Στην ιστορία δεν υπάρχουν τετελεσμένα γεγονότα. Όχι γιατί αυτά δεν έχουν συμβεί, αλλά γιατί πάντα, καθώς περνά ο χρόνος, γεννιέται ξανά και ξανά η ανάγκη να τους ρίξουμε φως, να φωτίσουμε διαφορετικές πλευρές, να τα νοηματοδοτήσουμε με τα εργαλεια της εποχής μας, της κάθε εποχής.
Κανείς ιστορικός δεν έχει αμφισβητήσει ως τώρα ότι υπήρξε η Μάχη στο Μανιάκι και πως εκεί έπεσε μαχόμενος ο Παπαφλέσσας ή πως η Μόσχω Τζαβέλα, επικεφαλής 400 γυναικών, επιτέθηκε στους Τουρκαλβανούς του Αλή στο Σούλι, αναγκάζοντάς τους να υποχωρήσουν. Πράγματι, τα γεγονότα, εκείνα που πατάνε γερά σε πηγές και αξιόπιστες μαρτυρίες, έχουν συμβεί. Όμως η επιστήμη της ιστορίας προχωράει πέρα από την αφήγηση των γεγονότων, η ιστορία ερμηνεύει το παρελθόν, εξελίσσεται μέσα από διαφορετικές προσεγγίσεις, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αξιώνουν να αναμετρηθούν με το παρελθόν για να φέρουν στην επιφάνεια αυτό που θεωρούν κάθε φορά σημαντικό.
Η σύνθεση των γεγονότων, η ερμηνεία τους, είναι υποκειμενική, τα ερωτήματα που θέτει στο παρελθόν ο ιστορικός με σκοπό να πάρει απαντήσεις είναι αυτά που γεννά το παρόν του, οι προσδοκίες και οι ιδεολογικές του θεωρήσεις.
Είναι ο ιστορικός που θα κληθεί να αφηγηθεί με αυτόν, τον άλλο τρόπο τα γεγονότα, φύλακας στη σκοπιά του – με την έννοια και της εποπτικής παρατήρησης αλλά και της οπτικής του γωνίας. Η σύνθεση των γεγονότων, η ερμηνεία τους, είναι υποκειμενική, τα ερωτήματα που θέτει ο ιστορικός στο παρελθόν με σκοπό να πάρει απαντήσεις είναι αυτά που γεννά το παρόν του, οι προσδοκίες και οι ιδεολογικές του θεωρήσεις. Ένα νεκρό παρελθόν, άλλωστε, μπορεί να ζωντανέψει ξανά μόνο μέσα από εκείνον – και στη συνέχεια μέσα από τα δικά μας μάτια.
Αρκεί ο ιστορικός να μην κρίνει και να μην ερμηνεύει τα γεγονότα τοποθετώντας τα στο τώρα. Να μη συγκρίνει το παρελθόν με καταστάσεις που δεν είναι δικές του, να μην το παραχαράσσει, να σέβεται τους περιορισμούς που του βάζει, να μην αυθαιρετεί. Όμως να το αναδιφά με τη σκέψη του σήμερα, με τα μεθοδολογικά εργαλεία που του έχουν παραδοθεί, υπό το φως που ρίχνουν οι μεταγενέστερες εξελίξεις – να το ξεκλειδώνει αλλά όχι να το παραβιάζει.
Έτσι, καθώς οι όροι αλλάζουν, καθώς κάθε εποχή θέτει τα δικά της ερωτήματα, καθώς διαφοροποιείται η μέθοδος, έτσι και η ιστορία μεταβάλλεται από εποχή σε εποχή και από πολιτισμό σε πολιτισμό. Ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο την αφηγούμαστε. Η τεχνολογία αλλάζει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο αναφερόμαστε στο παρελθόν, αλλά και οι ιστορικοί συνεχώς εφευρίσκουν άλλους τρόπους καταγραφής και αφήγησης. Είναι εκείνος, άλλωστε, που καλείται να συνθέσει το παρελθόν με τα κενά και τις παραλείψεις του, να βάλει στη σειρά το πλήθος των, ατάκτως ερριμμένων πολλές φορές, πληροφοριών. Καλείται τότε όχι μόνο να ερευνήσει, αλλά και να συγγράψει, να δημιουργήσει.
