Η ανάπτυξη της γεωργίας πριν από χιλιάδες χρόνια, όταν οι μέχρι τότε κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες άρχισαν να γίνονται καλλιεργητές, ήταν μια μεγάλη τομή, η πρώτη βαθιά αλλαγή στη σχέση των ανθρώπων με το περιβάλλον. Έπαψαν να είναι νομάδες, δημιούργησαν μόνιμους οικισμούς, ανέπτυξαν πολιτισμό και εύρωστους πληθυσμούς που ολοένα πλήθαιναν.
Σήμερα, οι ανάγκες στον τομέα της αγροδιατροφής προοιωνίζονται επίσης ιστορικές τομές. Μέχρι το 2050 καλούμαστε να παράγουμε έως και 70% περισσότερη τροφή ώστε να καλύψουμε τις ανάγκες των δύο επιπλέον δισεκατομμυρίων ανθρώπων που αναμένεται να αυξήσουν τον πληθυσμό της Γης. Παράλληλα, να ανατρέψουμε τη δυσοίωνη πρόβλεψη πως μέχρι τότε το 70% περίπου του πληθυσμού αναμένεται να ζει σε αστικές περιοχές και το 95% των εδαφών να είναι υποβαθμισμένο.
Οι προκλήσεις είναι πολλές, όχι μόνο ποσοτικές αλλά και ποιοτικές. Ο αγροτικός κόσμος καλείται να κάνει μια μεγάλη στροφή και ο όρος που τα τελευταία χρόνια έχει μπει πιο δυναμικά στη συζήτηση για το μέλλον του είναι αυτός της βιώσιμης γεωργίας.
Η βιώσιμη γεωργία στοχεύει στην κάλυψη των σημερινών αναγκών για τροφή χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες. Εστιάζει στη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους, στη μείωση της χρήσης χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και στη διατήρηση των φυσικών πόρων.
Είναι προφανές πως σε αυτού του είδους την προσέγγιση, τις λύσεις μπορεί να τις δώσει μόνο η τεχνολογία. Λύσεις για τον εξορθολογισμό της χρήσης των πόρων –νερό, ενέργεια, λιπάσματα, φυτοφάρμακα κ.ά.–, για την εξοικονόμηση κόστους, για τη διαχείριση πιο αποτελεσματικών εφοδιαστικών αλυσίδων, για την καλύτερη αξιοποίηση υποπροϊόντων και αποβλήτων.
Το νέο επεισόδιο της εκπομπής #BraveNewGreece με τίτλο #BraveNewAgriculture επιδιώκει –εστιάζοντας σε success stories και συνομιλώντας με ειδικούς– να καταγράψει τις τάσεις που θα κυριαρχήσουν στην αγροδιατροφή και στην αειφορική γεωργία. Από την ψηφιακή γεωργία και την αυτοματοποίηση μέχρι τη βιολογική καλλιέργεια και τις αειφόρες πρακτικές.
Μαριάννα Σκυλακάκη | Founder & CEO, ΑθηΝΕΑ
Πώς μπορεί η γεωργία να προσαρμοστεί στις αλλαγές του κλίματος και τις περιβαλλοντικές προκλήσεις; Ποια είναι η σημασία της εκπαίδευσης και της κατάρτισης σε νέες τεχνολογίες και μεθόδους παραγωγής; Τι είναι και γιατί είναι σημαντική η ευφυής γεωργία; Μπορεί ο κλάδος της αγροδιατροφής να έρθει πιο κοντά με το οικοσύστημα των startups, διαμορφώνοντας νέες προοπτικές και πόσο κομβικός είναι ο ρόλος της χρηματοδότησης στην πράσινη μετάβαση;
Στην Τροχιά της Κυκλικής Οικονομίας
Μία από τις αειφορικές πρακτικές στον τομέα της αγροδιατροφής είναι η θερμοκηπιακή γεωργία, μια μέθοδος καλλιέργειας σε ελεγχόμενο περιβάλλον, το οποίο επιτρέπει τη βελτιστοποίηση των συνθηκών ανάπτυξης για τα φυτά.
