Το καλό πράγμα αργεί, λένε, και στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η πρόταση που ανακοινώθηκε χθες για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας υπερβαίνει ακόμη και το φιλόδοξο σχέδιο Γαλλίας-Γερμανίας που είχε παρουσιαστεί προ ημερών.
Το σχέδιο της Επιτροπής που έχει τίτλο “Next Generation EU” περιλαμβάνει 500 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 250 δισ. σε δάνεια. Το μεγάλο ταμπού που σπάει, αν εγκριθεί από τα κράτη-μέλη και το Ευρωκοινοβούλιο, είναι ότι τα ποσά αυτά θα προέλθουν από κοινό δανεισμό, ενώ θα διανεμηθούν ανάλογα με τις ανάγκες που προέκυψαν από την πρωτοφανή και παγκόσμια αυτή κρίση. Το πακέτο συμπληρώνει ένας 7ετής προϋπολογισμός 1,1 τρισ. ευρώ και έτσι το ευρωπαϊκό οπλοστάσιο θα αγγίξει το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 1,8 τρισ. ευρώ.
Δεν είναι όμως μόνο θέμα χρημάτων, αν και ειδικά για τη χώρα μας, που θα μπορούσε να λάβει συνολικά 22,5 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και 9,5 δισ. σε δάνεια για την προσεχή τετραετία, χώρια τα 19 δις. ευρώ που εκτιμάται πως θα δικαιούται από το νέο ΕΣΠΑ, πρόκειται για ένα εξαιρετικά σημαντικό χρηματοδοτικό πακέτο. Το γεγονός όμως ότι το σχέδιο σπάει το ταμπού του κοινού δανεισμού, με τους όποιους αστερίσκους προκύψουν κατά τη διαπραγμάτευση που θα ακολουθήσει, δεδομένου ότι πρέπει στο σχέδιο να συναινέσουν και οι λεγόμενοι “Τέσσερις Λιτοδίαιτοι” (Αυστρία, Ολλανδία, Δανία, Σουηδία), είναι ένα σημαντικό βήμα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Είναι προφανές ότι μέχρι την έγκριση του σχεδίου έχουμε δρόμο ακόμα να διανύσουμε, όμως η ιστορικότητα της στιγμής δεν πρέπει να μας διαφεύγει
Πώς φτάσαμε όμως στο σημείο να συζητείται κάτι που μέχρι πρότινος θα έμοιαζε ανήκουστο και το οποίο απέρριπταν κατηγορηματικά χώρες όπως η Γερμανία; Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας (εκ των Σοσιαλδημοκρατών προερχόμενος) Olaf Scholz, μιλώντας στο Politico για το Ταμείο Ανάκαμψης ανέφερε ότι αφορά “την ενίσχυση της Ευρώπης και τη βελτίωση της κυριαρχίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που θα είναι απολύτως απαραίτητο σε έναν κόσμο που θα είναι εντελώς διαφορετικός σε 20 χρόνια”. Όταν η γερμανική κυβέρνηση μιλά για “κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης” αντιλαμβάνεστε ότι η συζήτηση αφορά μια ένωση κρατών βαθιά πολιτική.
Είναι προφανές ότι μέχρι την έγκριση του σχεδίου έχουμε δρόμο ακόμα να διανύσουμε, όμως η ιστορικότητα της στιγμής δεν πρέπει να μας διαφεύγει. Κι ενώ μπορεί να δώσει κανείς πολλές διαφορετικές απαντήσεις στο ερώτημα, τι άλλαξε και αυτό που δεν καταφέραμε να κάνουμε όταν η Ευρωζώνη απειλούνταν από μια υπαρξιακή κρίση χρέους πριν κάποια χρόνια επιτυγχάνεται τώρα εν μέσω της πανδημίας, μια παράμετρος καταλυτικής σημασίας είναι η ίδια η φύση της κρίσης που βιώνουμε.
Δεν είναι όλες οι κρίσεις ίδιες – η κρίση του κορωνοϊού είναι σε θέση να πλήξει τους πάντες σφοδρότατα με έναν (αρχικά τουλάχιστον) σχετικά τυχαίο τρόπο. Την ίδια στιγμή, αυτοί που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη δεν βρέθηκαν στη θέση αυτή με δική τους “υπαιτιότητα”. Η “αλληλεγγύη” δεν κινδυνεύει να παρεξηγηθεί ως κατευνασμός και επιβράβευση μιας κακής προηγούμενης συμπεριφοράς. Δεν δημιουργεί επικίνδυνα προηγούμενα. Στο σταυροδρόμι αυτό, ο πιο μεγάλος φόβος και το σημαντικότερο επιχείρημα των “Λιτοδίαιτων” απέναντι σε μια στενότερη ένωση καθίσταται άνευ αντικειμένου.
