αρχαίων Ελλήνων, κάτι το οποίο είχαν προσωποποιήσει στη μορφή της θεάς Αφροδίτης. Κατά την αρχαιοελληνική σκέψη το κάλλος, είχε άμεση σχέση µε την αρμονία. Συνεπώς, το ιδεώδες της ομορφιάς και της αισθητικής αποτελεί αναπόσπαστη αξία του ελληνικού πολιτισμού ανά τους αιώνες. Πληθώρα αναγνωρισμένων καλλιτεχνών ανά τον κόσμο, ονοματίζει με μοναδικό τίτλο τον Ελληνικό μινιμαλισμό στην αρχιτεκτονική, που απαντάται εδώ και 5.000 χρόνια, επηρεάζοντας την αισθητική και σύγχρονη αρχιτεκτονική ανά τον κόσμο.
Σήμερα, το Eλληνικό Design συνιστά έναν υπολογίσιμο εξαγωγικό τομέα, καθώς τα ¾ των εταιρειών έχουν έσοδα από πελάτες του εξωτερικού. Οι νέοι Έλληνες σχεδιαστές είναι άρτια καταρτισμένοι και εξειδικευμένοι, παράγοντας σημαντικό έργο που βρίσκει ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος σε παγκόσμια κλίμακα.
Υπήρχε, φαίνεται, ανέκαθεν, μία ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στην ψυχική μας υγεία και την τάση που έχει ο άνθρωπος να ομορφαίνει το περιβάλλον στο οποίο ζει και κινείται.
Τι ορίζει η αισθητική των εσωτερικών χώρων;
Η αισθητική του Interior Design έχει καταρχάς κανόνες που πρέπει να τηρούνται, αν δε θέλουμε να έχουμε αμφιβόλου ποιότητας αποτελέσματα. Ένας από τους πατέρες των κανόνων αυτών είναι ο Ernst Neufert και το βιβλίο του με τίτλο “Οικοδομική & Αρχιτεκτονική Σύνθεση”. Σκοπός του ήταν η έκφραση του πνεύματος της τυποποίησης, με στόχο τον καθημερινό άνθρωπο και όχι μια εξιδανίκευση αυτού. Υπάρχουν κανόνες και σταθερές προκειμένου μια μελέτη να έχει υπόσταση και οπωσδήποτε να μπορεί να αποδώσει λειτουργικά στην καθημερινότητα. Ας μην ξεχνάμε πως η αισθητική είναι αρμονία και για να την αποτυπώσουμε πρέπει να έχουμε γερές βάσεις των κανόνων και των σταθερών αυτών.
Μπορούμε όμως όλοι να διαμορφώσουμε το χώρο με αισθητικά κριτήρια χωρίς να είμαστε πλούσιοι; Είναι πολυτέλεια να θέλουμε ο χώρος μας να έχει αισθητική, να απηχεί τις προσωπικότητες μας;
Το Design και η αισθητική ανήκουν σε όλους μας. Δεν είναι υπερβολή να τα αποζητούμε. Δεδομένου ότι ο καθένας μας έχει διαφορετική προσωπικότητα, θα επιδιώξει να εκφράσει με το δικό του μοναδικό τρόπο την αισθητική, λαμβάνοντας τη βοήθεια ενός ώριμου Designer, ο οποίος είναι ικανός να προσφέρει λύσεις που αντανακλούν πολυτέλεια, χωρίς απαραίτητα αυτό να αντανακλάται και στο κόστος. Για να γίνω πιο σαφής υπάρχουν “έξυπνα κόλπα”, όπως η επιλογή υλικών ήτοι για παράδειγμα, του μαρμάρου, του ξύλου, του μετάλλου κ.ά. σε λεπτομέρειες σε έναν χώρο, τα οποία μπορούν αισθητικά να τον “απογειώσουν”. Πλέον, άλλωστε, υπάρχει πληθώρα καταστημάτων που προσφέρουν καινοτόμες λύσεις στο Design, σε συμβατές τιμές, προσδίδοντας έτσι επιπλέον αξία στο χώρο μας.
Πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από την παγίδα η αισθητική να γίνει ασπίδα σε έναν αχρείαστο ψευτο-νεοπλουτισμό;
Διανύουμε μια εποχή στην οποία τα media, social και μη, διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην καθημερινότητά μας, μέσω της προβολής εικόνων που προωθούν. Προκειμένου να προστατευθούμε θα πρέπει αφενός να έχουμε στο νου μας ότι αυτή η προβολή δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να καταστεί επιβολή προτύπων, αφετέρου η προσπάθεια “πώλησης” του προβαλλόμενου τρόπου ζωής να μην επηρεάζει την προσωπική μας αισθητική. Με τον τρόπο αυτό θα αποφύγουμε να “πέσουμε” σε αυτήν την παγίδα και θα παραμείνουμε σταθεροί στα πράγματα που πραγματικά μας χρειάζονται και εξυπηρετούν τη λειτουργικότητα του χώρου μας. Ας μη ξεχνούμε τη γνωστή ρήση Less is More…
Έχει ταξικό υπόβαθρο η αισθητική;
Είναι κοινή παραδοχή πως η αισθητική αφορά τη φιλοσοφική μελέτη της τέχνης. Κατά την άποψή μου η αισθητική μπορεί να είναι αντικειμενική αλλά και υποκειμενική. Η αντικειμενική πλευρά της αισθητικής έχει να κάνει με την εκτίμηση του ωραίου και της τέχνης από το σύνολο των ανθρώπων κατά το πέρασμα των χρόνων της ιστορίας και είναι κάτι κοινώς αποδεκτό. Η υποκειμενική πλευρά της αισθητικής έγκειται στο “όμορφο”, κάτι το οποίο διαφοροποιείται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πάρα ταύτα η αισθητική συνείδηση αποτελεί σημαντικό ενοποιητικό στοιχείο της ανθρώπινης εμπειρίας και συνεπώς η παραδοχή του ωραίου και εκείνου που ικανοποιεί τις αισθήσεις δε μπορεί να έχει ταξικό υπόβαθρο.
Το Design και η αισθητική ανήκουν σε όλους μας. Δεν είναι υπερβολή να τα αποζητούμε.
Αν η Ελλάδα ήταν χρώμα ποιο θα ήταν;
Η Ελλάδα είναι πάνω από όλα ιδέα και ατμόσφαιρα, όμως αν ένα χρώμα τη χαρακτηρίζει, τότε αυτό είναι το μπλε, σε όλες του τις τονικότητες.
Αν κάποιος θέλει να ασχοληθεί επαγγελματικά με την διακόσμηση τι πρέπει να κάνει και τι προσόντα πρέπει να έχει;
Απαραίτητη προϋπόθεση για την ενασχόληση με το Design, όπως και με όλα τα επαγγέλματα, είναι η αγάπη και το πάθος για αυτό. Σίγουρα όμως υπάρχουν χαρακτηριστικά και έμφυτες κλίσεις που οδηγούν προς αυτή την κατεύθυνση. Η αντίληψη του χώρου, το “χέρι” στο σκίτσο, η αισθητική, η ανάγκη για δημιουργία, αλλά και οι επικοινωνιακές δεξιότητες, προκειμένου να μπορεί κάποιος να ανταπεξέλθει σε ένα επάγγελμα στο οποίο καλείται καθημερινά να συνεννοηθεί με πλήθος διαφορετικών ανθρώπων, χαρακτήρων και αισθητικής. Τέλος, ανεξαρτήτως ταλέντου και κλίσης, απαιτείται συνέπεια, υπευθυνότητα και κατανόηση.
***
Κοιτώ γύρω μου. Γκρίζα κτίρια, ένα ταχυφαγείο κι ένας τοίχος γεμάτος με το τοξικό απωθημένο κάποιου που μεγάλωσε με μουσική trap. Χαιρετάω τον Στέφανο και αποφεύγω να κρίνω το γύρω μου και τους γύρω μου. Μην κρίνεις ίνα μην κριθείς.
Δείτε επίσης στην αθηΝΕΑ:
H Aρχιτεκτονική που “Προσθαλασσώνει” την Οικοσυναισθηματική Νοημοσύνη στο Χτιστό Περιβάλλον
Χριστίνα Αργυρού: Ο Ελεύθερος Χώρος Είναι Ανοιχτός, Ανεπίσημος, Γενναιόδωρος