«Μπορούμε να προστατεύσουμε την παραγωγή μέσω ενός θερμοκηπίου, να μειώσουμε την κατανάλωση των εισροών νερού, λιπασμάτων και να μπορέσουμε να πολλαπλασιάσουμε το οικονομικό όφελος. Γιατί, πολύ απλά, σε μια υπαίθρια παραγωγή παράγονται περίπου 7 τόνοι τον χρόνο, ενώ σε ένα θερμοκήπιο γύρω στους 75 τόνους», λέει ο Αλκιβιάδης Αλεξάνδρου, Γενικός Διευθυντής της Αγροτικής Τραπεζικής της Τράπεζας Πειραιώς.
«Σε ένα θερμοκήπιο μπορούμε να ελέγξουμε πλήρως τους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη και παραγωγή της καλλιέργειας, όπως η θερμοκρασία, η σχετική υγρασία, το διοξείδιο του άνθρακα, η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα, η ηλιακή ακτινοβολία, η είσοδος των εντόμων σε αυτό», εξηγεί ο Νίκος Κατσούλας, Καθηγητής στο Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Εξίσου σημαντικό είναι και πως η απορροή του νερού και των λιπασμάτων στις υδροπονικές καλλιέργειες, που κοστίζει τόσο στον παραγωγό όσο και στο περιβάλλον, στη θερμοκηπιακή γεωργία μπορεί να αξιοποιηθεί και έτσι να «μπορούμε να κάνουμε ένα θερμοκήπιο ενταγμένο πλήρως στο σκεπτικό της κυκλικής οικονομίας».
Η Χρηματοδότηση ως Μοχλός Ανάπτυξης
Όμως, σε αυτή τη μεγάλη στροφή του αγροδιατροφικού τομέα, σημαντικό ρόλο παίζει η χρηματοδότηση. Η Τράπεζα Πειραιώς έχει αναπτύξει ένα πλέγμα χρηματοδοτικών εργαλείων και δράσεων, ώστε να στηρίζει τους αγρότες, τις αγροτικές επιχειρήσεις και τους αγροτικούς συνεταιρισμούς στην Ελλάδα στη βιώσιμη ανάπτυξή τους.
«Είναι η πρώτη ελληνική τράπεζα και μία από τις 30 που υπέγραψε τις αρχές της υπεύθυνης τραπεζικής. Αυτές είναι υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και ουσιαστικά απεικονίζουν τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα το 2015. Θεωρούμε λοιπόν ότι πρέπει στον χώρο αυτόν να μπορέσουμε να αναπτύξουμε τον πρωτογενή και τον τομέα της αγροδιατροφής βασιζόμενοι πάνω σε ESG κριτήρια, τα οποία και έχουμε υιοθετήσει μέσα από δομές στην τράπεζα με αντίστοιχα τμήματα», λέει ο Αλκιβιάδης Αλεξάνδρου.
Άραγε, με τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται τα τελευταία χρόνια από όλες τις απόψεις –κλιματική κρίση, ψηφιοποίηση κ.ά.– έχει αλλάξει αντίστοιχα και το τοπίο στις χρηματοδοτήσεις;
«Πλέον εξελίσσονται και οι ίδιες οι χρηματοδοτήσεις. Δηλαδή, αυτό που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια είναι ότι λειτουργούν και ως μέσο αλλαγής. Για παράδειγμα, η προσφορά και η υιοθέτηση της συμβολαιακής τραπεζικής μέσα από το πρόγραμμα συμβολαιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας δεν ήταν απλά μια ροή κεφαλαίων προς μεμονωμένους χρηματοδοτούμενους. Αποτέλεσε ένα σύστημα χρηματοδότησης που βοήθησε στην ενδυνάμωση της συνεργασίας των εμπλεκομένων μέσα στην αλυσίδα αξίας, γιατί στο τέλος της ημέρας ποιο είναι το ζητούμενο; Να φτιάξουμε ανθεκτικές και δυνατές αλυσίδες αξίας προϊόντων», λέει ο Ιωάννης Χανιωτάκης, Senior Director στην Ανάπτυξη Εργασιών Αγροτικού Τομέα της Τράπεζας Πειραιώς.
