Είμαστε ευεπίφοροι στη «γνωστική αποφόρτιση». Και τα εργαλεία που αποφορτίζουν τη νοητική επεξεργασία είναι εξόχως ελκυστικά.
Στις καλοκαιρινές διακοπές συνειδητοποιήσαμε πως οι χάρτες των νησιών που παλιότερα έβρισκες σχεδόν σε κάθε μαγαζί δωρεάν –αν δεν ήθελες κάτι περισσότερο από το στοιχειώδες– ανήκαν πλέον στο παρελθόν. Γιατί να χρησιμοποιήσεις χάρτη όταν το GPS μπορεί να σε καθοδηγήσει; Γιατί να υποβάλλεις τη μνήμη σου σε δοκιμασία προσπαθώντας να θυμηθείς τα «πετραδάκια» που άφησες πίσω σου σε κάθε διαδρομή ώστε να την αναγνωρίσεις ξανά; Γιατί να τεστάρεις την αίσθηση προσανατολισμού σου σπαταλώντας χρόνο και ενέργεια;
Νοσταλγοί του παρελθόντος; Καταστροφολόγοι του μέλλοντος; Καμία σχέση. Απλώς σκέψεις στο κανάλι της ολοένα και πιο έντονης συζήτησης που βάζει στο επίκεντρο τη μάθηση στην εποχή της ΑΙ με το ερώτημα:
Οι μαθητές θα εξασκούν τις δεξιότητές τους με τον ίδιο τρόπο όταν έχουν στη διάθεσή τους ένα εργαλείο όπως το ChatGPT για να σκέφτεται στη θέση τους; Άραγε, η χρήση του συγκρούεται με αυτό που ήταν ευρέως αποδεκτό στη μαθησιακή διαδικασία, ότι η πράξη της σκέψης και της προσπάθειας είναι εκείνη που καλλιεργεί τις δεξιότητες της κριτικής αντίληψης; Ότι ο εγκέφαλος, όπως και το σώμα, αναπτύσσεται όσο χρησιμοποιείται; Και πως αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους μαθητές, των οποίων ο εγκέφαλος βρίσκεται ακόμα σε στάδιο ωρίμανσης;
Tα εργαλεία σταματούν να είναι χρήσιμα όταν αρχίζουν να σκέφτονται εκείνα αντί για τα παιδιά. Όταν οι μαθητές ζητάνε από το ChatGPT «ετοιμοπαράδοτες» εργασίες.
Ορισμένα εργαλεία AI αναφέρεται πως έχουν σχεδιαστεί προσεκτικά για την εκπαίδευση και μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να καλύψουν μαθησιακά κενά και να ανταποκριθούν σε μαθησιακές δυσκολίες σύμφωνα με τον δικό τους ρυθμό και προκαλώντας την περιέργειά τους για νέα γνώση. Για παράδειγμα, ο ψηφιακός δάσκαλος Khanmigo της Khan Academy χρησιμοποιεί επιλεγμένο εκπαιδευτικό περιεχόμενο για να καθοδηγήσει τους μαθητές στην κατάκτηση νέας ύλης χωρίς να τους δίνει άμεσα την απάντηση.
Όμως αυτά τα εργαλεία σταματούν να είναι χρήσιμα όταν αρχίζουν να σκέφτονται εκείνα αντί για τα παιδιά. Όταν οι μαθητές ζητάνε από το ChatGPT «ετοιμοπαράδοτες» εργασίες.
Θετική ή Αρνητική;
Μια πρόσφατη σχετική, μικρού βεληνεκούς, έρευνα πραγματοποιήθηκε από το MIT. Χώρισε φοιτητές 18 έως 39 χρόνων σε τρεις ομάδες: στην πρώτη, εκείνοι που συμμετείχαν έγραφαν από την αρχή με ChatGPT· στη δεύτερη έγραφαν μόνοι τους, αλλά μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν αναζήτηση Google· στην τρίτη δεν επιτρεπόταν κανένα εργαλείο. Στη συνέχεια έπρεπε να κάνουν όλοι διορθώσεις στις εργασίες τους χρησιμοποιώντας το ChatGPT.
