Είναι 20 Νοεμβρίου 2017. Είναι τα γενέθλιά μου – σημαντικά γενέθλια, γίνομαι 30 ετών. Περπατώ κατά μήκος της οδού Πανεπιστημίου και ετοιμάζομαι να συναντήσω το Θανάση Μαυρίδη, βετεράνο δημοσιογράφο, εκδότη του Liberal και, από σήμερα, μιας νέας εφημερίδας “για τη μεσαία τάξη”, όπως γράφουν χαρακτηριστικά τα γράμματα πάνω στο πρώτο της φύλλο, τον Φιλελεύθερο.
Ο Θανάσης Μαυρίδης με καλωσορίζει και του εύχομαι “χρόνια πολλά” για το νέο του εγχείρημα. “Μα έχω κι εγώ γενέθλια”, μου αποκρίνεται. Η τριπλή αυτή σύμπτωση μας διασκεδάζει και τους δύο. Ή μάλλον διπλή. Υποψιάζομαι ότι η νέα εφημερίδα ξεκινά αυτή τη μέρα το ταξίδι της ως μια ένδειξη του πόσο έντονα προσωπική είναι αυτή η προσπάθεια για τον ίδιο: να χτίσει μια εφημερίδα με απόψεις που δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλείς στην Ελλάδα, με ίδιους πόρους, χωρίς να αφήνει τους εργαζόμενούς του απλήρωτους επί μήνες, χωρίς να κάνει εκπτώσεις στην ουσία, χωρίς να στοχεύει στο να διάγει πολυτελή βίο. Άλλωστε, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, ένας εκδότης δεν μπορεί παρά να είναι βιοτέχνης.
Όμως προτρέχω. Πάμε πίσω στην αρχή της συζήτησής μας. Τον ρωτώ γιατί πήρε απόφαση να βγάλει στη συγκυρία αυτή ένα νέο έντυπο. Μα το online δεν το ξέρει καλύτερα; Μετά το Capital και το Euro2day, και πιο πρόσφατα, τη δική του εκδοτική επιτυχία, το Liberal, γιατί να θέλει να μπλέξει με ένα μέσο “παλαιού τύπου” όπως η εφημερίδα; “Το ζητούμενο δεν είναι αν πιστεύει κάνεις στο χαρτί ή όχι. Εγώ πιστεύω ότι είναι ένας συνδυασμός πραγμάτων.”
Μια Καθαρά Επιχειρηματική Κίνηση
Ο συλλογισμός του Θανάση Μαυρίδη για το μέλλον των μέσων έχει ενδιαφέρον γιατί είναι απολύτως λογικός, δεν έχει ούτε ίχνος συναισθηματισμού. Τα πράγματα λοιπόν είναι απλά. “Για να μπορείτε να απολαμβάνετε δωρεάν τις ειδήσεις σας στο διαδίκτυο, θα πρέπει να υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση από τους διαφημιζόμενους. Η διαφήμιση, όσο περνάει ο καιρός μειώνεται. Λόγω της κρίσης; Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος αν είναι λόγω της κρίσης, ή και επειδή οι διαφημιζόμενοι προτιμούν να πάνε στο διαδίκτυο, όχι όμως στις ιστοσελίδες. Πάνε στο Facebook, στο Google, σε διαφορές άλλες κατηγορίες. Σε μια τέτοια αγορά λοιπόν, προβάλει και η ανάγκη συμπληρωματικών μέσων, ένα εκ των οποίων είναι και η εφημερίδα.”
Θα μου πείτε, μα το χαρτί πεθαίνει. Εδώ διαφωνώ. Στην Ελλάδα το έχουμε στείλει στον τάφο πριν την ώρα του.
Αξιοποιεί φαντάζομαι την καλή πίστη, την εμπιστοσύνη, το ακροατήριο που έχει καταφέρει να μαζέψει τα τελευταία δύο χρόνια στο Liberal. “Ναι, αξιοποιεί όμως και κάτι άλλο. Τις συνέργειες που ρίχνουν ταυτόχρονα το κόστος και για τους δύο.” Σας το είπα και πριν: δεν χωρούν συναισθηματισμοί στη λογική του εκδότη.