Ο Στέλιος Θεοδουλίδης, Γενικός Διευθυντής της Venus Growers, λέει πως πρόκειται για «μια τριμερή συμφωνία μεταξύ του συνεταιρισμού, της τράπεζας και του παραγωγού. Ο παραγωγός διαθέτει το προϊόν του στον συνεταιρισμό, ο οποίος εγγυάται ότι το προϊόν αυτό θα πληρωθεί στον παραγωγό, αλλά η τράπεζα γνωρίζει ότι ο συνεταιρισμός διαχειρίζεται το προϊόν του με συνετό τρόπο».
Χρηματοδοτήσεις για Καλό Σκοπό
Άλλο ένα παράδειγμα είναι οι χρηματοδοτήσεις που οδηγούν σε καλό σκοπό. «Για παράδειγμα, είναι αυτές που σχετίζονται με την αξιοποίηση των καινοτομιών στην κυκλική οικονομία, με την ενεργειακή αυτονομία των εκμεταλλεύσεων, που είναι πολύ σημαντικές όχι μόνο για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και για το κόστος παραγωγής, για τις εφαρμογές ευφυούς γεωργίας και ούτω καθεξής. […] Ένα παράδειγμα τέτοιας πρωτοβουλίας είναι το πρόγραμμα Equal και το πιο εξειδικευμένο “Women in Agriculture” της Τράπεζας Πειραιώς, στο οποίο γυναίκες αγρότισσες εκπαιδεύονται σε θέματα αξιοποίησης της σύγχρονης τεχνολογίας, καθώς και σε χρηματοοικονομικά θέματα και θέματα επιχειρηματικότητας», λέει ο Ιωάννης Χανιωτάκης.
Η Ευφυής Γεωργία Ήρθε για να Μείνει
Ακολουθώντας τις εξελίξεις στον αγροτικό τομέα, η Τράπεζα Πειραιώς συμμετέχει στο μετοχικό σχήμα της εταιρείας Neuropublic, ηγέτιδας δύναμης στον χώρο του ψηφιακού μετασχηματισμού της αγροτικής παραγωγής και της τοπικής αυτοδιοίκησης, υλοποιώντας τη μεγαλύτερη ιδιωτική επένδυση στον χώρο της ευφυούς γεωργίας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Για τον παραγωγό, «είναι το μάτι του ουσιαστικά σε τέσσερις πλευρές. Το έδαφος, τον αέρα, το διάστημα μέσω των δορυφορικών εικόνων και την τοπική παρατήρηση μέσω του ματιού του γεωπόνου και του παραγωγού», λέει ο Γιάννης Μαυρουδής, Εντεταλμένος Σύμβουλος, Αντιπρόεδρος ΔΣ της Νeuropublic. Μάλιστα, αναφέρει πως «η Ελλάδα πρωτοπορεί πρώτη φορά στα αγροτικά δεδομένα της Ευρώπης. «Είμαστε η πρώτη χώρα η οποία φτιάχνει μια πανελλήνια υποδομή ευφυούς γεωργίας και αποτελεί και το πρότυπο ώστε να ακολουθήσουν και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες».
