Έπειτα από πέντε μοναδικές βραδιές που πραγματοποιήθηκαν στις υπαίθριες μουσικές σκηνές της ακριτικής Χάλκης και καθήλωσαν τους επισκέπτες και τους κατοίκους του νησιού, το 3ο Φεστιβάλ Μουσικής Χάλκης-Δημήτρης Κρεμαστινός έριξε την αυλαία του «Μεταξύ Δύο Κόσμων»: του πραγματικού και αυτού που μετέφερε το φιλόμουσο κοινό με τη γοητεία του, με την υπόσχεση το ραντεβού του 2025 να είναι εξίσου συναρπαστικό.
Για ακόμη μια χρονιά, η μικρή Χάλκη κατάφερε να κάνει πράξη ένα μεγάλο εγχείρημα, αυτό της δημιουργίας, διατήρησης και εξέλιξης ενός πολιτιστικού θεσμού που φέρει το όνομα του μεγάλου ακαδημαϊκού, πολιτικού και προσωπικότητας της Δωδεκανήσου, Δημήτρη Κρεμαστινού.
Μια προσωπική συζήτηση του Δημήτρη Κρεμαστινού με τον τότε στενό του συνεργάτη και σημερινό δήμαρχο Χάλκης Άγγελο Φραγκάκη αποτέλεσε το έναυσμα του τελευταίου να περάσει στην πραγμάτωση ενός οράματος που στόχο έχει να τοποθετήσει το νησί στο επίκεντρο των πολιτιστικών αναζητήσεων, γεγονότων και σημείων αναφοράς σε εθνικό επίπεδο, με την ουσιαστική συνεργασία και αρωγή της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και συγκεκριμένα του αρχιμουσικού και καλλιτεχνικού διευθυντή του φεστιβάλ Νίκου Χαλιάσα.
Τα Πολλά Πρόσωπα του Κυρίου Κώστα Γιαννίδη
Η εναρκτήρια συναυλία του φεστιβάλ ταξίδεψε το κοινό στη δεκαετία του ’30. Μέσω των μελωδιών του ιδιοφυούς –εκ Σμύρνης ορμώμενου– μουσικού Γιάννη Κωνσταντινίδη, που συνθετικά ισορρόπησε επιδέξια ανάμεσα στη λόγια «κλασική» και την «ελαφριά» ελληνική μουσική. Στη δεύτερη περίπτωση μάλιστα, υπογράφοντας ως «Κώστας Γιαννίδης», δηλαδή με το ονοματεπώνυμό του αντεστραμμένο. Μία «κρυφή» εναλλαγή που του έδινε την ευκαιρία να μεγαλουργεί και στα δύο.
Οι δύο διακεκριμένες μεσόφωνες Θεοδώρα Μπάκα και Άρτεμις Μπόγρη, με τη συνοδεία του εξέχοντα πιανίστα Θανάση Αποστολόπουλου, δημιούργησαν μια μαγική, νοσταλγική ατμόσφαιρα στην άκρη του λιμανιού, δίπλα στο κύμα. Εκτός από τραγούδια του Γιάννη Κωνσταντινίδη/Κώστα Γιαννίδη, το ρεπερτόριο περιλάμβανε και συνθέσεις του Kurt Weill και του George Gershwin – βασικές επιρροές (ο πρώτος ήταν και δάσκαλος) του συνθέτη.
Εκφραστικές και με όμορφο δέσιμο μεταξύ τους, οι δύο τραγουδίστριες ερμήνευσαν εξαιρετικά, τραγούδια όπως τα all time classics «Απόψε τα Μεσάνυχτα», «Ονειρεύτηκα», «Θα Ξανάρθεις». Μοναδικής ευαισθησίας ήταν και οι αποδόσεις παραδοσιακών τραγουδιών σε μελοποίηση Γιάννη Κωνσταντινίδη. Στα αξέχαστα ακούσματα της βραδιάς αξίζει να αναφερθούν το σκερτσόζικο «Youkali», το γεμάτο μπρίο και κέφι ντουέτο «Let’s Call the Whole Thing Off» και, βέβαια, εκεί προς το τέλος, το πολυαγαπημένο «Πόσο Λυπάμαι», στο οποίο κοινό και τραγουδίστριες τραγούδησαν μαζί, κλείνοντας με συγκινητικό τρόπο τη βραδιά.