“Άρα λοιπόν, είναι καθαρά μια επιχειρηματική κίνηση. Θα μου πείτε, μα το χαρτί πεθαίνει. Εδώ διαφωνώ. Στην Ελλάδα το έχουμε στείλει στον τάφο πριν την ώρα του. Στο εξωτερικό δεν παρατηρείται η ιδία τάση και βλέπουμε ότι σιγά σιγά σε κάποιες αγορές ανακάμπτει κάπως. Εδώ, δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι καλά. Μόνο 70.000 άνθρωποι αγοράζουν εφημερίδες σε καθημερινή βάση. Όπως αντίστοιχα, πολύ λίγοι άνθρωποι διαβάζουν βιβλία. Εγώ θέλω να πιστεύω ότι αυτό θα αντιστραφεί με τον α’ ή β’ τρόπο, άρα είναι μια καλή περίοδος αν θέλει κάνεις να διεισδύσει σ’ αυτή την αγορά.”
Μου εξηγεί ότι δεν βλέπει τα εγχειρήματα αυτά “ως μια ιστοσελίδα συν μια εφημερίδα”. Είναι ένας οργανισμός, ο όποιος βγάζει δύο προϊόντα. Δεν τα βλέπει όμως ούτε στη λογική του ομίλου, “αυτά είναι αστεία πράγματα”. “Ο χώρος του τύπου στην Ελλάδα είναι κατά βάσιν βιοτεχνίες, με εξαίρεση τις τηλεοράσεις, όπου είναι αλλά τα μεγέθη. Μια βιοτεχνία λοιπόν δεν μπορεί να είναι όμιλος, πρώτον, και δεύτερον, θα πρέπει να έχουν επίγνωση οι άνθρωποι που ασχολούνται επιχειρηματικά με το χώρο αυτόν, ποια είναι η πραγματική διάσταση των πραγμάτων. Διότι τα περισσότερα μέσα στην Ελλάδα έχουν καταστραφεί από τα διοικητικά έξοδα. Λοιπόν, δεν μπορεί ένας βιοτέχνης να ζει ως βιομήχανος, θα ζήσει ως βιοτέχνης.”
Ένα Κοινό Μικρό Αλλά Υπαρκτό
Πόσοι άνθρωποι πιστεύει όμως ότι είναι το δυνητικό κοινό ενός μέσου όπως ο Φιλελεύθερος; “Η εφημερίδα αυτή, όπως και το Liberal, έχουν ένα δικό τους κοινό, μικρό ή μεγάλο – η άποψή μου είναι μικρό. Πότε δεν ήταν μεγάλο στην ελληνική κοινωνία.”
Ο Φιλελεύθερος απευθύνεται στη μεσαία τάξη, η μεσαία τάξη όμως είναι κι αυτή ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας που δεν διαβάζει. “Αν σκεφτεί κάνεις ότι σήμερα, οι μεγάλες εφημερίδες, σε καθημερινή κυκλοφορία έχουν 15.000 φύλλα η καθεμιά, πιστεύω ότι αυτή είναι η οροφή για τη σημερινή αγορά. Θα το πιάσουμε; Δύσκολα, πιστεύω θα πάμε αργά και βασανιστικά, γιατί είναι ένα νέο προϊόν σε μια αγορά χτυπημένη. Όμως, οφείλουμε να δοκιμάσουμε. Αν δεν δοκιμάσουμε, τότε θα λέμε μια ζωή ότι δεν το κάναμε στο χρόνο που χρειαζόταν.”
Η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς, όσο για το αν τo timing είναι το κατάλληλο για ένα τέτοιο εγχείρημα, μου απαντά: “Αν περιμένει κάνεις μόνιμα το τέλειο timing, μπορεί να μη το κάνει ποτέ. Από την άλλη μεριά, αυτή είναι μια ερώτηση που πάντοτε απαντιέται εκ των υστέρων.” Θα κριθεί εκ του αποτελέσματος.
Κάπου εδώ, η συζήτηση φτάνει στο “ευαίσθητο” ζήτημα της χρηματοδότησης. Πάντα όταν ξεκινά ένα μέσο, αρχίζει μια παραφιλολογία (κάποιες φορές δίκαιη, άλλες όχι) για το ποιος βρίσκεται “πίσω” από την εκάστοτε δημοσιογραφική προσπάθεια. Στην περίπτωση του Φιλελεύθερου, “δεν υπάρχουν ατελείωτοι πόροι, οι πόροι είναι συγκεκριμένοι”, μου εξηγεί. “Έχω ακούσει το τελευταίο διάστημα διάφορους να λένε ‘και πού τα βρήκε ο Μαυρίδης τα λεφτά και προχωράει;'” Είναι πράγματι ένα εύλογο και ενδιαφέρον ερώτημα.
