Γιατί ταξιδεύουμε; Οι απαντήσεις μπορεί να είναι πολλές και διαφορετικές. Ίσως όμως υπάρχει μία απάντηση ως κοινό μοτίβο στην επιθυμία απόδρασης καθενός από εμάς στα μήκη και στα πλάτη του κόσμου: η περιέργεια να γνωρίσουμε αυτό τον κόσμο. Να «καταναλώσουμε» εικόνες, πολιτισμούς, γεύσεις, τρόπους.
Είναι, πράγματι, έτσι, είμαστε όλοι ταξιδιώτες-καταναλωτές στο κοινό μας σπίτι. Όμως, πόσο σεβόμαστε τις αντοχές του όταν ταξιδεύουμε; Του παραχωρούμε χρόνο για να επουλώσει τις φθορές του; Προστατεύουμε τις ευαίσθητες ισορροπίες του;
Ας κρατήσουμε τις λέξεις «κατανάλωση» και «σεβασμός» για να μιλήσουμε άλλη μία φορά για τον βιώσιμο τουρισμό.
Η Τρίτη Μεγαλύτερη Κατηγορία Εξαγωγών του Παγκόσμιου Εμπορίου
Είναι χαρακτηριστικό πως την περίοδο του πρώτου lockdown που επέβαλε η Covid-19, κατά την οποία καθηλώθηκαν αεροπλάνα στο έδαφος και δέθηκαν πλοία στα λιμάνια σε πολύ μεγάλο ποσοστό, ακούσαμε ακόμα και κελαηδίσματα πουλιών σε κεντρικές λεωφόρους ή είδαμε τα κανάλια της Βενετίας, σε εικόνες που έκαναν τον γύρο του κόσμου, εντυπωσιακά καθαρά. Ήταν τότε που καταλάβαμε όλοι ότι στον πλανήτη μας δεν είμαστε μόνοι και ότι δεν «συνυπάρχουμε» ακριβώς με όλα τα άλλα είδη ζωής.
…για να πετύχει η ξενοδοχειακή βιομηχανία τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή θα πρέπει να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά δωμάτιο ετησίως κατά 90% έως το 2050, σε σύγκριση με το 2010.
Σύμφωνα με την έρευνα της αθηΝΕΑ Research με τίτλο «Ecofriendly Greece: Βέλτιστες Πρακτικές Βιώσιμου Τουρισμού από 21 Θέρετρα ανά τον Κόσμο», που εκπονήθηκε με την υποστήριξη του ξενοδοχειακού ομίλου Sani/Ikos, με την εκρηκτική της ανάπτυξη, έχει και η τουριστική βιομηχανία μερίδιο της ευθύνης για την περιβαλλοντική καταστροφή που προηγήθηκε στον πλανήτη μας.
Συγκεκριμένα, η έρευνα αναφέρει ότι «η τουριστική βιομηχανία είναι υπεύθυνη για το 5% περίπου των τρεχουσών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, με αντίκτυπο που αναμένεται να αυξηθεί, καθώς ο αριθμός των ταξιδιωτών και των καταλυμάτων θα συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα χρόνια». Τα νέα, δηλαδή, δεν είναι πολύ καλά.
Διαπιστώνεται δε ότι «για να πετύχει η ξενοδοχειακή βιομηχανία τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή θα πρέπει να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά δωμάτιο ετησίως κατά 90% έως το 2050, σε σύγκριση με το 2010».
Μήπως πρόκειται για έναν πολύ δύσκολο και άκρως φιλόδοξο στόχο; Αναμφισβήτητα, είναι και τα δύο.
Ιδίως αν σκεφτεί κανείς ότι ο τουρισμός είναι η τρίτη μεγαλύτερη κατηγορία εξαγωγών του παγκόσμιου εμπορίου. Ότι σε ορισμένες χώρες αντιπροσωπεύει έως και το 20% του ΑΕΠ. Και ότι υποστηρίζει μία στις 10 θέσεις εργασίας και παρέχει τα προς το ζην για πολλά εκατομμύρια ακόμη, τόσο στις αναπτυσσόμενες όσο και στις αναπτυγμένες οικονομίες.
Ταξίδια με Σκοπό, Αυθεντικές Εμπειρίες
Με αυτά τα δεδομένα, ποιος θα «ευχόταν» την υποχώρηση του τουρισμού; Βάσει ποιας συλλογιστικής θα θέταμε περιορισμούς στην πανάρχαια ανάγκη των ανθρώπων να ταξιδεύουν για να γνωρίσουν άλλους πολιτισμούς; Με ποιο τρόπο θα μπορούσαμε να πετύχουμε την υγιή συνύπαρξη όλων των πλασμάτων του πλανήτη μας, αλλά θα εξασφαλίζαμε και τη δική μας επιβίωση;
Στην έρευνα της αθηΝΕΑ Research υπάρχουν στοιχεία που δίνουν απαντήσεις. Ας ξεκινήσουμε από τα πιο απλά και όχι από τις πρακτικές που καλείται να ακολουθήσει η τουριστική βιομηχανία, που προϋποθέτουν χρόνο, σχέδιο, αλλαγές και, προπάντων, ενημέρωση και εκπαίδευση. Ας δούμε πώς εμείς οι ίδιοι μπορούμε να γίνουμε φορείς αυτής της αλλαγής που καθιστούν απαραίτητη οι καιροί μας.
Πολλοί κάνουν λόγο για μια συνολική στροφή σε ταξίδια με σκοπό, για βαθύτερες, πιο αυθεντικές εμπειρίες.
