Ο Donald Trump, με τις δηλώσεις του περί αγοράς της Γροιλανδίας –χωρίς να αποκλείει και τη βίαιη προσάρτησή της– έχει φέρει το μεγαλύτερο νησί του κόσμου μας στο προσκήνιο.
«Οι 57.000 κάτοικοι του νησιού θέλουν να είναι μαζί μας» είχε δηλώσει πρόσφατα, όμως χθες, σε δημοσκόπηση εφημερίδας, οι κάτοικοι έδωσαν αρνητική απάντηση: το 85% δεν επιθυμεί να εγκαταλείψει το Βασίλειο της Δανίας και να γίνει μέρος των ΗΠΑ, μόλις το 6% δήλωσε ότι θέλει να ενταχθεί στις ΗΠΑ, ενώ το 9% ήταν αναποφάσιστο.
Η Δανία, στην οποία ανήκει η Γροιλανδία από το 1721 –και ως αυτόνομο τμήμα από το 1979–, έχει τοποθετηθεί εξαρχής αρνητικά απέναντι στην «απαίτηση» του Trump, λέγοντας πως ο λαός του νησιού δεν είναι προς πώληση. Σύμφωνα με δηλώσεις της Δανής πρωθυπουργού Mette Frederiksen, «η Γροιλανδία ανήκει στους Γροιλανδούς» και μόνο ο τοπικός πληθυσμός μπορεί να καθορίσει το μέλλον της.
Χθες η Frederiksen επισκέφθηκε τον Γερμανό καγκελάριο Olaf Scholz στο Βερολίνο, τον Γάλλο πρόεδρο Emmanuel Macron στο Παρίσι και τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Mark Rutte στις Βρυξέλλες, κατά τη διάρκεια μιας «ημέρας διεθνούς διπλωματίας». «Ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει στις ΗΠΑ», δήλωσε, «πρέπει η Ευρώπη να μπορεί από μόνη της να σταθεί πιο δυνατή», ανέφερε.
Στην κοινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν στο Βερολίνο, ωστόσο, ούτε ο Scholz ούτε η Frederiksen αναφέρθηκαν στον Trump ή στη Γροιλανδία. Ο Scholz, αφού μίλησε για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και για το πώς «το απαραβίαστο των συνόρων είναι θεμελιώδης αρχή του διεθνούς δικαίου», πρόσθεσε πως «Τα σύνορα δεν πρέπει να μετακινούνται με τη βία».
Υπάρχει, ωστόσο, και η άποψη που υποστηρίζει πως θα μπορούσε να υπάρξει μια ειδική συμφωνία, στο πλαίσιο της οποίας η Γροιλανδία να διατηρεί την αυτονομία της, αλλά να ευνοείται από την οικονομική στήριξη των ΗΠΑ, εξυπηρετώντας ως αντάλλαγμα τα γεωστρατηγικά σχέδιά τους. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, ο Mute Egede, αν και δήλωσε ότι η χρήση γης της επικράτειας είναι «υπόθεση της Γροιλανδίας», ωστόσο δεν απέκλεισε την πιθανότητα να συνεργαστεί στενότερα με τις ΗΠΑ σε θέματα άμυνας και εξόρυξης.
Φέτος η Γροιλανδία βρίσκεται ανάμεσα στους 25 προορισμούς στη λίστα του BBC με τα καλύτερα ταξίδια της χρονιάς. Αν και απομακρυσμένη, ακριβή και χρονοβόρα για να την προσεγγίσει κανείς μέχρι τώρα, με το άνοιγμα ενός νέου διεθνούς αεροδρομίου στην πρωτεύουσα Νουούκ και δύο ακόμη που θα ακολουθήσουν το 2026 η πρόσβαση στο νησί δεν ήταν ποτέ ευκολότερη.
Πεζοπορίες, παρατήρηση φαλαινών, έλκηθρο με σκύλους και μαγικό σέλας, η «παγωμένη» Γροιλανδία φαντάζει εξωτική. Το Νουούκ είναι μια μοντέρνα πόλη με ιστορική προκυμαία, μουσεία και γκαλερί τέχνης και η βάση για εκδρομές που περιλαμβάνουν glamping, καθώς και για εξορμήσεις με προορισμό τα παγόβουνα του κόλπου Disko Bay και το Icefjord –Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco– και τα όμορφα φιόρδ και τους γραφικούς πράσινους λόφους νοτιότερα.