“Ξέρετε, όταν έβγαλα το Liberal έψαχναν να βρουν πού είναι τα λεφτά του Σαμαρά, έλεγαν ότι το Liberal είναι του Σαμαρά. Μετά είπαν ότι το Liberal είναι του Μητσοτάκη. Τώρα, πάλι τα ίδια λένε για την εφημερίδα. Ο καθένας νομίζω κρίνει εξ ιδίων τα αλλότρια. Όταν κάποιος θέλει 6-7 εκατομμύρια για να βγάλει μια εφημερίδα, το καταλαβαίνω. Τόσες είναι οι ανάγκες του, και όποιος του βάζει τα χρήματα, τα έχει χάσει ήδη.”
Οι Νίκες Μας Λείπουν
Στην περίπτωση του Φιλελεύθερου τα πράγματα είναι απλά. “Αν ο κόσμος τον στηρίξει, θα προχωρήσει. Αν ο κόσμος δεν τον στηρίξει, που σημαίνει ότι δεν τον θέλει, δυστυχώς θα υποστούμε άλλη μια ήττα. Αλλά ο χώρος αυτός είναι συνηθισμένος από ήττες, οι νίκες μας λείπουν.”
Το Liberal όμως, μέχρι στιγμής, έχει υπάρξει μια τέτοια νίκη, παρά τις δύσκολες συνθήκες. “Έχει υπάρξει μια νίκη σε ό,τι αφορά την ανταπόκριση του κόσμου, το περιεχόμενο κ.λπ., ζούμε όμως σε μια περίεργη περίοδο.” Μου εξηγεί ότι το Liberal, παρά την υψηλή του επισκεψιμότητα για ελληνικά δεδομένα, έχει μηδενικά έσοδα από το ελληνικό δημόσιο – όχι ότι περίμενε κάτι διαφορετικό. Είναι όμως και από την πλευρά των ιδιωτών περιορισμένη η ανταπόκριση. “Οι ιδιώτες που έχουν οποιαδήποτε συναλλαγή με το κράτος δεν είναι τόσο άνετοι με το Liberal – νομίζω ως εδώ είναι αρκετό. Το παρακάτω θα βγάλει πολλές κακίες και δεν κάνει.”
Αν ο κόσμος δεν τον στηρίξει, που σημαίνει ότι δεν τον θέλει, δυστυχώς θα υποστούμε άλλη μια ήττα. Αλλά ο χώρος αυτός είναι συνηθισμένος από ήττες, οι νίκες μας λείπουν.
Ο νοών νοείτω. “Έχουμε σήμερα τα δικά μου γενέθλια, τα δικά σας γενέθλια, και τα γενέθλια του Φιλελεύθερου…” Όποτε ας είμαστε όλοι μεγαλόψυχοι και γενναιόδωροι; “Οι άλλοι δεν είναι μαζί μας, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.” Ο Θανάσης Μαυρίδης επιτρέπει στον εαυτό του μια ακόμη παρατήρηση, καταλαβαίνω ότι θέλει να μιλήσει. “Χαίρομαι, διότι το φιλεύσπλαχνο καθεστώς αναγκάζει τους τραπεζίτες να βγάζουν στη δημοσιότητα τα χρήματα που αφιερώνουν για διαφημιστική δαπάνη στα διάφορα μέσα. Ε, ας κάνει κάνεις μια σύγκριση των στοιχείων στο Alexa με τις διαφημιστικές δαπάνες και νομίζω θα του γεννηθούν πολύ ενδιαφέροντα ερωτήματα.”
Στην πρώτη μέρα κυκλοφορίας του, ο Φιλελεύθερος βγήκε στα περίπτερα χωρίς ούτε μια διαφήμιση, ούτε μια ρεκλάμα. “Δεν είναι εντυπωσιακό; Δεν έχει ξανασυμβεί αυτό στον ελληνικό τύπο.” Δηλαδή αυτό το έντυπο που κρατώ στα χέρια μου αυτή τη στιγμή δεν έχει διαφημίσεις; “Ούτε μια”, μου απαντά.