Όσοι είχαν γράψει από την αρχή με ChatGPT παρουσίασαν τη χειρότερη ποιότητα στη γραφή τους. Παρέδωσαν παρόμοιες εκθέσεις, χωρίς πρωτότυπη σκέψη, με ίδιες εκφράσεις και ιδέες, ενώ οι μετρήσεις της εγκεφαλικής δραστηριότητας έδειξαν ότι τα τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη μάθηση ήταν λιγότερο ενεργά. Συν τοις άλλοις, δυσκολεύτηκαν να αναθεωρήσουν τη γραφή τους, καθώς στην ουσία δεν ήταν δική τους. Αντίθετα, το καλύτερο αποτέλεσμα της έρευνας έφεραν εκείνοι που συνέθεσαν τη δουλειά τους χωρίς βοήθεια.
Μια άλλη μελέτη, από το Χάρβαρντ αυτή τη φορά, διαπίστωσε ότι η ΑΙ έκανε τους ανθρώπους πιο παραγωγικούς, αλλά λιγότερο ενεργά εμπλεκόμενους με το αντικείμενό τους και, εν τέλει, λιγότερο δημιουργικούς.
Ωστόσο, στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature, με βάση πειραματικές και ημιπειραματικές μελέτες, οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα πως το ChatGPT έχει θετική επίδραση στην επίδοση των μαθητών ή στο πώς βιώνουν και αντιλαμβάνονται οι μαθητές τη μαθησιακή εμπειρία, με διαφοροποιήσεις ανάλογα με τον τύπο μαθήματος, το μοντέλο μάθησης και τη διάρκεια χρήσης. Για παράδειγμα, αναφέρουν πως το ChatGPT θα μπορούσε να ενταχθεί ενεργά σε μαθήματα STEM, προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων και μαθήματα γλωσσικής μάθησης και ακαδημαϊκής γραφής.
Oι εκπαιδευτικοί δυσκολεύονται να διαχειριστούν τη διδασκαλία και τη μάθηση στο νέο τοπίο της AI, ενώ οι περισσότεροι γονείς παραμένουν στο σκοτάδι ως προς τη χρήση του ChatGPT εκ μέρους των παιδιών.
Στην Αρχή της Συζήτησης…
Τα δείγματα είναι μικρά, οι αναλύσεις βασίζονται σε πειραματικές μελέτες. Είμαστε ακόμη στην αρχή. Όμως η τεχνολογία και η πρόσβαση σε αυτή τρέχουν με ρυθμούς που οι χρονοβόρες μελέτες μακρών οριζόντων δεν μπορούν να προφτάσουν. Ας μην ξεχνάμε πως πέρασαν περίπου 20 χρόνια για να αρχίσουμε να παίρνουμε μέτρα για την «απεξάρτηση» των παιδιών και εφήβων από τα κοινωνικά δίκτυα ή για να αναγνωρίσουμε την ενίοτε αρνητική ή ακόμα και καταστροφική επίδραση στον ψυχισμό τους.
Τώρα, σήμερα, στα σχολεία οι εκπαιδευτικοί δυσκολεύονται να διαχειριστούν τη διδασκαλία και τη μάθηση στο νέο τοπίο της AI, ενώ οι περισσότεροι γονείς παραμένουν στο σκοτάδι ως προς τη χρήση του ChatGPT εκ μέρους των παιδιών, αν και η διαφορά στην απόδοσή τους πρέπει να είναι εμφανής – για παράδειγμα, όταν παραδίδουν, από τη μια μέρα στην άλλη, «τέλειες» ή διαφορετικού ύφους εργασίες.
Αστήρικτες και υπερβολικές οι ανησυχίες; Ίσως. Γι’ αυτό, η συζήτηση για τα αποτελέσματα της αλληλεπίδρασης μεταξύ της ΑΙ και των παιδιών και εφήβων, τόσο σε ό,τι αφορά τη μάθηση όσο και την ανάπτυξή τους συνολικά, είναι σημαντική. Αν μας αφορά να μεγαλώνουμε παιδιά με στόχο να αποκτούν δεξιότητες και να οικοδομούν νέα γνώση, παιδιά που μπορούν να σκέφτονται και να καταγράφουν τη σκέψη τους, άρα και να εκφράζονται συνολικά με ακρίβεια και σε βάθος, η συζήτηση πρέπει να είναι διαρκής και να συνοδεύει την εποχή της ΑΙ σε κάθε βήμα.
Γιατί, όπως έλεγε ο Αμερικανός ιστορικός και φιλόσοφος William Durant, «εκπαίδευση είναι η βαθμιαία ανακάλυψη της άγνοιάς μας». Και αυτή δεν θα την ανακαλύψουμε ποτέ αν εξουσιοδοτήσουμε κάποιον άλλον να σκέφτεται αντί για εμάς.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Παιδιά και ChatGPT: Με Ποια Μέτρα Ασφάλειας;