Όμως, δεν είναι αυτοί οι λόγοι για τους οποίους ο πρόεδρος των ΗΠΑ ορέγεται το νησί. Και αυτό, φυσικά, το γνωρίζουν καλά και οι Γροιλανδοί και οι Δανοί που κινητοποιούνται με σκοπό να αναχαιτίσουν τον σφιχτό «εναγκαλισμό» του Trump.
Πολύτιμο Νησί
Γεωγραφικά τοποθετημένη πιο κοντά στις ΗΠΑ αλλά πολιτικά να ανήκει στην Ευρώπη, η Γροιλανδία θεωρείται όλο και πιο σημαντική για την άμυνα και αναδεικνύεται σε πεδίο γεωπολιτικής μάχης. Ήδη αποτελεί σημαντική στρατιωτική βάση για τις ΗΠΑ από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Εκτός αυτού, το νησί κρύβει στο υπέδαφός του πετρέλαιο, φυσικό αέριο, αλλά και σπάνιες γαίες, πολύτιμες για τη βιομηχανία ηλεκτρικών αυτοκινήτων, υπολογιστών και smartphones, ανεμογεννητριών, αλλά και στρατιωτικού εξοπλισμού. Στη Γροιλανδία έχουν εντοπιστεί 25 από τα 34 μέταλλα «ζωτικής σημασίας» για την πράσινη μετάβαση, όπως ο γραφίτης, ο χαλκός και το λίθιο. Μέχρι τώρα, την πρωτοκαθεδρία στις σπάνιες γαίες κατέχει η Κίνα.
Η εξόρυξή τους, ωστόσο, δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, με τους τεράστιους πάγους, την έλλειψη εργατικού δυναμικού, την απουσία δρόμων. Παρ’ όλα αυτά, το γρήγορο λιώσιμο των πάγων του νησιού θα μπορούσε να διευκολύνει τις εξορύξεις και το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής να ανοίξει νέες διαδρομές στη ναυσιπλοΐα, εναλλακτικές για τη διώρυγα του Σουέζ – η Κίνα και η Ρωσία έχουν κάνει ήδη συμφωνία συνεργασίας για την ανάπτυξη νέων διαδρομών στην Αρκτική.
Αμυντική Θωράκιση
Μέχρι στιγμής, οι περισσότεροι ηγέτες της ΕΕ έχουν αποφύγει να σχολιάσουν άμεσα τα εμπρηστικά σχόλια του Trump για τη Γροιλανδία. Όπως δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ είχε αποφασιστεί «να μην προχωρήσουμε σε τιτανομαχία, διότι αυτό δεν θεωρείται χρήσιμο».
Η Δανία, στα σχέδιά της για αμυντική θωράκιση της Γροιλανδίας, για την οποία είναι υπεύθυνη, ανακοίνωσε ότι περιλαμβάνουν συμφωνία ύψους 14,6 δισεκατομμυρίων κορονών (2 δισεκατομμύρια δολάρια) με τη Γροιλανδία και τα Νησιά Φερόε για τη «βελτίωση της επιτήρησης και της διεκδίκησης της κυριαρχίας στις περιοχές». Τα σχέδια περιλαμβάνουν πλοία και αεροσκάφη, αλλά και τη δυνατότητα απόκτησης δεξιοτήτων για περισσότερους νέους στη Γροιλανδία, έτσι ώστε «να αναλάβουν την ευθύνη της ετοιμότητας και της διεκδίκησης της κυριαρχίας».
Το Περιπολικό Συμβούλιο Ινουίτ, το όργανο που εκπροσωπεί όλους τους Ινουίτ από την Αλάσκα, τον Καναδά, την Τσουκότκα και τη Γροιλανδία, δήλωσε ότι οι τελευταίες εβδομάδες έδειξαν πόσο σημαντική είναι η Αρκτική στη διεθνή ατζέντα. Ωστόσο, προειδοποίησε ότι για αυτούς δεν υπάρχει «καλύτερος αποικιοκράτης» και ότι αυτό που θέλουν είναι «να συζητήσουμε πώς θα βελτιώσουμε τη ζωή των Ινουίτ, τα μέσα διαβίωσης, την ευημερία και την αυτοδιάθεση σε όλες τις περιοχές μας».