Αυτό στέλνει ένα μήνυμα υποθέτω… “Εγώ το μήνυμα το έχω πάρει εδώ και κάιρο. Επί τη ευκαιρία, θα ήθελα να ευχαριστήσω την ελληνική κυβέρνηση για το ότι τη βραδιά της 17 Νοέμβρη είχα δυο κυρίους έξω από το σπίτι μου. Προφανώς ήθελαν να με φυλάξουν από πιθανό κακό. Θα τους παρακαλούσα όμως να σκεφτούν ότι σ’ αυτή την επιχείρηση δουλεύουν 100 άνθρωποι και δεν θα ήθελα να συμβεί κάτι κακό στους 100 αυτούς ανθρώπους.”
Ανόητοι υπάρχουν πολλοί. Το θέμα είναι ποιος τους οπλίζει και ποιος τους δίνει το περιεχόμενο.
Έχει νιώσει ότι απειλείται; Νιώθει ότι οι απόψεις που εκφράζει και ο τρόπος με τον όποιο κάνει τη δουλειά του είναι επικίνδυνος στην Ελλάδα του 2017; “Όταν στοχοποιούν στα μέσα τα οποία χρηματοδοτούν μέσω κρατικών επιχειρήσεων έμενα ως ακροδεξιό, και στους συναδέλφους μου θέτουν το ερώτημα αν πρέπει να εργάζονται με έναν ακροδεξιό ή όχι, οπωσδήποτε αναλαμβάνουν την ευθύνη για οτιδήποτε συμβεί. Ανόητοι υπάρχουν πολλοί. Το θέμα είναι ποιος τους οπλίζει και ποιος τους δίνει το περιεχόμενο.”
Για Εμάς Τους Φιλελεύθερους
Όμως και για τις ταμπέλες στην Ελλάδα του σήμερα έχει πολλά να πει. “Από προπαγάνδα πάνε καλά. Χαίρομαι που έχουν μαζέψει έναν δημοκράτη, έναν κεντρώο, όπως είναι ο Πάνος Καμμένος, όπως είναι ο Δημήτρης Καμμένος – κι αυτός κεντρώος είναι. Όπως και οι υπόλοιποι φίλοι που είναι στους ΑΝΕΛ. Είναι να συγκινείται κανείς, με το τι κάνει αυτός ο περίφημος μεσαίος χώρος… Κατά τα λοιπά, για εμάς τους φιλελεύθερους, τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν έχουν ταυτότητα. Αυτό μας κάνει ίσως ακροδεξιούς… Πάμε παρακάτω.”
Ο Θανάσης Μαυρίδης βέβαια δεν ήταν πάντα φιλελεύθερος. “Φιλελεύθερος έγινα 24 ετών, το δηλώνω. Έχω περάσει από την αριστερά σε πολύ μικρή ηλικία. Όμως, ξέρετε, έμενα αυτό το έργο δεν μου έκανε. Αυτό που ως πιτσιρικάδες μας γοήτευε στην αριστερά ήταν η σχέση της με τα ανθρώπινα δικαιώματα ή αυτό που διαφήμιζε σε σχέση μ’ αυτήν. Όμως η στήριξή της στα φαινόμενα πολίτικης βίας, και ταυτόχρονα, η αποσιώπηση των όσων γινόντουσαν τότε στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, ήταν η αποκάλυψη για όσους εγκατέλειψαν το χώρο.”
Εμένα δεν με ενδιαφέρει αν μια κυβέρνηση είναι δεξιά ή αριστερά, με ενδιαφέρει να μη σκοτώνουν κόσμο στον δρόμο.
Όσοι τότε έφυγαν και πήγαν στο φιλελεύθερο χώρο, έμειναν κατά τη γνώμη του πιστοί στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και οι εναπομείναντες αριστεροί; “Αυτοί δεν ξέρω τι κάνουν. Αυτοί για παράδειγμα βρίσκουν πάρα πολύ λογικά αυτά τα οποία συμβαίνουν στη Βενεζουέλα. Εμένα δεν με ενδιαφέρει αν μια κυβέρνηση είναι δεξιά ή αριστερά, με ενδιαφέρει να μη σκοτώνουν κόσμο στον δρόμο. Ακούω όμως και κάποιους κυρίους που αυτοαποκαλούνται φιλελεύθεροι να μιλάνε για τη νόμιμη βία. Ναι, έχει μια νόμιμη βία το κράτος πράγματι, αλλά ξέρετε, υπάρχει και όριο. Αν σκοτώσεις 30 σε μια διαδήλωση γιατί πρέπει να επιβάλεις τη θέση σου, να με συγχωρούνε, αλλά κάτι δεν πάει καλά.”
