Ήταν σαν να δόθηκε ένα σύνθημα που διαπέρασε τα σύνορα στην Ευρώπη από τη μια άκρη ως την άλλη: «το κινητό στην τσάντα» – τη σχολική τσάντα εν προκειμένω.
Φαίνεται πως ήταν πολλές οι ενδείξεις που έδειχναν πως η κατάσταση στα σχολεία έμοιαζε ή (εξακολουθεί να) μοιάζει ανεξέλεγκτη και οι παραινέσεις αδύναμες να επιβάλλουν «στοπ» στην υπερβολική χρήση ή και σε έναν εθισμό που ακόμα δεν γνωρίζουμε πόσο καταστροφικός είναι για την υγεία, σωματική και πνευματική – όμως είναι προφανές πως έχει σοβαρές συνέπειες στην πραγματική μας ζωή.
Όταν μάλιστα μιλάμε όχι μόνο για «υπερβολική χρήση», αλλά και για «κακή χρήση», επιθετική και κακόβουλη, τότε η πραγματικότητα γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη, συχνά αβίωτη.
Στα καθ’ ημάς, η απαγόρευση των κινητών στα σχολεία είναι ένα από τα 11 νέα μέτρα για την εκπαίδευση που ανακοίνωσε φέτος ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης. Και ο πρωθυπουργός, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε στη ΔΕΘ, δήλωσε εμφατικά: «Οι επιστήμονες μας λένε ότι τα κινητά δημιουργούν μεγάλη απόσπαση προσοχής. Θέλουμε τα κινητά να είναι στην τσάντα». Επανέφερε, μάλιστα, το θέμα στην καθιερωμένη μηνιαία συνάντησή του με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, λέγοντας: «Έχουμε συζητήσει να προμηθεύσουμε πιλοτικά lockers στα σχολεία, για να κλειδώνουν τα κινητά τους οι μαθητές και να τα παίρνουν όταν φεύγουν».
Η απαγόρευση του κινητού στον χώρο του σχολείου δεν είναι κάτι νέο – η πρώτη νομοθετική παρέμβαση είχε γίνει ήδη από το 2006, με υπουργική απόφαση της Μαριέττας Γιαννάκου. Όμως, η χρήση του, επί της ουσίας, δεν είχε ποτέ εξοβελιστεί από τις τάξεις και τα προαύλια. Η διαφορά είναι ότι τώρα η εμφανής κατοχή και χρήση του καθ΄ όλη τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας και η μη συμμόρφωση των μαθητών και μαθητριών σε αυτό θα έχει συνέπειες, όπως μονοήμερη αποβολή.
Οι μαθητές μπορούν να έχουν το κινητό εκτός λειτουργίας και μέσα στην τσάντα τους προκειμένου να το χρησιμοποιήσουν στο σχόλασμα. Στην αντίθετη περίπτωση, η συσκευή παραδίδεται στη διεύθυνση του σχολείου για να επιστραφεί μετά το πέρας των μαθημάτων.
Εκτός αυτού, αν ένας μαθητής ή μία μαθήτρια βιντεοσκοπεί, ή φωτογραφίζει, ή μαγνητοφωνεί καθηγητές ή συμμαθητές του χωρίς συναίνεση ή συγκατάθεση, η ποινή θα είναι τριήμερη αποβολή, ενώ με συγκατάθεση/συναίνεση θα είναι 1 έως 3 ημέρες. Αν η φωτογράφιση ή η βιντεοσκόπηση αφορά προσωπικά δεδομένα τρίτων προσώπων, τότε ο σύλλογος διδασκόντων υποχρεούται να εφαρμόσει το μέτρο της αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος.
Από την απαγόρευση της χρήσης του κινητού στο σχολείο εξαιρείται η χρήση ιατρικών εφαρμογών μέσω κινητού ή άλλων συσκευών, με σχετική ιατρική γνωμάτευση.