Οι ιστορικοί που ερευνούν την περίοδο πριν, κατά τη διάρκεια και τα χρόνια μετά το 1821 έχουν φωτίσει πλευρές που άλλες εποχές έμεναν απαρατήρητες ως ασήμαντες ή δευτερεύουσες.
Πολύ περισσότερο σε άλλες εποχές, η συγγραφή των βιβλίων ήταν απαραίτητη και για το χτίσιμο του εθνικού μας μύθου, της στερεοτυπικής αντίληψης για την ανωτερότητα των χαρισμάτων και των πνευματικών μας παρακαταθηκών, για τη γενναιότητα και το δίκιο των αγώνων που δώσαμε αλλά και για το άδικο που έφεραν τις ήττες μας. Όμως, τότε η ιστορία μεταφράζεται σε νεκρό γράμμα, παύει να δέχεται ερωτήματα, να γίνεται πεδίο ερευνών και αναζητήσεων. Κι όλοι μαζί νοσταλγούμε κάτι που στέκει ακίνητο στο χθες, αρνούμενοι τις επιτακτικές αναζητήσεις του σήμερα.
Οι ιστορικοί που ερευνούν την περίοδο πριν, κατά τη διάρκεια και τα χρόνια μετά το 1821, το πιο σημαντικό ορόσημο της νεότερης ελληνικής ιστορίας, έχουν παράγει έργο που απαντά σε πολλά από τα ερωτήματα του σήμερα. Έχουν φωτίσει πλευρές που άλλες εποχές έμεναν απαρατήρητες ως ασήμαντες ή δευτερεύουσες. Έδωσαν υπόσταση σε δευτεραγωνιστές πολύτιμους, σε κοινωνικές διαστάσεις που θεωρούνταν άνευ σημασίας. Αξιοποίησαν τη μεθοδολογία που τους πρόσφεραν άλλα επιστημονικά πεδία, ώστε να συνθέσουν ένα όλο και πιο διευρυμένο πορτρέτο της εποχής.
Η ιστορία του 1821 είναι ιστορία ανθρώπων δρώντων. Ίσως αυτό είναι το μόνο που, τελικά, θα μπορούσε να μας διδάξει. Να καταλάβουμε πως, αντίθετα με τη δράση, «η αδιαφορία είναι το νεκρό βάρος της ιστορίας».
Δεν γράφουν για να μας διδάξουν, άλλωστε, όπως έλεγε ο Ιταλός διανοητής Antonio Gramsci, «Η ιστορία διδάσκει αλλά δεν έχει κανέναν μαθητή». Γράφουν για να κερδίσουν έναν ακόμη πόντο σε αυτή την αέναη αναμέτρηση με το παρελθόν. Το παρελθόν θα βρίσκεται πάντα εκεί, ασάλευτο, μέχρι να ταρακουνήσει κάποιος τα νερά του. Μέχρι να βυθιστούμε κι εμείς στον κόσμο του και του δώσουμε μια ακόμη ευκαιρία να μας διηγηθεί ξανά από την αρχή τις ιστορίες του.
Η ιστορία του 1821 –ή μήπως οι ιστορίες του 1821;– είναι ιστορία ανθρώπων δρώντων. Ίσως αυτό είναι το μόνο που, τελικά, θα μπορούσε να μας διδάξει. Να καταλάβουμε πως, αντίθετα με τη δράση, «η αδιαφορία είναι το νεκρό βάρος της ιστορίας. Η αδιαφορία δρα δυνατά πάνω στην ιστορία. Δρα παθητικά, αλλά δρα. Είναι η μοιρολατρία» – όπως επίσης έλεγε ο Ιταλός διανοητής.
Θέλοντας να πιάσουμε το γαϊτανάκι εκείνης της εποχής, του 1821, να βαδίσουμε στα μονοπάτια του, αρχίζουμε «χαζεύοντας» τα οπισθόφυλλα 10 βιβλίων που μας φέρνουν το χθες στο σήμερα. Κάποιο ίσως μας δελεάσει να το ξεφυλλίσουμε λίγο παραπάνω.
Φουστανέλες και Χλαμύδες – Ιστορική Μνήμη και Εθνική Ταυτότητα 1821-1930 | Χριστίνα Κουλούρη | Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Ξεκινώντας από το 1821, γενέθλια πράξη του σύγχρονου ελληνικού κράτους, και φθάνοντας στο 1930, όταν γιορτάζεται η επέτειος των πρώτων εκατό χρόνων ανεξαρτησίας, το βιβλίο αυτό αναλύει τις πολιτισμικές πρακτικές μέσω των οποίων αναπαριστάνεται, σκηνοθετείται, επιτελείται και «καταναλώνεται» το παρελθόν στον δημόσιο χώρο.