Η Γροιλανδία Σήμερα και στην Ιστορία
Ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας Mute Egede ανέλαβε τον Απρίλιο του 2021, όταν το αριστερό του κόμμα Inuit Ataqatigiit κέρδισε τις πρόωρες εκλογές με την προοπτική να σταματήσει ένα έργο εξόρυξης σπάνιων μετάλλων για περιβαλλοντικούς λόγους. Οι διαφωνίες σχετικά με το έργο είχαν οδηγήσει στην κατάρρευση της προηγούμενης κυβέρνησης νωρίτερα μέσα στο έτος.
Η Δανία ελέγχει την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της Γροιλανδίας, η οποία έχει το δικό της κοινοβούλιο και δύο βουλευτές στο κοινοβούλιο της Δανίας. Όμως οι εκκλήσεις για ανεξαρτησία αυξάνονται. Τους τελευταίους μήνες εκφράζεται έντονος θυμός λόγω των ερευνών που αφορούν το σκάνδαλο της καταναγκαστικής αντισύλληψης των δεκαετιών 1960 και 1970, ωθώντας τον πρωθυπουργό της Γροιλανδίας να κατηγορήσει τη Δανία για γενοκτονία.
«Δεν θέλουμε να είμαστε Δανοί. Δεν θέλουμε να είμαστε Αμερικανοί. Θέλουμε να είμαστε Γροιλανδοί», είχε δηλώσει ο Mute Egede στους δημοσιογράφους νωρίτερα αυτό τον μήνα. Στο νησί, σχεδόν το 90% του πληθυσμού είναι Ινουίτ.
Σημαντικοί σταθμοί στην ιστορία της χώρας είναι οι:
982 – Ανακαλύπτεται η Γροιλανδία από τον Νορβηγό Erik Thorvaldsson (γνωστός ως Ερρίκος ο Κόκκινο), ο οποίος επιστρέφει το 986 με αποίκους.
14ος-15ος αιώνας – Οι οικισμοί εξαφανίζονται, ίσως με την έναρξη της Μικρής Εποχής των Παγετώνων, καθώς οι θερμοκρασίες μειώνονται σημαντικά.
1721 – Δημιουργείται νέος οικισμός, με την υποστήριξη Δανίας και Νορβηγίας, κοντά στη σημερινή πρωτεύουσα Νουούκ.
1940-1945 – Η Δανία καταλαμβάνεται από τη Γερμανία και οι ΗΠΑ καταλαμβάνουν τη Γροιλανδία για να την υπερασπιστούν από πιθανή εισβολή της Γερμανίας.
1950 – Οι ΗΠΑ ανακτούν τη χρήση της αεροπορικής βάσης Thule.
1953 – Η Γροιλανδία γίνεται αναπόσπαστο τμήμα του Βασιλείου της Δανίας.
1979 – Αποκτά αυτοδιοίκηση έπειτα από δημοψήφισμα.
1985 – Αποχωρεί από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) λόγω διαφωνίας με τους κανονισμούς για την εμπορική αλιεία και τα προϊόντα από δέρμα φώκιας.
1999 – Το Ανώτατο Δικαστήριο της Δανίας αποφαίνεται ότι οι Ινουίτ εξορίστηκαν παράνομα από τη βόρεια Γροιλανδία εξαιτίας της επέκτασης της αμερικανικής αεροπορικής βάσης στο Thule, αλλά αρνείται το δικαίωμα επιστροφής.
2008 – Σε δημοψήφισμα προκρίνονται μεγαλύτερη αυτονομία, μεγαλύτερος έλεγχος των ενεργειακών πόρων και καθιέρωση της δυτικής γροιλανδικής ως επίσημης γλώσσας αντί της δανικής.
2010 – Το στρώμα πάγου του νησιού συρρικνώνεται ταχύτερα και συμβάλλει στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
2021 – Η Γροιλανδία απαγορεύει όλες τις νέες έρευνες για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς «το περιβαλλοντικό τίμημα της εξόρυξης πετρελαίου είναι πολύ υψηλό».
2024 – Ο Trump επαναλαμβάνει την επιθυμία του να αγοράσει τη Γροιλανδία. Ο βασιλιάς Φρειδερίκος της Δανίας αλλάζει το βασιλικό οικόσημο ώστε να προβάλλονται περισσότερο η Γροιλανδία και τα Νησιά Φερόε.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
DeepSeek | Ποιος Φοβάται τη Μικρή Μπλε Φάλαινα;