Άραγε, το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας πρωτοτυπεί; Μήπως ξεχνάει ότι βρισκόμαστε στο 2024; Νοσταλγεί παλιότερες εποχές, προ-ψηφιακές; Συμφωνούν όλοι με την απαγόρευση των κινητών στο σχολείο; Στην υπόλοιπη Ευρώπη υπάρχουν αντίστοιχα μέτρα;
Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Anthony Albanese προχώρησε λίγο περισσότερο, απαγορεύοντας τη χρήση των social media (!) από νεαρά άτομα, θέτοντας το ηλικιακό όριο στα 14, 15 ή 16 έτη.
Aπό την Ευρώπη μέχρι την… Αυστραλία
Έχουμε σοκαριστεί πολλές φορές από βίαια βίντεο με πρωταγωνιστές και θύματα μαθητές. Το ερώτημα είναι, χωρίς κινητά στο σχολείο, αυτού του είδους τα βίντεο, η βία και η παρενόχληση δηλαδή, θα περιοριστεί; Πάντως, ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Anthony Albanese προχώρησε λίγο περισσότερο, απαγορεύοντας τη χρήση των social media (!) από νεαρά άτομα, θέτοντας το ηλικιακό όριο στα 14, 15 ή 16 έτη, απόφαση για την οποία, ωστόσο, επικρίθηκε από πολλούς.
Αλλά για να δούμε, εν τάχει, τι συμβαίνει στην Ευρώπη. Η Γαλλία θα εφαρμόσει πείραμα «ψηφιακής παύσης» απαγορεύοντας δοκιμαστικά τα κινητά σε 200 σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για παιδιά κάτω των 15 ετών, πείραμα το οποίο πιθανόν να επεκταθεί μέσα στη χρονιά σε εθνικό επίπεδο. Στα σχολεία αυτά, οι μαθητές υποχρεούνται να παραδίδουν το τηλέφωνό τους κατά την άφιξή τους στο σχολείο.
Στη Γερμανία, τα περισσότερα σχολεία έχουν απαγορεύσει τη χρήση κινητών τηλεφώνων και ψηφιακών συσκευών στις τάξεις, εκτός αν συνδέονται με εκπαιδευτικούς σκοπούς, ωστόσο δεν υπάρχουν επίσημοι περιορισμοί.
Η Ιταλία είχε ήδη επιβάλει απαγορεύσεις από το 2007, με επανεπιβολή τους το 2022, για όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Στην Αγγλία, τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, εκδόθηκε μη θεσμοθετημένη οδηγία που έλεγε ότι τα σχολεία πρέπει να απαγορεύουν τη χρήση κινητών τηλεφώνων, αλλά ότι εναπόκειται στους διευθυντές να αποφασίσουν για την πολιτική της χρήσης του.
Στην Πορτογαλία, ένα πείραμα καθιερώνει συγκεκριμένο αριθμό ημερών χωρίς τηλέφωνο στα σχολεία κάθε μήνα, ενώ στην Ισπανία σχολεία σε ορισμένες αυτόνομες περιοχές έχουν επιβάλει απαγόρευση, χωρίς όμως να απαγορεύεται η χρήση του κινητού σε εθνικό επίπεδο.
Στην Ουγγαρία, ένα νέο διάταγμα απαιτεί από τα σχολεία να συγκεντρώνουν τα τηλέφωνα και τις έξυπνες συσκευές των μαθητών στην αρχή της ημέρας.
Στο Βέλγιο, ζητούν από τους μαθητές στα 373 γαλλόφωνα σχολεία του δικτύου Wallonie-Bruxelles Enseignement, που θεωρούνται «κρατικά» ή «επίσημα σχολεία», να απενεργοποιήσουν και να κρύψουν τα τηλέφωνά τους ή ακόμα και να τα παραδώσουν. Ωστόσο ο κανόνας δεν θα ισχύσει άμεσα για όλα τα σχολεία, σε ορισμένα τα μέτρα θα είναι πιλοτικά.