Πρόκειται για μια κοινωνική και πολιτισμική ιστορία της μνήμης κατά τον πρώτο κρίσιμο αιώνα του ελληνικού κράτους, όταν διαμορφώνεται ο κανόνας της ιστορικής μνήμης που ορίζει και στηρίζει την εθνική ταυτότητα. Ο τρόπος που θυμόμαστε σήμερα την Ελληνική Επανάσταση, το πάνθεον των ηρωικών μορφών, η σχέση αρχαίας και νέας Ελλάδας και η θέση του Βυζαντίου συνδέονται με τόπους μνήμης, υλικούς και συμβολικούς, που οικοδομήθηκαν εκείνη την εποχή.
Με έμφαση στην επιθυμία των ανθρώπων να «δουν» και να «βιώσουν» το παρελθόν, η μελέτη αξιοποιεί μεγάλο εύρος πηγών, όπως ελαιογραφίες, λιθογραφίες, φωτογραφίες, μνημεία (ανδριάντες, προτομές, μνημεία πεσόντων), τελετές μνήμης και εθνικές επετείους, σκηνοθετημένα ιστορικά δρώμενα, tableaux vivants, αναβιώσεις αρχαίου δράματος και αρχαίων εθίμων, παρελάσεις και λαϊκά εμπορικά θεάματα.
Ελληνική Επανάσταση και Δημόσια Οικονομία – Η Συγκρότηση του Ελληνικού Εθνικού Κράτους 1821-1832 | Σίμος Μποζίκης | Εκδόσεις Ασίνη
Σε αυτό το βιβλίο συγκεντρώνονται, καταγράφονται και εξετάζονται για πρώτη φορά με συστηματικότητα, από ανέκδοτες κυρίως πηγές, σειρές προϋπολογισμών και ισολογισμών της κεντρικής διοίκησης, εκτεταμένα και συνεχή ποσοτικά στοιχεία για τις δαπάνες και τα κυριότερα έσοδα (φόροι, έρανοι, εκποιήσεις εθνικών κτημάτων, λείες-λάφυρα), τα βασικά κονδύλια των εξωτερικών δανείων σε συνδυασμό με τη χρήση τους, σε κάθε περίπτωση μέσα από λεπτομερείς πίνακες, χάρτες και διαγράμματα.
Αρχικά, εντοπίζονται διεργασίες στις οποίες προοιωνίζεται ο χώρος των οικονομικών του Αγώνα στο πλαίσιο της Φιλικής Εταιρείας και κατά τους πρώτους μήνες της Επανάστασης. Στη συνέχεια, δίνεται έμφαση στο τμήμα του παραπάνω χώρου που άρχισε να παίρνει τη μορφή των δημόσιων οικονομικών.
Έπειτα, με βάση τα δημόσια έσοδα και τα δάνεια του Λονδίνου (1824-1825) επανεξετάζονται διαδεδομένες ιδέες για την πορεία της Ελληνικής Επανάστασης και εντοπίζεται η σημασία τους στη διαμόρφωση ενιαίου εθνικού πολιτικού κέντρου, μέσα από τις αμοιβαιότητες, τις διενέξεις και τις ανοιχτές ρήξεις στους κόλπους της εθνικής Διοίκησης για την πρωτοκαθεδρία στον έλεγχο των πόρων και τη διεύθυνση των «αρμάτων» με βάση την εγκαθιδρυμένη αρχή του νόμου.
«Καβαλάρης Έλληνας Αγωνιστής», Eugène Delacroix
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821: Τεκμήρια, Αναψηλαφήσεις, Ερμηνείες | Βασίλης Κρεμμυδάς | Εκδόσεις Gutenberg
Με επίμονη και μακροχρόνια έρευνα, με συνολική και μικροσκοπική παρατήρηση, μπορεί κανείς να διακρίνει, όχι άνετα πάντως, ένα γενικό χαρακτηριστικό της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, να διακρίνει, αλλιώτικα, το στοίχημα ενός ολόκληρου έθνους – από αυτό και ο πρωτοποριακός ρόλος του εγχειρήματος.