Η επιλογή του Φιλελεύθερου να στοχεύσει στη “μεσαία τάξη” ομολογώ ότι με εκπλήσσει, έτσι του θέτω το ερώτημα: υπάρχουν φιλελεύθεροι στον χώρο αυτό ή είναι κάτι πιο ελιτίστικο ο φιλελευθερισμός στην Ελλάδα; “Είναι κάτι πιο ελιτίστικο, διότι η Ελλάδα δεν έχει περάσει από διαφωτισμό, κι έτσι τα πράγματα εδώ είναι από λίγο, έως πάρα πολύ μπερδεμένα. Το τελευταίο διάστημα υπάρχει μια αποδοχή του όρου φιλελεύθερος, φοβάμαι όμως ότι κι αυτή η αποδοχή είναι πάρα πολύ επιφανειακή.”
Του επισημαίνω ότι και στην πρόσφατη μελέτη που έκανε η διαΝΕΟσις για το τι πιστεύουν οι Έλληνες, κάποιες από τις απαντήσεις με είχαν προβληματίσει γιατί δεν τις περίμενα, θεωρούσα ότι είμαστε πολύ πιο αριστεροί σε οικονομικά ζητήματα, φαίνεται όμως ότι η φορολογία και η γενικότερη επιδρομή που έχει γίνει τα τελευταία χρονιά έχει κάνει τον κόσμο να αντιμετωπίζει κάποια πράγματα διαφορετικά, κι αυτό ίσως είναι αισιόδοξο, ακόμα κι αν είναι επιφανειακό.
Ο ελληνικός λαός θα κληθεί στο επόμενο διάστημα να αποφασίσει αν όντως πιστεύει αυτά τα οποία λέει. Δεν θα υπάρξει άλλη επιλογή. Οι επόμενες επιλογές είναι επιλογές άλλης κατηγορίας, άλλης διάστασης.
“Ξέρετε κάτι, ο κόσμος λέει το εξής, δεν κάνουν οι παλαιοί κρατιστές, οι δεξιοί κι οι ΠΑΣΟΚΟΙ, γι’ αυτό έφερα τον Τσίπρα. Δεν μου κάνει ούτε ο Τσίπρας, πάμε λοιπόν να δούμε και το άλλο φρούτο, τους φιλελεύθερους. Έτσι το βλέπουν. ” Ο Θανάσης Μαυρίδης φοβάται όμως ότι “αυτή είναι κι η τελική πράξη του δράματος”. “Ο ελληνικός λαός θα κληθεί στο επόμενο διάστημα να αποφασίσει αν όντως πιστεύει αυτά τα οποία λέει. Εάν θα πιστέψει τις επιλογές του. Δεν θα υπάρξει άλλη επιλογή. Οι επόμενες επιλογές είναι επιλογές άλλης κατηγορίας, άλλης διάστασης. Η τελευταία επιλογή είναι πράγματι για τις φιλελεύθερες πολίτικες. Εάν αποτύχει ο Κυριάκος χάσαμε και την τελευταία αυτή ελπίδα.”
Φιλελευθερόμετρο
Η κουβέντα έρχεται στις φιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησης του ’90-’93. “Έγινε μια προσπάθεια, όμως ούτε η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήταν φιλελεύθερη, όπως δεν θα είναι φιλελεύθερη κυβέρνηση ούτε του Κυριάκου.” Πιο φιλελεύθερη; Ρωτάω με ελπίδα. “Θα έλεγα το εξής. Ο Κυριάκος είναι φιλελεύθερος, το κόμμα του όμως δεν είναι. Να σας πω και κάτι άλλο, είναι λίγο άδικο να ζητάει κάνεις η Νέα Δημοκρατία να γίνει φιλελεύθερο κόμμα – έχει πολλές τάσεις. Εγώ δεν θα το ήθελα αυτό, θα ήθελα όμως να υπάρξουν φιλελεύθερες πολίτικες. Όση καλή διάθεση κι αν έχει οποιοσδήποτε Μητσοτάκης, το 100% δεν θα μπορέσει να το κάνει. Όμως, όπως είναι η χώρα, και το 20% να γίνει ευτυχισμένοι θα είμαστε.”
Ο Κυριάκος είναι φιλελεύθερος, το κόμμα του όμως δεν είναι.