Ρομπότ αντί για Εργατικά Χέρια;
Θα είναι άραγε τα ρομπότ που θα δώσουν τη λύση μελλοντικά στην έλλειψη εργατικών χεριών στην αγροτική παραγωγή; Ο Νίκος Κατσούλας λέει πως ναι και πως «Δεν είναι κακό να χρησιμοποιούμε αυτές τις τεχνολογίες, καθώς κάποιος θα μπορούσε να πει ότι με αυτόν τον τρόπο μειώνουμε την ανθρώπινη εργασία. Δεν υπάρχουν εργατικά χέρια εξειδικευμένα για να κάνουν αυτή τη δουλειά και θα δώσουν μια λύση η τεχνητή νοημοσύνη και τα ρομπότ στον αγροτικό τομέα».
Η Δυναμική Νέα Γενιά Αλλά και η Ισχύς εν τη Ενώσει
Είναι γεγονός ότι οι νεότερες γενιές έχουν ένα εγγενές πλεονέκτημα στην υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας. Η Έφη Λαζαρίδου, Διευθύνουσα Σύμβουλος στον οργανισμό «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» λέει πως «Η Τράπεζα Πειραιώς έχει θέσει ως στρατηγική προτεραιότητα τη στήριξη της νεανικής επιχειρηματικότητας στον αγροτικό τομέα και τη διευκόλυνση της εισόδου των νέων στον κλάδο. Στο πλαίσιο αυτό, υποστηρίζει προγράμματα που υλοποιούνται από τη “Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά”, έναν οργανισμό που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία και δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος το 2018, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και την Αμερικανική Γεωργική Σχολή. Στα 5 χρόνια της πορείας του οργανισμού έχουν επωφεληθεί από τα προγράμματά του σχεδόν 30.000 άτομα».
Οι νέοι γεωργοί είναι πιο θετικοί στην έννοια της συνεργατικότητας, πιο καινοτόμοι και εκπαιδευμένοι για να υποδεχθούν τη νέα εποχή. «Στην Τράπεζα Πειραιώς ουσιαστικά φροντίζουμε για να μπορέσουν να βρουν γη, για να μπορέσουν να πάρουν τον μηχανολογικό εξοπλισμό τους αλλά και τους παράσχουμε τις κατάλληλες συμβουλές, τη σωστή διαχείριση του επιχειρηματικού σχεδίου που θα θέλουν να υλοποιήσουν, έτσι ώστε και αυτοί να πετύχουν τον στόχο τους και εμείς να μπορέσουμε ουσιαστικά να έχουμε υγιή και κερδοφόρα δανειακά προϊόντα», λέει ο Αλκιβιάδης Αλεξάνδρου. Άλλωστε, όπως επισημαίνει η Έφη Λαζαρίδου, «διαφορετικά κινδυνεύουν οι κοινότητες της υπαίθρου να ερημώσουν και κατ’ επέκταση οι περιοχές αυτές να ερημοποιηθούν».
Εξίσου σημαντική, λέει ο Στέλιος Θεοδουλίδης, σε μια χώρα με μικρό κλήρο όπως η Ελλάδα, είναι «Η ισχύς εν τη ενώσει» και πως ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τις πανίσχυρες αγορές είναι το να «ενωθούν μεταξύ τους οι παραγωγοί, οι αγρότες».
Σε αυτό το κομμάτι, εξαιρετικά σημαντικό είναι και το κομμάτι της μεταποίησης. «Η μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων μπορεί να δημιουργήσει αξία, να δημιουργήσει διαφοροποιημένες προτάσεις, οι οποίες είναι ελκυστικές για τους καταναλωτές, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό», λέει η Έφη Λαζαρίδου, η οποία τονίζει και τη σημασία των προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ.
«Δεν έχουμε τις ατελείωτες πεδιάδες», θα πει ο Γιάννης Μαυρουδής. Οπότε αυτόν τον Έλληνα παραγωγό, πρέπει να του δώσουμε ένα όραμα, να του πούμε τι θέλουμε σαν χώρα να κάνει τα επόμενα 15 χρόνια. Ώστε αυτό να έρθει παράλληλα με τη βιωσιμότητα και να πάνε μαζί. Γιατί χωρίς όραμα ο Έλληνας παραγωγός θα πηγαίνει μόνος του».