Από την αρχή, την έναρξη της δηλαδή στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, μέχρι το τέλος της, που ως προς την πλήρη ικανοποίηση του αρχικού αιτήματος θα μπορούσε να το τοποθετήσει κανείς στο 1843, καθώς και στη διάρκεια της προετοιμασίας της, την Ελληνική Επανάσταση του 1821 διακρίνει μια διαρκής πάλη του νεωτερικού με το παραδοσιακό, του νέου εκείνη τη στιγμή με το παλαιό εκείνη τη στιγμή· σε όλες τις διαστάσεις, σε όλα τα μεγέθη και σε όλες τις εκφράσεις, η νεωτερικότητα πάλεψε, ακόμη και πολέμησε, την παράδοση και νίκησε.
Μεγάλες Μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ’21 | Σαράντος Ι. Καργάκος | Εκδόσεις Ψυχογιός
Ο τόμος αυτός είναι ό,τι λέει ο τίτλος του. Όχι όλος ο αγώνας στην πολυμορφία του και στην πολύπτυχη διάστασή του. Όμως ο προσεκτικός αναγνώστης, διαβάζοντάς τον, θα προσεγγίσει την αλήθεια για τα σπουδαιότερα γεγονότα που συνέβησαν και συνέβαλαν στην εδραίωση της Επανάστασης, καθώς και για τη ζωή και τη δράση των πρωταγωνιστών της.
Ο συγγραφέας παραθέτει όχι μόνο τα ηρωικά γεγονότα αλλά και κάποια μελανά σημεία που είναι φυσικό να υπήρξαν και που δυστυχώς θα υπάρχουν πάντα σε όλους τους ξεσηκωμούς. Διότι σκοπός του είναι να δώσει μια ακριβή και όχι «υμνητική» ή «αποδομητική» ιστορία.
Το Μάγουλο της Παναγίας – Αυτοβιογραφική Εικασία του Γεωργίου Καραϊσκάκη | Παντελής Μπουκάλας | Εκδόσεις Άγρα
Μπορεί ο Γεώργιος Καραϊσκάκης να είναι θρύλος ή μύθος, ωστόσο ο ατίθασος Γιος της Καλογριάς, ο βίαια ή τερπνά ελευθερόστομος Γύφτος, είναι και κάτι πολύ ουσιωδέστερο από αυτό. Είναι ιστορία. Βαριά ιστορία. Ο βίος του, ένοπλος από πολύ μικρή ηλικία και έως τον θάνατό του στο Φάληρο, στις 23 Απριλίου 1827, μας κληροδότησε την πυκνότερη και διαυγέστερη σύνοψη του Αγώνα. Τον πολύτροπο άντρα, τον φιλόδοξο κλέφτη, έναν δαιμόνιο, ποικίλο Έλληνα, τον έκανε επαναστάτη η ίδια η Επανάσταση, με τις τεράστιες ψυχικές και πνευματικές δυνάμεις που απελευθέρωσε.
Το συναρπαστικό όραμα της Επανάστασης –να γίνει πατρίδα ο τόπος, ελεύθερη πατρίδα, και να γίνουν Έλληνες οι Ρουμελιώτες, οι Μοραΐτες, οι νησιώτες, οι ετερόχθονες– στράτευσε από μια στιγμή κι έπειτα κατ’ αποκλειστικότητα τον στρατηγικό νου του Καραϊσκάκη, τα θυελλώδη αισθήματά του, την πανούργα γλώσσα του, που τη χρησιμοποιούσε σαν πολλαπλασιαστή των συντροφικών και πατριωτικών αισθημάτων, σαν όργανο αυθεντικού σαρκασμού και αυτοσαρκασμού ή μεταφορέα του χλευασμού του για τους αντιπάλους του, ομόφυλους και αλλόφυλους.
Ένα πεζογράφημα θεατρικής μορφής, αποτελεί μια αυτοβιογραφική εικασία που αρδεύεται εξίσου από τη φαντασία και τις πολλές διαθέσιμες μαρτυρίες, ιστοριογραφήματα, δημοτικά τραγούδια, λαογραφικές αναφορές κ.ά.
«Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης καταδιώκων τον Ρεσίτ πασά ή Κιουταχή εν ξιφηρης το 1826», Θεόφιλος Χατζημιχαήλ
1821: Η Δημιουργία Ενός Έθνους-Κράτους | Θάνος Μ. Βερέμης, Γιάννης Σ. Κολιόπουλος, Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης | Εκδόσεις Μεταίχμιο
Η ανεξαρτησία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία ήρθε για τους Έλληνες έπειτα από σχεδόν μια δεκαετία σκληρού ένοπλου αγώνα και δοκιμασίας (1821-1830). Η κατακερματισμένη κοινωνία των επαναστατημένων στάθηκε εμπόδιο στον συντονισμό δυνάμεων οι οποίες συγκροτούσαν αντίπαλα δίκτυα, το καθένα με τη δική του ιεραρχία και τους δικούς του ξεχωριστούς στόχους. Δεν είναι συνεπώς περίεργο ότι μετά τη συνεργασία των δύο πρώτων ετών του Αγώνα ακολούθησαν οι εμφύλιες συγκρούσεις. Παρ’ όλα αυτά, η Επανάσταση ανταποκρίθηκε στη βασική φιλοδοξία όσων αγωνίστηκαν: τη δημιουργία ενός ενιαίου, ελεύθερου κράτους.
Μια συνθετική προσέγγιση του θεμελιακού για τους Έλληνες γεγονότος και των πρώτων χρόνων του νέου ελληνικού κράτους.
1821-1831, Μαζί με την Ελευθερία Γεννιέται και η Καινούρια Λογοτεχνία – Ποίηση, Πεζογραφία, Λογιοσύνη | Αλέξης Πολίτης | Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Δεν ήταν μόνοι τους οι δύο κορυφαίοι, ο Σολωμός και ο Κάλβος, πλάι τους βρέθηκαν κι αρκετοί άλλοι, που αμέσως μετά το ξέσπασμα του Αγώνα ένιωσαν πως κάτι έπρεπε ν’ αλλάξει στο ποιητικό τοπίο.
Παράλληλα με τη λογοτεχνία άνθησε και η σκέψη. Οδηγός κι εδώ ένας κορυφαίος, ο Κοραής· η νεωτερικότητα εισβάλλει στον ελληνικό χώρο την ίδια στιγμή που οι άνθρωποι πολεμάνε να διατηρήσουν την ελευθερία που κέρδισαν γρήγορα το 1821, μα έπρεπε και να την κρατήσουν ζωντανή.
Από τα τυπογραφικά μηχανήματα που στέλνουν οι Φιλέλληνες βγαίνουν εφημερίδες, πολιτικά φυλλάδια και βιβλία, όλα προσανατολισμένα προς τις ευρωπαϊκές αξίες: την αδέσμευτη σκέψη, τα δημοκρατικά ιδεώδη, την απόλυτη ελευθεροτυπία. Τα περισσότερα, μεταφρασμένα έργα των μεγάλων δασκάλων του Διαφωτισμού, αλλά κοντά τους και ορισμένα πρωτότυπα.
Ωστόσο η εκρηκτική δυναμική δεν επέζησε, ο Σολωμός και ο Κάλβος σώπασαν, τα καινούρια μονοπάτια έσβησαν, και η επανεκκίνηση που δοκίμασαν στα 1830 ο Παναγιώτης Σούτσος και ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής δεν είχε συνέχεια. Η παράδοση της Επανάστασης στάθηκε η υποδομή της καινούριας ορμής που έφερε η γενιά του 1880.
Γυναίκες και Επανάσταση, 1821 – Από τον Οθωμανικό Κόσμο στο Ελεύθερο Ελληνικό Κράτος | Βασιλική Λάζου | Εκδόσεις Διόπτρα
Μέσα από γλαφυρές και ενδιαφέρουσες αφηγήσεις διερευνώνται με κριτική ματιά οι πραγματικότητες των γυναικών κατά προεπαναστατικά χρόνια στα Γιάννενα, στην Αθήνα, στις Κυκλάδες, στη Χίο και στην Ύδρα. Στη συνέχεια, κατά την προετοιμασία του Αγώνα, στον απόηχο του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, το πώς οι Φαναριώτισσες και οι γυναίκες της αναδυόμενης αστικής τάξης ανέλαβαν έντονη μορφωτική και πολιτιστική δράση.
Διερευνάται επίσης ο τρόπος με τον οποίο έδρασαν οι γυναίκες στον πόλεμο, η επικουρική και ενίοτε η πολεμική τους δραστηριότητα. Οι επώνυμες και διάσημες Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και Μαντώ Μαυρογένους, που οι εξαιρετικές και ασυνήθιστες πράξεις τους τις έβγαλαν από την αφάνεια και τις έφεραν στο επίκεντρο συνταρακτικών εξελίξεων που ξεπερνούσαν τα κοινωνικά όρια του φύλου τους.
