Αγαπητό Planet Confidential,
Σπουδάζω στο Λονδίνο και φέτος μας τάραξε στο κρύο. Μάλιστα χιόνισε! Τι υπερθέρμανση του πλανήτη και κουραφέξαλα μου λέτε; Εδώ έχουμε παγώσει!
Σοφοκλής
***
Αγαπητέ Σοφοκλή,
Χιόνια στο Λονδίνο. Χιόνια στη Ρώμη για πρώτη φορά εδώ και έξι χρόνια. Χιόνια στο σκυλάκι έξω απο το Guggenheim του Μπιλμπάο… Στην Αράχωβα μισό μέτρο τα Χριστούγεννα!
Ναι, το ερώτημα σου μας φέρνει στο πιο ενδιαφέρον κομμάτι της συζήτησης για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Όχι διότι κανείς σοβαρός επιστήμονας πιστεύει οτι δεν έχουμε υπερθέρμανση του πλανήτη επειδή έχει κρύο στα μέρη που θεωρούμε το επίκεντρο του κόσμου, δηλαδή τις βόρειες πολιτείες της Αμερικής ή την Ευρώπη, αλλά επειδή ανέκαθεν, το ενδιαφέρον της συζήτησης ήταν το πόσο άμεσες και έντονες θα είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Για να λύσω το βασικό σου ερώτημα γρήγορα (“τι υπερθέρμανη και κουραφέξαλα;”), επίτρεψέ μου να χρησιμοποιήσω ένα απόσπασμα απο το νέο μου βιβλίο Ο Τζάστιν Γκρέι και οι Φύλακες της Γης*, όπου μια ομάδα παιδιών ρίχνονται σε ένα κυνήγι των στοιχείων που θα αναγκάσουν τον Πρόεδρο της Αμερικής να πάρει μέτρα για να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη:
“Κοιτάξτε λίγο έξω από το παράθυρο τον ήλιο”. Τα μάτια της Έλιν έλαμπαν. “Θα έλεγα πως γυρίζει γύρω από τη Γη. Έτσι μοιάζει πάντως, αφού διαγράφει κύκλο στον ουρανό κάθε μέρα, σωστά;”
“Ερώτηση-παγίδα είναι;” ρώτησε ο Πραβ. Σκούπισε τον ιδρώτα από το μέτωπό του και έπεσε πάλι στον καναπέ. “Φυσικά και δεν είναι έτσι. Το αντίθετο γίνεται: η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο!”
“Ακριβώς” είπε η Έλιν. “Η επιστήμη δεν έχει να κάνει πάντα με τη διαίσθηση του καθενός. Έχει να κάνει με έρευνα και προσεχτικές μετρήσεις και πειράματα. Η κλιματική αλλαγή συμβαίνει ακόμα κι αν ο χειμώνας είναι πιο βαρύς μια χρονιά σε ένα μέρος. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν ανεβαίνει η θερμοκρασία του κόσμου συνολικά κατά μέσο όρο. Δεν αποδεικνύει απολύτως τίποτα.”
Τόσο απλό, λοιπόν το θέμα. Το πολύ ενδιαφέρον ζήτημα είναι άλλο, που μου δίνεις την δυνατότητα να συζητήσω με την ερώτηση σου. Πως όχι μόνο έχει ασυνήθιστο κρύο φέτος στην Ευρώπη, αλλά ταυτόχρονα, έχει ασυνήθιστη ζέστη στην Αρκτική. Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο στους New York Times αναλύει το γιατί την περασμένη εβδομάδα η Ευρώπη είχε περισσότερο κρύο από τον Βόρειο Πόλο.
Στο Βόρειο Πόλο, την εβδομάδα που πέρασε, η θερμοκρασία έφτασε στους 2 βαθμούς πάνω απο το μηδέν! Όσο λοιπόν κάποιοι σκεπτικιστές βλακωδώς ή εσκεμμένα έλεγαν πως το κρύο μέτωπο στην Αμερική και Ευρώπη αποδεικνύει ότι δεν έχουμε υπερθέρμανση του πλανήτη (ποιος μπορεί να ξεχάσει το σχετικό tweet του POTUS Donald Trump;), περισσότεροι και μάλιστα επιστήμονες ήταν αυτοί που αναρωτιόνταν εάν τα δύο φαινόμενα συνδέονται. Δηλαδή, έχει σχέση το κρύο στην Ευρώπη με τη ζέστη στην Αρκτική;
Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν πως ναι, και αυτό διότι η κλιματική αλλαγή αποδυναμώνει τον πολικό στρόβυλο (το polar vortex που υπάρχει πάνω από την Αρκτική και στην Ανταρκτική επίσης), το οποίο συγκρατεί κρύο αέρα πάνω από τον Βόρειο Πόλο. Γιατί συμβαίνει αυτό; Η επικρατέστερη θεωρία είναι ότι οφείλεται στο λιώσιμο των πάγων, και φέτος ο πάγος στην Αρκτική είναι ο λιγότερος που έχει ποτέ καταγραφεί για τον μήνα Ιανουάριο. Κάποιοι επιστήμονες λοιπόν πιστεύουν πως όταν αποδυναμώνεται το vortex, το κρύο δραπετεύει και κατευθύνεται -ναι, το μάντεψες- νότια. Τον Δεκέμβριο/Ιανουάριο ταξίδεψε στις ανατολικές πολιτείες της Αμερικής, ενώ τώρα το vortex έσπασε για πρώτη φορά στα δύο, και ξέφυγε σε Ευρώπη και Καναδά. Το τελευταίο πήγε μέχρι τις δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ, που είχαν πολύ κρύο καιρό για παρατεταμένο διάστημα.
Οπότε Σοφοκλή, ντύσου ζεστά, βάλε νερό στο βραστήρα, και σερφάρισε στο διαδίκτυο, να μάθεις πόσα πράγματα συζητούν πυρετωδώς οι επιστήμονες για το κλίμα και τα ακραία καιρικά φαινόμενα (hint: όχι εάν η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή συμβαίνει, αλλά πόσο καταστροφική θα είναι). Και κατά τον επόμενο κρύο χειμώνα, που πάλι μπορεί να αναρωτηθείς το ίδιο, καθώς ακυρώνονται πτήσεις στο Χιθρόου και παραλύει το Λονδίνο, θυμίσου την Έλιν:
“Η επιστήμη δεν έχει να κάνει πάντα με τη διαίσθηση του καθενός. Έχει να κάνει με έρευνα και προσεχτικές μετρήσεις και πειράματα…”
* Ο Τζάστιν Γκρέι και οι Φύλακες της Γης για παιδιά 10+ αλλά και μεγαλύτερα παιδιά με οικολογικές ανησυχίες θα κυκλοφορήσει απο τις Εκδόσεις Μεταίχμιο στις 26/4/18.