Υπάρχει βέβαια και το ερώτημα αν με τέτοιου είδους πολίτικες που θέλουν πυγμή, που θέλουν να τις κάνεις γρήγορα για να μπορέσεις να δεις κάποια θετικά αποτελέσματα, μια πιο διστακτική προσέγγιση μπορεί να λειτουργήσει. “Στην κατάσταση που είναι η χωρά, ναι”, επιμένει, “αυτό που μπορεί να γίνει είναι το γύρισμα της αγοράς και σιγά σιγά με τον τρόπο αυτό να πεισθεί ο κόσμος για το πόσο αναγκαία είναι και τα υπόλοιπα.”
Δεν είναι σίγουρος ότι μπορεί κάποιος να λειτουργεί σαν ταύρος σε υαλοπωλείο σ’ αυτήν την κοινωνία. “Θα σας πω ένα παράδειγμα, μπορείς να βάλεις το θέμα της κατάργησης της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων από την πρώτη μέρα; Δεν μπορείς. Εάν όμως έχεις ασκήσει 5 πολιτικές και έχεις αποδείξει ότι και στις 5 είχες δίκιο, γιατί να μην έχεις και στην 6η;”
Εντάξει, δεν θα γίνουμε 40% ποτέ. Αλλά να μην είμαστε και στο 1,6%.
Ταυτόχρονα, μπορεί να βγάζει μια εφημερίδα με το όνομα Φιλελεύθερος, δεν μπορεί όμως κι αυτούς που βγάζουν το “φιλελευθερόμετρο” με κάθε ευκαιρία. Κατά τον ίδιο, με τον τρόπο αυτό, ο φιλελεύθερος χώρος μέχρι τώρα ήταν ένα κλειστό club. “Μπορεί να είμαστε πολύ καθαροί στις θέσεις μας, και να είμαστε στο 1,6%. Μετρηθήκαμε επανειλημμένως. Μπορούμε να προσπαθήσουμε να πείσουμε τους άλλους ότι έχουμε δίκιο κι εκεί, με επιμονή στις θέσεις μας, αλλά και μεγάλη προσοχή στο πώς κάνεις κινείται, να αυξηθούμε. Εντάξει, δεν θα γίνουμε 40% ποτέ. Αλλά να μην είμαστε και στο 1,6%.”
Τον ρωτάω αν ο Φιλελεύθερος θα έχει παρουσία και στο διαδίκτυο, πέρα από την υφιστάμενη ιστοσελίδα που αποτελεί πύλη για την εγγραφή συνδρομητών. “Στο μέλλον ίσως, γιατί δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλα μαζί, δεν γίνεται. Πραγματικά δεν υπάρχουν πόροι. Όλα αυτά, και το Liberal και ο Φιλελεύθερος, έχουν γίνει με τις δίκες μας δυνάμεις, με πολύ λίγες δυνάμεις πραγματικά.” Είναι μια προσέγγιση δύσκολη, μου επισημαίνει, καθώς “εμείς οι φιλελεύθεροι έχουμε κακές συνήθειες, για παράδειγμα πληρώνουμε τον κόσμο, δεν είμαστε αριστεροί να έχουμε τον κόσμο απλήρωτο για 6 μήνες”. Δεν θα μπορούσε όμως να λειτουργήσει διαφορετικά. “Είναι θέμα αρχής, είναι άνθρωποι οι οποίοι πρέπει να ζήσουν, να τους έχεις στη λογική ότι δουλεύουν για μια ιδέα και να τους είχες απλήρωτους; Αυτά δεν τα κάνουμε εμείς, αυτά τα κάνουν άλλοι.”
Η επιτυχία για άλλη μια φορά μου θυμίζει ότι θα κριθεί από το αν το φιλελεύθερο κοινό θα αγοράσει την εφημερίδα. “Αν το θέλει ας το κάνει, αν δεν θέλει, με το ζόρι δεν γίνεται.” Λειτουργεί κι αυτό ως ένα κάλεσμα στους ανθρώπους που πιστεύουν σε αυτές τις ιδέες ότι ή θα στηρίξουμε την προσπάθεια αυτή, ή δεν θα υπάρχει. “Δεν έχω άπειρα χρήματα, δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Δεν θέλω κάποιος να μου κάνει προτομή, προς Θεού επιλογή μου είναι. Όμως, μη μου πεις αύριο ‘δεν με παίζει ο τάδε εκδότης’, γιατί εκεί θα καταλήξει το πράγμα. Μη διαμαρτύρεσαι.”
