Τελικά τι γνωρίζουμε για την πολύπαθη χώρα της Ασίας; Ποιοί είναι οι Αφγανοί; Πού βρίσκεται η χώρα τους και τί συμβαίνει στα εδάφη τους;
Πάμε κατευθείαν στα στοιχεία, με το δεδομένο ότι οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την πρωτεύουσα και κατέλυσαν το Κράτος επανασυστήνοντάς το, ήδη, ως Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν.
Η Ετυμολογία και ο Πληθυσμός
Το Αφγανιστάν είναι “η χώρα των Αφγανών”. Πρόκειται για μέλη της φυλής Παστούν, σε μεγάλο ποσοστό που ξεπερνάει το 40%, ενώ σχεδόν 30% είναι Τατζίκοι και λιγότεροι πλέον Ουζμπέκοι, Χαζάροι και μέλη άλλων φυλών. Οι επίσημες γλώσσες είναι η Παστού και η Περσική, που ονομάζεται νταρί στο Αφγανιστάν, ενώ αναγνωρίζονται και άλλες γλώσσες ανάλογα τη φυλή. Ο πληθυσμός υπολογίζεται κατά προσέγγιση στα 33 εκατομμύρια.
Ο Τόπος
Μεγάλο μέρος της χώρας, περίπου τα 2/3 καλύπτεται από βουνά με μέσο υψόμετρο τα 2000 μέτρα. Η wikipedia μας ενημερώνει ότι τα βουνά Χίντου Κους (Hindu Kush) που βρίσκονται στο κέντρο της χώρας, έχουν μήκος 800 χιλιόμετρα. Ουσιαστικά, είναι η οροσειρά που διαχωρίζει το Αφγανιστάν σε 3 μεγάλα τμήματα: το κεντρικό υψίπεδο, τις βόρειες πεδιάδες και το νοτιοδυτικό οροπέδιο. Η ψηλότερη κορυφή φτάνει τα 7.492 μέτρα.
Το Αφγανιστάν δεν βρέχεται απο θάλασσα, έχει λίγα νερά, ενώ συνορεύει με το Ιράν, το Πακιστάν, το Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν, αλλά και με την αυτόνομη περιοχή των Ουιγούρων στην Κίνα.
Ιστορία
Φαίνεται ότι οι πρώτες αναφορές για τους Αφγανούς μας έρχονται από το 10ο αιώνα. Είναι γνωστό ότι η ιστορία της περιοχής χάνεται στα βάθη των αιώνων με την Αυτοκρατορία των Αχιμαινιδών, αλλά και τις εντυπωσιακές εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου να να αφήνουν το αποτύπωμά τους. Η πόλη Κανταχάρ, για να καταλάβετε, ιδρύθηκε από τον Μακεδόνα Στρατηλάτη.
Εναντίον των Βρετανών
Μουσουλμανικές φυλές εγκαθίστανται στην περιοχή στις πιο πρόσφατες ιστορικές περιόδους, ενώ το 19ο αιώνα, οι Αφγανοί θα πολεμήσουν ενάντια στην υπερδύναμη της εποχής, τη Μεγάλη Βρετανία. Ο πρώτος πόλεμος το 1842, ο δεύτερος το 1878 και τελικά ο τρίτος το 1919, ιθα οδηγήσει στην ανεξαρτησία του Αφγανιστάν.
Κομβικής σημασίας ήταν ο ανταγωνισμός της Ρωσίας, που το 1919 είχε μπει στην “σοβιετική” εποχή, και της Βρετανίας για την κυριαρχία στην κεντρική Ασία. Αυτός ο ανταγωνισμός οδήγησε στην δημιουργία του “διαδρόμου του Ουαχάν” ήδη από το 1893, ένας διάδρομος που τελικά διαμόρφωσε το σημερινό χάρτη της χώρας.