Πώς Είναι το Σχολείο Χωρίς Κινητά – Ένα Παράδειγμα
Απαγόρευση ως σύσταση, αλλά όχι ως απαγόρευση, έχει τεθεί σε ισχύ και στα ολλανδικά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από την αρχή του έτους, οδηγία που φέτος θα ισχύει και για τα δημοτικά σχολεία.
Ωστόσο, στην Ολλανδία και συγκεκριμένα στο Calvijn College, το πείραμα «σχολείο χωρίς κινητά» τέθηκε σε εφαρμογή ήδη πριν από τέσσερα χρόνια.
Στην αρχή, η απόφαση αυτή του σχολείου άφησε τους μαθητές άναυδους. Στη συνέχεια, έπειτα από συζητήσεις, η πλειονότητα υποστήριξε την ιδέα. «Περπατώντας στους διαδρόμους και στην αυλή του σχολείου, έβλεπες όλα τα παιδιά με τα smartphone τους. Έλειπαν οι συζητήσεις, τα τραπέζια του πινγκ πονγκ ήταν άδεια», δήλωνε ο διευθυντής του σχολείου. «Είχαμε χάσει την κοινωνική κουλτούρα».
Τέσσερα χρόνια μετά, οι αλλαγές στο Calvijn College είναι ελπιδοφόφες. «Πήραμε πίσω ό,τι είχαμε χάσει», λένε. «Οι μαθητές παίζουν και μιλούν μεταξύ τους. Και στα μαθήματα γίνονται λιγότερες διακοπές».
Καθώς πια όλα τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ολλανδία προετοιμάζονταν να ακολουθήσουν τις συστάσεις για απαγόρευση των κινητών, ερευνητές του Πανεπιστημίου Radboud αποτύπωσαν «το πριν και μετά την αλλαγή» σε δύο σχολεία.
Τρεις μήνες μετά, περίπου το 20% των μαθητών ανέφερε ότι ήταν λιγότερο αποσπασμένο, είπε ο Loes Pouwels, ένας από τους ερευνητές, ενώ οι δάσκαλοι είπαν πως οι μαθητές ήταν πιο επικεντρωμένοι στην τάξη. «Οπότε νομίζω ότι, όσον αφορά τη γνωστική λειτουργία, ήταν ένα θετικό βήμα».
Πολλοί μαθητές ανέφεραν επίσης ότι είχαν περισσότερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και καλύτερες ποιοτικά στην πραγματική ζωή και ότι είχε μειωθεί ο διαδικτυακός εκφοβισμός, μια και ήταν εκτός σύνδεσης τις περισσότερες φορές. Επίσης, το 40% περίπου είπε ότι η χρήση χωρίς τηλέφωνο τους επέτρεπε να απολαμβάνουν καλύτερα τα διαλείμματά τους.
Ωστόσο, υπάρχει και ένα 37% που είπε ότι του έλειψε το τηλέφωνό του. «Αναγκάζομαι να κοινωνικοποιούμαι όταν δεν έχω διάθεση, κάτι που συμβαίνει συχνά», είπε στους ερευνητές ένας από τα παιδιά.
«Τουλάχιστον έως τα 6 του, ένα παιδί δεν χρειάζεται να έχει ψηφιακή συσκευή για να αναπτυχθεί», δήλωσε ο Servane Mouton, νευροφυσιολόγος που είχε πάρει μέρος στην έρευνα.
Μόνο με Ένα Μήνυμα…
Σε μια μελέτη εμπειρογνωμόνων εξουσιοδοτημένων από τον Εmmanuel Macron να ερευνήσουν τα σχετικά με την απαγόρευση των κινητών και των τάμπλετ στα σχολεία, αναφέρεται πως υπάρχει «πολύ σαφής σύνδεση σχετικά με τις άμεσες και έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις των ψηφιακών συσκευών σε ότι αφορά τον ύπνο, την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και τον κίνδυνο παχυσαρκίας».