Τα στοιχεία που παραθέτει η έρευνα είναι αρκετά αισιόδοξα. Δείχνουν πως το 61% των ταξιδιωτών δηλώνει ότι η πανδημία τους έκανε να θέλουν να ταξιδεύουν με πιο βιώσιμο τρόπο, το 83% παγκοσμίως πιστεύει ότι τα βιώσιμα ταξίδια είναι ζωτικής σημασίας, ενώ το 81% δηλώνει ότι επιθυμεί να μείνει σε ένα βιώσιμο κατάλυμα την επόμενη χρονιά – ένα ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το 62% που κατέγραφε η ίδια έρευνα το 2016, αλλά και από το 74% του 2020, πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το γεγονός ότι σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν επαρκείς επιλογές βιώσιμου τουρισμού διαθέσιμες, ενώ το 53% παραδέχεται την ενόχλησή του όταν το κατάλυμα στο οποίο διαμένει το εμποδίζει από το να διατηρεί τις βιώσιμες συνήθειές του, όπως για παράδειγμα η ανακύκλωση.
Οι ταξιδιώτες δηλώνουν ακόμα ότι στο μέλλον «θα αναζητήσουν ταξίδια περιπέτειας στη φύση, ασφαλείς και ποιοτικές εμπειρίες, αλλά και ταξίδια “bucket list” που μπορεί να ανέβαλαν για χρόνια, ενώ η επιθυμία για απόδραση σε απομακρυσμένα μέρη με μοναδικό φυσικό περιβάλλον θα είναι αυξημένη. Πολλοί κάνουν λόγο για μια συνολική στροφή σε ταξίδια με σκοπό, για βαθύτερες, πιο αυθεντικές εμπειρίες».
Όσον αφορά το ποιοι είναι εκείνοι ανάμεσά μας που κρατάνε τα σκήπτρα σε σχέση με το ενδιαφέρον για ταξίδια με οικολογικό πρόσημο, τα στοιχεία δείχνουν πως πρόκειται για τις γενιές που κυρίως θα σηκώσουν στους ώμους τους τη «μετάβαση» σε έναν πιο βιώσιμο πλανήτη, δηλαδή η γενιά των Millennials και η Gen-Z34.
Σύμφωνα και πάλι με την έρευνα, «σε 30.000 καταναλωτές από 60 χώρες, το 66% υποστηρίζει ότι θα πλήρωνε περισσότερο για φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα. Συγκεκριμένα, το 73% της γενιάς των Millennials θα πλήρωνε περισσότερα για ένα τέτοιο προϊόν, ενώ το 65% της Gen Z ερευνά/αναζητά την προέλευση των προϊόντων που αγοράζει».
Ωστόσο, για τις υπηρεσίες οικοτουρισμού ενδιαφέρονται δύο ηλικιακές κατηγορίες: «από τη μία οι “νεαροί οικοτουρίστες”, ηλικίας μεταξύ 25 και 50 ετών, με πιο περιορισμένο χρόνο και εισόδημα, επαγγελματίες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και αναπτυγμένη περιβαλλοντική συνείδηση, και από την άλλη οι “οικοτουρίστες μεγάλης ηλικίας”, μεταξύ 50 και 70 ετών, με χρόνο και εισόδημα για ταξίδια και υψηλό μορφωτικό επίπεδο, οι οποίοι αναζητούν αυθεντικές, μοναδικές εμπειρίες, πολυτέλεια και άνεση, είναι διατεθειμένοι μάλιστα να πληρώσουν, για παράδειγμα, για να διαμείνουν σε ένα ecolodge πολυτελείας».
Ο Βιώσιμος Τουρισμός ως Αντίδοτο
Βλέπουμε πως ο τουρισμός μπορεί να υπηρετήσει τις λέξεις «κατανάλωση» και «σεβασμός». Αρκεί να είναι βιώσιμος, αρκεί να προσφέρει το κατάλληλο «αντίδοτο» στην αυξημένη αστικοποίηση. Να προϋποθέτει «ένα υπεύθυνο ταξίδι με σκοπό την εξερεύνηση και τη γνωριμία με το φυσικό τοπίο, τη χλωρίδα και την πανίδα του προορισμού, την προστασία του περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των τοπικών κοινοτήτων».
Το φρένο που είχε μπει στα ταξίδια εξαιτίας της πανδημίας, φαίνεται ότι λειτούργησε ευεργετικά για την προώθηση της οικολογικής μας συνείδησης. Η στροφή «σε συνήθειες με μειωμένο αντίκτυπο στο περιβάλλον, που δίνουν έμφαση στην υγεία και στην ευεξία –από τις αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες μέχρι νέες προτιμήσεις σε ό,τι αφορά τις μετακινήσεις– δεν θα περιοριστούν στην καθημερινή ζωή μας, αλλά θα έχουν προεκτάσεις και στον τρόπο με τον οποίο ταξιδεύουμε».
Γιατί εμείς, οι ταξιδιώτες-καταναλωτές, δεν θέλουμε να ταξιδεύουμε λιγότερο. Θέλουμε, όμως, να ταξιδεύουμε καλύτερα.
- Τα παραπάνω στοιχεία προέκυψαν στο πλαίσιο της έρευνας που πραγματοποίησε η αθηΝΕΑ Research, με τίτλο «Eco-friendly Greece: Βέλτιστες Πρακτικές Βιώσιμου Τουρισμού από 21 Θέρετρα ανά τον Κόσμο», που εκπονήθηκε με την υποστήριξη του ξενοδοχειακού ομίλου Sani/Ikos, την οποία θα βρείτε εδώ. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα ευρήματα της έρευνας, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την Αντωνέλα Σκιαδαρέση (antonela@a8inea.com).
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ξενοδοχεία-Θεματοφύλακες της Άγριας Ζωής
Τι Είδε Ένας Καλαμοκανάς στη Σάνη
Βιωσιμότητα και Τουριστική Ανάπτυξη: Έννοιες Αντικρουόμενες;