Εναντίον των Σοβιετικών
Μέχρι το 1973 το Αφγανιστάν είχε μοναρχικό καθεστώς. Η ανατροπή του βασιλιά από τον Mohammed Daoud Khan και η διακυβέρνηση μέσω μονοκομματικού κοινοβουλίου δεν ώθησε τη χώρα που τότε είχε 13 εκατ. κατοίκους, παρά το γεγονός ότι ο Daoud ήταν ανοιχτός τόσο προς τις ΗΠΑ όσο και προς την ΕΣΣΔ.
Το 1978, Ο Daoud θα ανατραπεί από φιλοκομμουνιστικό πραξικόπημα και θα εκτελεστεί. Η νέα Λαϊκή Δημοκρατία του Αφγανιστάν ήταν θεωρητικά σοσιαλιστικό κράτος και τυπικά υπήρξε μέχρι το 1992. Να αναφέρουμε ότι οι εξεγέρσεις στη χώρα ήταν πολλαπλές, με διαφορετικά κίνητρα και, όπως και στις μέρες μας, δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για μια μαζική εξέγερση, ένα λαϊκό κίνημα, αλλά για πολλά διαφορετικά με σκοπό πάντοτε τη νομή της εξουσίας.
Σύντομα, το νέο κομμουνιστικό καθεστώς ήρθε σε ρήξη με την αρωγό ΕΣΣΔ που επιδίωκε την παρουσία της με κάθε τρόπο. Η ρήξη οδήγησε στην εισβολή των Σοβιετικών τα Χριστούγεννα του 1979. Το “αστείο” της ιστορίας είναι ότι οι ΗΠΑ στάθηκαν αρωγός των Ταλιμπάν και των Μουτζαχεντίν που πολεμούσαν τους Σοβιετικούς, ενώ το Κράτος-μαριονέτα των Αφγανών ήταν στο πλευρό της ΕΣΣΔ. Να πούμε ότι Ταλιμπάν σημαίνει “φοιτητές”.
Δέκα χρόνια μετά με 15 χιλιάδες απώλειες από τη μεριά της Σοβιετικής Ένωσης, περίπου 100.000 νεκρούς Μουτζαχεντίν, οι Σοβιετικοί αποχώρησαν ηττημένοι. Η καταστροφή στη χώρα άκομα θεωρείται ανυπολόγιστη. Σκεφτείτε ότι μόνο οι νεκροί πολίτες υπολογίζονται από 500 χιλιάδες ως 2 εκατομμύρια.
Με την απόσυρση των Σοβιετικών, ο εμφύλιος μεταξύ των διαφορετικών ομάδων, με “έπαθλο” την εξουσία, κατέστρεψε ότι είχε απομείνει!
Κατανοώντας το Αφγανιστάν
Κάνουμε μια μικρή παρένθεση. Για να κατανοήσει κανείς τι συμβαίνει στην περιοχή πρέπει να αντιληφθεί την προσπάθεια των κρατών, εκτός των υπερδυνάμεων ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας, να έχουν τη δική τους ζώνη επιρροής. Χώρες, όπως το Ιράν και το Πακιστάν, αλλά και η Σαουδική Αραβία και πλέον και το Κατάρ επιδιώκουν συγκεκριμένα πράγματα από το Αφγανιστάν. Στο Κατάρ βρίσκεται ακόμα ο πολιτικός ηγέτης των Ταλιμπάν, αλλωστε! Η Ρωσία και η Κίνα δεν κλείνουν τις πρεσβείες τους στην Καμπούλ, ενώ τον προηγούμενο μήνα είχαν συναντήσεις με εκπροσώπους των Ταλιμπάν.
Αν και το Αφγανιστάν φαίνεται να έχει πλούσιο υπέδαφος που δεν εκμεταλλεύεται κανείς, η πλέον γνωστή καλλιέργεια στο έδαφος του είναι το όπιο. Το αρμόδιο Γραφείο του ΟΗΕ “United Nations Office on Drugs and Crime” ή UNODC υπολογίζει ότι στη χώρα παράγεται περισσότερο από το 80% των παγκόσμιων προμηθειών οπίου και ηρωίνης.