#BraveNewGreece: Μια Εκπομπή για το Μέλλον… Σήμερα!
Το #BraveNewGreece είναι μια τηλεοπτική σειρά για την Ελλάδα που έρχεται. Ένα docuseries για ένα μέλλον όπου άνθρωπος, περιβάλλον και τεχνολογία συνυπάρχουν αρμονικά. Για άλλη μια σεζόν στη συχνότητα του ΑΝΤ1 και με ξεναγό τη Μαριάννα Σκυλακάκη, τολμάμε ένα φουτουριστικό και αισιόδοξο ταξίδι στο μέλλον της χώρας μας σε 12 θεματικούς άξονες. 
Τα 25λεπτα explainers του #BraveNewGreece αποτελούν μια βιβλιοθήκη γνώσης για να καταλάβουμε καλύτερα τους στόχους, τις καινοτομίες και τις προκλήσεις του αύριο. Κάθε επεισόδιο είναι ένα πλούσιο, γρήγορο, καλειδοσκοπικό explainer. Δίνει βήμα σε επιστήμονες, thought-leaders και innovators, οι οποίοι μιλούν για τις νέες τάσεις που θα διαμορφώσουν τομείς όπως η γεωργία, ο τουρισμός, οι επιχειρήσεις, η ναυτιλία κ.ά.
Γιατί το μέλλον δεν είναι εκεί μόνο για να μας προβληματίζει. Είναι εκεί για να μας προκαλεί ενθουσιασμό. Να μας κάνει να ονειρευόμαστε νέα όρια για το τι είναι εφικτό. Για το πώς θα κάνουμε καλύτερη τη ζωή μας. Αρκεί να το καταλάβουμε καλύτερα. Αρκεί να δούμε πώς θα προκύψει μέσα από τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις της Ελλάδας του σήμερα.
- Δείτε ολόκληρο το επεισόδιο #BraveNewAgriculture εδώ.
Με την ευγενική υποστήριξη της Τράπεζας Πειραιώς.
Η Τράπεζα Πειραιώς στηρίζει τον αγροδιατροφικό τομέα, ώστε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της αειφόρου ανάπτυξης, προσφέροντας εξειδικευμένα προϊόντα και υπηρεσίες, τα οποία προσαρμόζονται στις επενδυτικές ανάγκες κάθε συνεργατικού σχήματος και αγρότη, καθώς και ρευστότητα για την κάλυψη των αναγκών λειτουργίας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και των εταιρικών οντοτήτων. Προτείνει καινοτόμα και ευέλικτα χρηματοδοτικά εργαλεία, ενώ συμπράττει χρηματοδοτικά στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την επένδυση σε σύγχρονες αειφόρες μεθόδους καλλιέργειας και διαχείρισης της παραγωγής.
- Το επεισόδιο #BraveNewAgriculture τoυ δεύτερου κύκλου της τηλεοπτικής εκπομπής #BraveNewGreece μεταδόθηκε σε πρώτη προβολή την Κυριακή 28 Ιουλίου στις 8:30 το πρωί, στον ΑΝΤ1.
- Ο δεύτερος κύκλος της τηλεοπτικής εκπομπής #BraveNewGreece μεταδίδεται σε πρώτη προβολή κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 8:30 στην πρωινή ζώνη του ΑΝΤ1.
- Όλα τα τελευταία νέα για τη σειρά της αθηΝΕΑς και του ελc productions #BraveNewGreece εδώ και όλα τα προηγούμενα επεισόδια εδώ.
- Βρείτε τα αφιερώματα για όλα τα προηγούμενα επεισόδια της πρώτης σεζόν #BraveNewGreece εδώ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
#BraveNewHealth: Η Επένδυση στην Υγεία Είναι Επένδυση στον Άνθρωπο
#BraveNewParks: Εξερευνώντας τα Πάρκα του Μέλλοντος και την Πόλη των 15 Λεπτών