Συνέστησαν όχι κινητά πριν από την ηλικία των 11 ετών, κινητά χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο στα παιδιά μεταξύ 11-13 ετών, τηλέφωνα με διαδίκτυο αλλά όχι πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα παιδιά πριν από τα 15 έτη. Επίσης, ότι τα παιδιά κάτω των 3 δεν πρέπει να εκτίθενται καθόλου σε ψηφιακές συσκευές, οι οποίες, όπως ανέφεραν, «δεν είναι απαραίτητες για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού».
«Τουλάχιστον έως τα 6 του, ένα παιδί δεν χρειάζεται να έχει ψηφιακή συσκευή για να αναπτυχθεί», δήλωσε ο Servane Mouton, νευροφυσιολόγος που είχε πάρει μέρος στην έρευνα. «Πρέπει να μάθουμε στους γονείς για άλλη μια φορά πώς να παίζουν με τα παιδιά τους».
Η νέα έκθεση της UNESCO, δε, υποστηρίζει πως πρέπει αποφευχθεί η απόσπαση της προσοχής των μαθητών και η διακοπή της μάθησης από τις συσκευές, υποστηρίζοντας ότι, ακόμη και απλώς το να έχει κάποιο παιδί το τηλέφωνό του κοντά, οι ειδοποιήσεις αρκούν για να του αποσπάσουν την προσοχή έως και 20 λεπτά!
«Οι δάσκαλοι και οι γονείς θα πρέπει να […] διδάξουν στους νέους πώς να είναι παραγωγικοί, κοινωνικοί και συγκεντρωμένοι ακόμα και με ένα τηλέφωνο που χτυπά στο χέρι τους – μια κρίσιμη ικανότητα κατά την προετοιμασία τους για τη σύγχρονη ενήλικη ζωή.
Μια Συζήτηση που, Τελικά, Αφορά Μικρούς και Μεγάλους
Βέβαια, δεν είναι λίγες και οι φωνές που είναι αντίθετες στην απαγόρευση των κινητών. Η Λίζα Τσαλίκη, καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, τονίζει: «Κατά τη γνώμη μου είναι κοντόφθαλμη η απαγόρευση, γιατί οι προβληματικές συμπεριφορές δεν προκαλούνται από το κινητό, αλλά από την ευρύτερη κουλτούρα. Με την απαγόρευση του κινητού επιδιώκεται ουσιαστικά να κρυφτεί το μεγαλύτερο πρόβλημα (π.χ. η ρητορική μίσους, ο ρατσισμός, η ομοφοβία) κάτω από το χαλάκι».
Και πηγαίνοντας λίγο πιο μακριά, μέχρι τα τσεχικά μέσα ενημέρωσης, διαβάζουμε τη δήλωση της παιδοψυχολόγου Radka Kurilova πως «αντί να παρουσιάζουν τα smartphone ως τη μητέρα όλων των κακών, οι δάσκαλοι και οι γονείς θα πρέπει να συζητάνε ανοιχτά με τα παιδιά και τους μαθητές, να βρίσκουν τρόπους να τα ενσωματώσουν ουσιαστικά στην τάξη και να διδάξουν στους νέους πώς να είναι παραγωγικοί, κοινωνικοί και συγκεντρωμένοι ακόμα και με ένα τηλέφωνο που χτυπά στο χέρι τους – μια κρίσιμη ικανότητα κατά την προετοιμασία τους για τη σύγχρονη ενήλικη ζωή.
Πάντως έχει ενδιαφέρον, σε μια άλλη μελέτη, πως το 72% των γονιών αισθάνεται ότι οι έφηβοί τους αποσπώνται από τα smartphone όταν συζητάνε μαζί τους και ότι το 51% των εφήβων λέει ότι, στην πραγματικότητα, οι γονείς τους αποσπώνται από τα smartphone τους. Μάλλον, το «χωρίς κινητό» είναι μια συζήτηση που δεν αφορά μόνο τους μαθητές.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Κυβερνοασφάλεια: Το Μεγάλο Στοίχημα της Δεκαετίας