H προσπάθεια των αμερικανών να μειώσουν την παραγωγή ναρκωτικών στην πηγή της, εκτός από το τρομακτικό κόστος σε χρήματα, φαίνεται πως οδήγησε τους φτωχούς κατοίκους που δουλεύουν στις καλλιέργειες στην αγκαλιά των ισλαμιστών. Χωρίς να μας παραξενεύει, έχουμε να κάνουμε με ένα μείγμα λαϊκού κινήματος με μεγάλη δόση φυλετικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων που κατάφερε να ανασυνταχθεί και να επιβιώσει.
Χωρίς βαθύ λαϊκό έρεισμα μεν, δυναμικό δε, με μια στάση επιφανειακά αντίθετη με τους πολιτικούς που κυβερνούσαν τη χώρα. Το παράδειγμα του προέδρου Ashraf Ghani είναι χαρακτηριστικό. Όλα τα Μέσα κατακρίνουν τη φυγή του με 4 αυτοκίνητα και 1 ελικόπτερο γεμάτα μετρητά!
Άλλο ένα οξύμωρο της χώρας και φυσικά των ισλαμιστών είναι ότι το 2000 είχαν απαγορεύσει την καλλιέργεια παπαρούνας!
Εναντίον των Αμερικανών
Μια τόσο μακρινή είδηση που ακουγόταν και λίγο σαν αστείο για το 1996 ήταν η κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν και η εγκαθίδρυση ενός κράτους τρομοκρατίας, με ανύπαρκτα δικαιώματα για τις γυναίκες, εκτελέσεις και απόλυτη ανυποληψία. Το Σεπτέμβριο του 2001 όλος ο κόσμος θα παγώσει, και θα αλλάξει, μετά την πτώση των Δίδυμων Πύργων.
Η προστασία που παρείχαν οι Ταλιμπάν στον Σαουδάραβα Osama Bin Laden και στην Al-Qaeda ήταν η σταγόνα στο ποτήρι που χρειάζονταν οι ΗΠΑ. Να προσθέσουμε ότι ο Bin Laden πέρα από το να ξερνάει μίσος προς τους αλλόθρησκους, αναλάμβανε πολλά κατασκευαστικά και άλλα έργα σε μια τεράστια περιοχή επιρροής του που, φυσικά, έφτανε μέχρι το Πακιστάν.
Ένα μήνα μετά τη δολοφονική επίθεση στους Πύργους, οι Αμερικανοί εισβάλουν και ρίχνουν με ευκολία την κυβέρνηση των Ταλιμπάν. 20 χρόνια μετά και με τεράστιο ανθρωπιστικό και οικονομικό κόστος, οι ΗΠΑ και οι Νατοϊκοί σύμμαχοί αποχωρούν, όσο γράφεται το κείμενο, με αλλόφρονες Αφγανούς και ξένους πολίτες να προσπαθούν να διαφύγουν από τη χώρα.
Η ήττα των ΗΠΑ δεν είναι στρατιωτική, αλλά βαθιά πολιτική. Αν και η αποχώρηση ήταν προαναγγελθείσα, δεν παύει να αφήνει την πικρή γεύση μιας αποτυχημένης προσπάθειας και κατασπατάλησης πόρων και ανθρώπων σε μια πολύπαθη περιοχή του πλανήτη.
Η Επόμενη Μέρα
Οι Ταλιμπάν δείχνουν να επιδιώκουν τη διεθνή νομιμοποίηση. Αυτό που επιζητούν είναι ιδιαίτερα δύσκολο από το Δυτικό κόσμο, καθώς στο πρόγραμμά τους είναι η βάναυση καταπάτηση θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ακόμα, η Κίνα, η Ρωσία, το Ιράν και το Πακιστάν για δικούς τους λόγους είδαν με καλό μάτι την αποχώρηση των ΗΠΑ και δείχνουν να βλέπουν μια πιθανή αναγνώριση του νέου καθεστώτος.
Πολλές φορές η διεθνής κοινότητα μας έχει απογοητεύσει με τη στάση της ή με την αργοπορία της στη λήψη αποφάσεων. Μένει να δούμε πώς θα αντιμετωπιστεί η επάνοδος των Ταλιμπάν στην εξουσία.