Το βιβλίο συνεχίζει αναφέροντας τις μαζικές αιχμαλωσίες, τις γυναίκες ως λεία πολέμου προς εκμετάλλευση και εμπόρευμα για προσπορισμό κέρδους. Τέλος, την εποχή του Καποδίστρια, με φόντο τις πρώτες προσπάθειες συγκρότησης του ελληνικού κράτους, θίγονται ζητήματα μέριμνας των χιλιάδων εξαθλιωμένων προσφύγων, των ηθικών αμοιβών και των συντάξεων για τις χήρες των αγωνιστών, της γυναικείας εκπαίδευσης και της απουσίας των γυναικών από την πολιτική ζωή και τα πολιτειακά κείμενα του Αγώνα.
Ο Πόλεμος του Μπάιρον – Ρομαντική Εξέγερση, Ελληνική Επανάσταση | Roderick Beaton | Εκδόσεις Πατάκη
Ο συγγραφέας επανεξετάζει τη ζωή και το έργο του Λόρδου Μπάιρον μέσα από τη μακρά διαδρομή της σχέσης του με την Ελλάδα. Αρχίζοντας από τα νεανικά ταξίδια του ποιητή την περίοδο 1809-1811, παρακολουθεί τα χρόνια της φήμης του στο Λονδίνο και της αυτοεξορίας του στην Ιταλία, που κορυφώθηκαν με την απόφασή του να αφοσιωθεί στον αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας.
Στη συνέχεια διερευνά τη δραματική αυτομεταμόρφωση του Μπάιρον από ρομαντικό εξεγερμένο σε έναν «νέο δημόσιο άνδρα», ο οποίος υποτάσσεται για πρώτη φορά σε μια συγκεκριμένη πολιτική υπόθεση, προκειμένου να βάλει τα θεμέλια, στη διάρκεια των «εκατό ημερών» του στο Μεσολόγγι, ενός νέου είδους πολιτικής στην Ευρώπη – αυτής του έθνους-κράτους όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
Μαχητές της Ελευθερίας και 1821 – Η Ελληνική Επανάσταση στη Διεθνική της Διάσταση | Άννα Καρακατσούλη | Εκδόσεις Πεδίο
Ρομαντικοί ιδεολόγοι ή επαγγελματίες της επανάστασης; Οι «Μαχητές της Ελευθερίας», οι Φιλέλληνες που ήρθαν στην επαναστατημένη Ελλάδα το 1821 να πολεμήσουν για την ελληνική Ανεξαρτησία, εξετάζονται εδώ ως μια δυναμική, διεθνική ομάδα που διατρέχει τα πολλαπλά επαναστατικά μέτωπα της μεταναπολεόντειας περιόδου. Σε μια εποχή όπου ο κοσμοπολιτισμός συμπορεύεται με τον εθνικισμό, και ο τελευταίος νοείται ως επαναστατική ιδεολογία, οι ξένοι εθελοντές της «Φιλελεύθερης Διεθνούς» συνδέουν τις επαναστάσεις της ταραγμένης δεκαετίας του 1820 από τη λεκάνη της Μεσογείου ως τη Λατινική Αμερική.
Μεταφέρουν τις νεωτερικές ιδέες του φιλελευθερισμού και της εθνικής ανεξαρτησίας, επιδιώκουν μια ένδοξη σταδιοδρομία στο πεδίο της μάχης και μένουν πιστοί στην προσωπική τους αντίληψη περί στρατιωτικής τιμής και κώδικα του πολέμου.
Μια ανατρεπτική μελέτη για τους Φιλέλληνες, που εξετάζει πώς η Ελληνική Επανάσταση μπορεί να ενταχθεί στο «επαναστατικό κύμα» του ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού και την προβληματική ενσωμάτωση των Ελλήνων στην αναδυόμενη ιδεολογία της νεωτερικής ευρωπαϊκής ταυτότητας.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ο «Μήνας Μαύρης Ιστορίας» Μέσα από Μαρτυρίες και Βιβλία
Γιατί Αξίζει να «Διαβάζω για τους Άλλους»;
«Στέλλα, Κρατάω Βιβλίο!» | Βιβλιοπροτάσεις για Κάποιες Γενναίες Γυναίκες