Βιολί και Πιάνο
Ο λιθόστρωτος περίβολος της Εκκλησίας του Αγίου Νικολάου ήταν το σκηνικό όπου δόθηκε η δεύτερη συναυλία του φεστιβάλ, με τίτλο «Βιολί & Πιάνο». Αρκετά μινιμαλιστικός τίτλος για μια μουσική εμπειρία τόσο ιδιαίτερης αξίας, αφού έδωσε στο κοινό την ευκαιρία να απολαύσει το «πρώτο βιολί», την –για πρώτη φορά γυναίκα στη θέση αυτή– εξάρχουσα βιολονίστρια της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών Κατερίνα Χατζηνικολάου και τον διακεκριμένο πιανίστα Απόστολο Παληό.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε σε στιλ μπαρόκ, με τη «La Follia» του Arcangelo Corelli, για να ακολουθήσει ένα άλμα στον χρόνο αλλά όχι στη μουσική αύρα. Οι δύο βιρτουόζοι μουσικοί έπαιξαν εξαιρετικά τη «Suite in Old Style» του μεταγενέστερου συνθέτη Alfred Schnittke, ένα απολαυστικό κολάζ μικρών κομματιών κινηματογραφικής ατμόσφαιρας, εμπνευσμένων από την μπαρόκ και την κλασική εποχή.
Συναρπαστική ήταν η εκτέλεση της «Σονάτας για Βιολί» του Francis Poulenc (1899-1963), έργο αφιερωμένο από τον Γάλλο συνθέτη στον μεγάλο Ισπανό ποιητή Federico García Lorca, που δολοφονήθηκε κατά τον ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Ακριβώς αυτήν την τραγικότητα, τη θλίψη και την οργή εξέφρασε ο Poulenc μέσα από συναισθηματικά μουσικά θέματα, αλλά και τις αιχμηρές, απρόσμενες ρυθμικές εξάρσεις που ερμήνευσαν υποδειγματικά οι δύο μουσικοί.
Γνώριμες και οικείες μελωδίες που μας θύμισαν αγαπημένες μουσικές του Μίκη Θεοδωράκη ακούστηκαν στη «Σονατίνα» του Έλληνα μουσουργού. Μια σύνθεση-κομψοτέχνημα, όπου το ελληνικό στοιχείο εντάσσεται θαρραλέα στην «κλασική μουσική», επιβεβαιώνοντας τη μεγάλη αξία του Θεοδωράκη και σε αυτή τη μουσική διάσταση.
Σε «παραδοσιακά» μοτίβα κινήθηκε και η συνέχεια της βραδιάς, με το έργο «Romanian Folk Dances» του Ούγγρου συνθέτη Béla Bartók. Έξι χοροί εμπνευσμένοι από λαϊκές μελωδίες της Τρανσυλβανίας, κάποιοι γεμάτοι ενέργεια και ρυθμική ζωντάνια και κάποιοι πιο ακατέργαστοι, εσωστρεφείς και στοιχειωμένοι. Όλοι, όμως, εκτελεσμένοι με ιδιοφυΐα και χαρακτηριστική τεχνική μαεστρία «τσιγγάνικου βιολιού» από την Κατερίνα Χατζηνικολάου. Στην οποία αξίζουν ιδιαίτερα εύσημα, αφού καθ’ όλη τη διάρκεια της συναυλίας κατάφερε να τιθασεύσει και τον δυνατό άνεμο που έπνεε εκείνη τη βραδιά.
Η Mουσική Σμύρνη: Ένα Mουσικό Tαξίδι στον Xρόνο
Πράγματι, ένα μουσικό ταξίδι στον χρόνο βίωσε το κοινό που βρέθηκε στο Παλιό Χωριό την τρίτη ημέρα του φεστιβάλ. Στον οικισμό που απέχει δύο χιλιόμετρα περίπου από το λιμάνι της Χάλκης και βρίσκεται στην πλαγιά ενός λόφου, στην κορυφή του οποίου δεσπόζει το Μεσαιωνικό Κάστρο. Μια μικρή, ακατοίκητη σήμερα, «πολιτεία», που κάποτε ήταν η πρωτεύουσα του νησιού, καθώς η τοποθεσία ήταν αθέατη και προστατευμένη από τους κουρσάρους και τους πειρατές.
Ένας τόπος με μαγική αύρα από το παρελθόν και προοπτικές για το μέλλον –όπως οραματίζεται ο δήμαρχος κ. Φραγκάκης–, που φιλοξένησε τους Quintarco, το «ανήσυχο» κουιντέτο εγχόρδων της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και τον δεξιοτέχνη Αλέκο Βρέτο στο ούτι.
