Επιτέλους! Το πολυαναμενόμενο «Tár» του Todd Field με την ανεπανάληπτη Cate Blanchett στο κινηματογραφικό της πόντιουμ έφτασε και στις αθηναϊκές αίθουσες. Άξιζε την προσμονή; Οι φήμες –και οι επευφημίες– που τη συνοδεύουν από την πρώτη της προβολή στο Φεστιβάλ της Βενετίας έχουν τελικά υπόσταση; Ο δρόμος για τα Όσκαρ –ανεξαρτήτως τελικών αποτελεσμάτων– είναι η φυσική κατάληξη μιας εξαιρετικής δουλειάς; Δικαιούται η Cate Blanchett τον απόλυτο σεβασμό στο υποκριτικό της μεγαλείο; Βάλτε «ναι» σε όλα. Αν και, ακόμη κι έτσι, λίγα λέμε. Γιατί το «Tár» είναι μια ταινία που θέτει καταιγιστικά ερωτήματα, αλλά δεν δίνει καμία απάντηση. Μεγάλη δουλειά!
Tár | Todd Field | Cate Blanchett, Noémie Merlant, Nina Hoss | ΗΠΑ
Η Λίντια Ταρ (Lydia Tár), συνθέτρια και μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας του Βερολίνου, βραβευμένη με EGOT (Emmy, Grammy, Oscar, Tony), ετοιμάζεται να διευθύνει την 5η Συμφωνία του Mahler σε μια παράσταση που θα ηχογραφηθεί ζωντανά και παράλληλα την κυκλοφορία της αυτοβιογραφίας της.
Είναι η μόνη γυναίκα/μαέστρος που έχει κατακτήσει τέτοια θέση σε μια τόσο σπουδαία ορχήστρα. Είναι δηλωμένη λεσβία και συζεί με τη βιολονίστα Sharon Goodnow, με την οποία έχουν υιοθετήσει ένα κοριτσάκι. Είναι άπιστη και φλερτάρει με όποια γυναίκα της γυαλίσει, αλλά για την κόρη της είναι «πολύ καλός άνθρωπος». Είναι καλλιτεχνική ευφυΐα και ταγμένη στην τέχνη της, αλλά η φιλοδοξία ορίζει τις αποφάσεις της. Επιλέγει ανθρώπους για την ορχήστρα της που θα εξυπηρετήσουν την απογείωση του καλλιτεχνικού αποτελέσματος, αλλά και εκείνους που θα διευκολύνουν τις απαραίτητες ισοροπίες προκειμένου να διατηρηθεί η υψηλή χρηματοδότηση της οργήστρας.
Χειρίζεται τις ζωές των ανθρώπων, αλλά έχει χάσει και τον ύπνο της. Διαχωρίζει απολύτως το ταλέντο από την προσωπικότητα του καλλιτέχνη και κάνει masterclasses στα οποία διαλύει το cancel culture εις τα εξ ων συνετέθη. Θεωρεί την πολιτική ορθότητα «παρεμβολή» στην καλλιτεχνική δημιουργία και, όταν ένας φοιτητής που αυτοπροσδιορίζεται ως «πάμφυλος», «μαύρος, ιθαγενής και έγχρωμος» δηλώνει την αποστροφή του προς τη μουσική του Bach και των «cis αντρών» συνθετών του απαντά: «Ο αρχιτέκτονας της ψυχής σου φαίνεται να είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
Η Λίντια Ταρ ζει με την υπεροψία της κορυφής, την ευαισθησία του ταλέντου της, την απανθρωπιά της εξουσίας αλλά και τις υπαρξιακές της αγωνίες, μέχρι που μονταρισμένα επιβαρυντικά βίντεο διαρρέουν στα social media και της χρεώνεται μια αυτοκτονία, με αποτέλεσμα να γίνει το κεντρικό πρόσωπο σε ένα ασαφές σκάνδαλο με εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις.
Αντιδράσεις και #MeToo
Η ταινία του Todd Field, ο οποίος το 2001 έκανε τα υποψήφια για πέντε Όσκαρ «Μυστικά της Κρεβατοκάμαρας» και το 2006 τις «Κρυφές Επιθυμίες» –και έκτοτε σιώπησε σκηνοθετικά–, έχει δεχτεί τα πυρά της μαέστρου Marin Alsop: «Προσβλήθηκα ως γυναίκα, προσβλήθηκα ως μαέστρος, προσβλήθηκα ως λεσβία. Υπάρχουν τόσοι πολλοί άντρες –πραγματικοί, καταγεγραμμένοι άντρες– στους οποίους αυτή η ταινία θα μπορούσε να βασιστεί, αλλά, αντίθετα, όχι μόνο βάζει μια γυναίκα στον ρόλο, αλλά της δίνει όλα τα χαρακτηριστικά αυτών των αντρών. Αυτό φαίνεται αντιγυναικείο».
Η Marin Alsop είναι το αληθινό πρόσωπο από το οποίο υιοθετήθηκαν κάποια στοιχεία που έπλασαν την κινηματογραφική Λίντια Ταρ. «Αυτό που θέλαμε να κάνουμε ο σκηνοθέτης Todd Field κι εγώ», απάντησε η Cate Blanchett στη Marin Alsop, «ήταν να δημιουργήσουμε μια πραγματικά ζωντανή συζήτηση» […]. Είναι ένας στοχασμός για την εξουσία και τη διαφθορά της εξουσίας […]», συνέχισε, υποστηρίζοντας πως δεν θεωρεί ότι η ταινία προσβάλλει τις γυναίκες.
«Τα όργανα της αυτοκαταστροφής της Λίντια συνθέτουν την κατασκευή της αφήγησής της», εξήγησε σε μια άλλη συνέντευξη ο Todd Field. «Θα ήταν απερισκεψία εκ μέρους μου να αγνοήσω ό,τι συμβαίνει στις μέρες μας, αλλά ειλικρινώς η άποψή μου δεν έχει σημασία και βασικά δεν είναι το θέμα της συγκεκριμένης ταινίας. Έχει να κάνει με την αυτοκτονική συντριβή ενός ανθρώπου με βάση τη διαδρομή και τις αποφάσεις του, για καλό ή για κακό. Αφορά την εξουσία και όχι την αντίδραση στην κατάχρησή της».
Τελικά…
Ποιος έχει δίκιο; Κανείς και όλοι, προφανώς. Γιατί η Λίντια Ταρ είναι θύτης και θύμα. Βρίσκεται στην κορυφή και στα τάρταρα. Είναι τέρας και θεά. Μάλλον. Γιατί αυτές οι καταφατικές φράσεις θα μπορούσε κάλλιστα να γίνουν ερωτηματικές. Η Λίντια Ταρ είναι θύτης ή θύμα; Βρίσκεται στην κορυφή ή στα τάρταρα; Είναι τέρας ή θεά; Και, τελικά, η εξουσία έχει ή δεν έχει φύλο; Έχει κανείς απάντηση; Μάλλον, όχι. Ούτε ο Field. Γι’ αυτό αξίζει η ταινία του. Επειδή θέτει μη πολιτικώς ορθές ερωτήσεις, αφήνοντας τις απαντήσεις στον θεατή. Γι′ αυτό και, φυσικά, για τη μοναδική ερμηνεία της Cate Blanchett.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Lexicon: Το Γλωσσάρι της Έμφυλης Ισότητας
