Ανατρέχοντας κάποιος στον κοινό βίο, τώρα αλλά και στο παρελθόν, διακρίνει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο: τον χωρισμό του κοινού σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Γίνεται ιδιαίτερα φανερό σε θέματα που αφορούν τη σφαίρα της πολιτικής, αλλά επεκτείνεται και σε κοινωνικά θέματα – από το αν πρέπει να δημιουργούνται οι οικογένειες σε συγκεκριμένο περιβάλλον μέχρι στο ποιος είναι υπεύθυνος σε περιστατικά (έμφυλης) βίας.
Η Πολυπολιτισμική Ταυτότητα της Ολλανδίας
Πίσω από αυτό τον διαχωρισμό και τη διχόνοια που μας διακατέχει, συχνά κρύβεται η ανάγκη ύπαρξης της αγέλης και του «ανήκειν». Αυτός ο φόβος της μοναξιάς, που μας οδηγεί στο να ετεροπροσδιοριζόμαστε με βάση τις στρατιές του άσπρου ή του μαύρου όταν, στην πραγματικότητα, η αλήθεια είναι γκρίζα ή κίτρινη.
Ζω στην Ολλανδία, μια χώρα που πρώτη θέσπισε τον γάμο και την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια πριν από 23 ολόκληρα χρόνια. Ο εργοδότης μου απασχολεί υπαλλήλους από 140 χώρες και έχει στους στόχους του την πρόσληψη ατόμων με (νευρο)διαφορετικότητα. Οι γείτονές μου αποτελούνται από ένα ομόφυλο ζευγάρι Κινέζων, ένα ζευγάρι Πορτογάλου με Πολωνή και μια γυναίκα που μένει μόνη με το σκυλί της.
Η κυβέρνηση –αν και πρόσφατα ψηφίστηκε πρώτο ένα ακροδεξιό κόμμα– δεν βγαίνει ποτέ αυτοδύναμη, αλλά χρησιμοποιεί ένα ιδιαίτερο σύστημα διακυβέρνησης, βάσει του οποίου για τις μεγάλες αποφάσεις πρέπει να συναινούν όλοι. Η συμπερίληψη στην κοινωνία σπάει κόκαλα. Ταυτόχρονα, οι νέοι δουλεύουν από τα 16, παίρνουν δάνειο για να σπουδάσουν και πληρώνουν ενοίκιο στους γονείς τους όταν περάσουν τα 18 και εξακολουθούν να ζουν μαζί τους.
Η Αγκίστρωση των Νέων στα Σπίτια των Γονιών
Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα της Eurostat, οι νέοι στην Ελλάδα εγκαταλείπουν την γονεϊκή εστία κατά μέσο όρο στα 31 τους, ενώ το αντίστοιχο νούμερο στις σκανδιναβικές χώρες είναι το 21. Ενώ κάποιος μένει υπό την ομπρέλα της «αγίας ελληνικής οικογένειας» πολλές φορές μέχρι να δημιουργήσει τη δική του, ένας Σουηδός έχει κατά μέσο όρο ζήσει ήδη μια δεκαετία ανεξάρτητος, εκθέτοντας τον εαυτό του σε ένα εξωτερικό περιβάλλον με περισσότερα και διαφορετικά ερεθίσματα.
Κατά καιρούς η Ελλάδα συγκρίνεται με τις «αναπτυγμένες» χώρες της βόρειας Ευρώπης σε διάφορους τομείς. Σε ό,τι αφορά τον χαρακτήρα και το ταμπεραμέντο των ανθρώπων, οι θερμοί, καλόκαρδοι και φιλότιμοι Έλληνες αντιτάσσονται με τους ψυχρούς και ατομικιστές Βορειοευρωπαίους, που είναι κλεισμένοι στο σπίτι τους χωρίς να νοιάζονται για τον συνάνθρωπο.
Αυτό που μας διαφεύγει είναι ότι το «ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο» δεν έχει πάντα θετική χροιά. Είναι διαφορετικό να προσφέρεις βοήθεια σε κάποιον όταν το χρειάζεται και άλλο να κρίνεις πώς ζει τη ζωή του, πόσο μάλλον όταν δεν επηρεάζει άμεσα τη δική σου. Αντίστροφα, σε διάφορες καταστάσεις συγχέουμε την αυτοπροστασία των άλλων με τον εγωισμό και την ανεκτικότητα με την αδιαφορία.
Κακές Συνήθειες
Έχουμε γαλουχηθεί να κοιτάμε την καμπούρα του γείτονα. Να κρίνουμε αρνητικά ό,τι δεν ταιριάζει με τα κοινωνικά «κουτάκια» και να το αντιμαχόμαστε. Οτιδήποτε κινείται εκτός νόρμας σε θέματα θρησκείας, φυλής, σεξουαλικών προτιμήσεων, νευροδιαφορετικότητας νιώθουμε ότι μας απειλεί και χαλάει την «τακτοποιημένη» μας κοσμοαντίληψη. Ο αμόρφωτος μετανάστης και ο κακός μουσουλμάνος. Ο μαγκούφης και η γεροντοκόρη. Ο ανώμαλος και ο τρελός του χωριού.
Ορίζουμε εμείς για τους άλλους τι είναι φυσιολογικό, ενώ –όπως μου είχε πει κάποιος– «φυσιολογικό είναι ο μέσος όρος της διαφορετικότητας του καθενός μας». Δυσκολευόμαστε να αποδεχθούμε ότι ένας ενήλικος μπορεί να κάνει διαφορετικές επιλογές και να έχει διαφορετική γνώμη από τους γύρω του (στο βαθμό που δεν προξενεί κακό στην κοινωνία). Για να δεχτούμε όμως τη διαφορετικότητα του καθενός, πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε τη δική μας και να την αποδεχτούμε. Κάτι που απαιτεί ενδοσκόπηση και ανοιχτό μυαλό, δυσεύρετα και τα δύο σε μια συντηρητική κοινωνία όπως η ελληνική.
Δεν μπορούμε και δεν πρέπει ίσως να γίνουμε βόρεια Ευρώπη. Αλλά υπάρχουν πράγματα που βοηθάνε τους ανθρώπους και την κοινωνία να εξελιχθεί, και η αποδοχή της διαφορετικότητας και της ατομικότητας των άλλων είναι ένα από αυτά. Η κυβέρνηση και η εκπαίδευση δείχνουν τον δρόμο, αλλά η πραγματική αλλαγή γίνεται από τις οικογένειες, από τους ανθρώπους, από εμάς, από την επιλογή του τρόπου με τον οποίο θέλουμε να ζήσουμε τη δική μας ζωή.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Mία Ημέρα Ακόμη… κι ας Είναι Δίσεκτη
ΑΙ και Εκλογές. Ποιοι Κίνδυνοι Ελλοχεύουν