Η μουσική κληρονομιά της Σμύρνης αποτέλεσε την έμπνευση για το ρεπερτόριο της συναυλίας, το οποίο περιλάμβανε μελωδίες από μουσικούς που έζησαν ή εμπνεύστηκαν από τη θρυλική μικρασιατική πόλη (Γ. Κωνσταντινίδης, E.Elgar, Δ. Γούζιος κ.ά.), συνδυασμένες με παραδοσιακά και λαϊκά σμυρναίικα κομμάτια. Επίσης, το κοινό είχε τη χαρά να ακούσει το «Smyrna Icons για Κουιντέτο Εγχόρδων και Ούτι (2020)» του Αλέκου Βρέτου, μια καινούργια σύνθεση στην οποία το ούτι, αυτό το χαρακτηριστικό παραδοσιακό όργανο της σμυρναίικης μουσικής, «συνομίλησε» με τα έγχορδα και πρόσφερε αξέχαστες μουσικές «εικόνες».
Συναυλία της Μικρής Ορχήστρας της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών
Παραδοσιακά, μπροστά στο σπίτι του Δημήτρη Κρεμαστινού, του αληθινά φιλόμουσου άνδρα, που πίστευε ότι η κλασική μουσική «ταιριάζει» στη Χάλκη, δόθηκε μια ιδιαίτερη συναυλία με έντονη χορευτική και αισιόδοξη διάθεση.
Στις ομορφότερες στιγμές της συναυλίας αξίζει να αναφερθεί η «Σουίτα για Έγχορδα» του J. Rutter, που βασίζεται στην πλούσια κληρονομιά της λαϊκής μουσικής των βρετανικών νήσων. Ακολούθησε η 5μερής «Σουίτα Holberg» του Edvard Grieg, μία σύνθεση φόρος-τιμής στον ανθρωπιστή θεατρικό συγγραφέα Ludvig Holberg, που βασίζεται σε χορευτικούς ρυθμούς του 18ου αιώνα.
Το κοινό απόλαυσε επίσης την ανάλαφρη, χορευτική και φολκλόρ «St. Paul’s Suite» του Άγγλου συνθέτη Gustav Holst, που πήρε το όνομά της από το σχολείο κοριτσιών St. Paul στο Hammersmith του Λονδίνου, όπου ο Holst υπηρέτησε ως δάσκαλος μουσικής και γράφτηκε για να παίζεται από τις μαθήτριές του.
Σταθερά προσηλωμένη στην προσπάθεια υποστήριξης του έργου νέων καλλιτεχνών, η Μικρή Ορχήστρα της ΚΟΑ, υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Can Okan, συνέπραξε με τον 12χρονο Νικόλα Γαρουφαλίδη, που ερμήνευσε τρία έργα-ορόσημα της βιολιστικής φιλολογίας: το 1ο μέρος από το «Κοντσέρτο για Βιολί αρ. 1» του Max Bruch, τη λυρική ρομάντζα «Ανδαλουσιανή Σερενάτα» από τους Ισπανικούς Χορούς του Pablo de Sarasate και τη «Σονάτα αρ. 6» του Niccolò Paganini.
Αφιέρωμα στον Μίμη Πλέσσα
Την τελευταία βραδιά του φεστιβάλ, το λιμάνι της Χάλκης πλημμύρισε από υπέροχες, πασίγνωστες μουσικές του τόσο αγαπητού μας Μίμη Πλέσσα, με αφορμή τα 100ά γενέθλιά του. Ενός πολυσχιδούς συνθέτη, βιρτουόζου πιανίστα και μαέστρου, που αποτελεί κεφάλαιο στην ελληνική μουσική ιστορία. Από τις «Θαλασσιές τις Χάντρες» μέχρι το «Βρέχει Φωτιά στη Στράτα μου», οι μελωδίες και τα τραγούδια του για τον κινηματογράφο και το θέατρο άφησαν εποχή και τραγουδιούνται ακόμα.
Για τις ανάγκες της συναυλίας, η Μικρή Ορχήστρα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών προσέγγισε το έργο του Μίμη Πλέσσα μέσα από το δικό της ενορχηστρωτικό τρόπο, ενώ ο Δημήτρης Μπάσης και η Μάλαμα Σεβαστού έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους στην ερμηνεία των τραγουδιών. Όπως ήταν φυσικό, κάτοικοι και επισκέπτες του ακριτικού νησιού συμμετείχαν με θέρμη και ενθουσιασμό στη μουσική βραδιά, κλείνοντας με τον πιο όμορφο τρόπο ένα φεστιβάλ που κατάφερε να αποτελέσει σημείο συνάντησης «μεταξύ δύο κόσμων». Ραντεβού και πάλι το 2025!
* Η αθηΝΕΑ ήταν εκεί ως χορηγός επικοινωνίας του φεστιβάλ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Μουσικό Φθινόπωρο στην Αθήνα [Revisited!] | Διαλέξτε Συναυλία!
Τέσσερα Βιβλία μας Μαθαίνουν τι θα Πει Ξεκούραση
Βιωσιμότητα του Tουρισμού ή Kαταστροφή των Iστορικών Kέντρων;
