Η ξιφασκία είναι για εκείνη τρόπος ζωής. Ίσως γιατί, εκτός από τα μετάλλια που της πρόσφερε, της έμαθε ότι εντός και εκτός αγωνιστικών χώρων αυτό που μετράει είναι να μην τα παρατάς ποτέ, αλλά και ποτέ να μην παίρνουν τα μυαλά σου αέρα.
Η ξιφομάχος Δήμητρα Μαγκανουδάκη, που μας χάρισε –με τις συναθλήτριές της– την 8η θέση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 και κατέκτησε πρωτιές σε παγκόσμια πρωταθλήματα, τα τελευταία χρόνια προπονεί αγόρια και κορίτσια στην Αθλητική Ένωση «Μεσόγειος» Ραφήνας-Πικερμίου, ενώ πριν από λίγες εβδομάδες εκλέχθηκε πρόεδρος του Συνδέσμου Προπονητών Ξιφασκίας (για πρώτη φορά βρίσκεται γυναίκα σε αυτήν τη θέση).
Στην κουβέντα μας ήταν ευγενική, όσο και το άθλημα που αγαπάει. Και μπορεί να μην υπήρξε μεταξύ μας η χαρακτηριστική υπόκλιση των ξιφομάχων πριν (και μετά) τον αγώνα –πώς θα μπορούσε άλλωστε–, αλλά η εκτίμηση στο ήθος της ανέβηκε στο βάθρο.
Πώς προέκυψε η ξιφασκία στη ζωή σου;
Την ξεκίνησα στα 11 μου χρόνια, όταν επισκέφθηκε το σχολείο μου η προπονήτρια Έλλη Τσολακίδου, η οποία μαζί με άλλους συναδέλφους της ήθελαν να μας ενημερώσουν για το άθλημα. Αρχικά το αντιμετώπισα ως μια ενασχόληση για τον ελεύθερό μου χρόνο. Μετά, η ξιφασκία έγινε τρόπος ζωής. Για να είμαι πιο ακριβής, η ξιφασκία έγινε ένα με τη ζωή μου.
Πολλοί χαρακτηρίζουν την ξιφασκία ως το σκάκι των αθλημάτων. Ισχύει;
Ναι, ισχύει. Πρόκειται για άθλημα κυρίως τακτικής. Είναι απαραίτητη η φυσική κατάσταση ασφαλώς, αλλά πρέπει σε λίγα δευτερόλεπτα να ψυχολογήσεις τον αντίπαλο και, εφόσον έχεις μελετήσει προσεκτικά την τακτική που ακολουθεί στους αγώνες του, να του δώσεις το κατάλληλο χτύπημα ώστε να τον κερδίσεις.
Είναι αλήθεια πως η ξιφασκία είναι και ευγενές άθλημα;
Αλήθεια είναι. Διέπεται από κανόνες ευγένειας, οι οποίοι αρχίζουν με τον χαρακτηριστικό χαιρετισμό του αθλητή προς τον αντίπαλο και ολοκληρώνονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Στην ξιφασκία, χέρια, πόδια, μυαλό πρέπει να συνεργάζονται προκειμένου να νικήσεις τον αντίπαλο, αλλά το τέμπο και η ροή μπαλετικών-ρυθμικών κινήσεων είναι από τα πλέον σημαντικά χαρακτηριστικά της.
«Νομίζω ότι μου άρεσε που μπορούσα να κρύβω τα συναισθήματά μου πίσω από τη μάσκα μου».
Πώς είναι να μάχεται κανείς πάντα πίσω από μία μάσκα;
Η μάσκα είναι απαραίτητο εξάρτημα στην ξιφασκία. Χρησιμοποιείται για λόγους προστασίας φυσικά, αλλά ταυτόχρονα μας δημιουργείται και ένα είδος ασφάλειας. Όταν ήμουν αθλήτρια, πριν περάσω στην προπονητική δηλαδή, δεν το σκεφτόμουν. Τώρα, εκ των υστέρων, νομίζω ότι μου άρεσε που μπορούσα να κρύβω τα συναισθήματά μου πίσω από τη μάσκα μου.
Το χαμηλό προφίλ είναι χαρακτηριστικό όσων ασχολούνται με την ξιφασκία. Γιατί;
Δεν ξέρω… Ισχύει πάντως. Παρότι, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχουμε πάρα πολύ καλές επιδόσεις και μεγάλες επιτυχίες ως χώρα. Αυτή τη στιγμή δύο αθλήτριές μας, η Δώρα Κουντούρα και η Δέσποινα Γεωργιάδου, είναι στη δεύτερη και στην τέταρτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης. Είναι δύο παγκόσμιες πρωταθλήτριες με χάλκινα μετάλλια και… χαμηλό προφίλ.
Έχουμε και σπουδαίους και αξιοθαύμαστους παραολυμπιονίκες στην ξιφασκία, όπως ο Πάνος Τριανταφύλλου και ο Βασίλης Ντούνης, ή ο Δημήτρης Κάσδαγλης, ο οποίος είναι ο πρώτος προπονητής ξιφασκίας σε αμαξίδιο.
Ίσως τελικά –και γενικά μιλώντας– να μην κάνει και τόσο καλό το χαμηλό προφίλ, γατί έτσι δεν έχουμε πολλούς χορηγούς.
Ισχύει πως οι γυναίκες έχουν καλύτερες επιδόσεις από τους άντρες;
Δεν ξέρω πού οφείλεται και εάν είναι τυχαίο, αλλά ισχύει. Τις περισσότερες διακρίσεις στην ξιφασκία τις φέρνουν οι γυναίκες. Ίσως γιατί το άθλημα –και περισσότερο ο πρωταθλητισμός– απαιτεί συνέπεια, αφοσίωση και συγκέντρωση, ιδιότητες που προϋποθέτουν ωριμότητα.
Τα αγόρια ωριμάζουν λίγο πιο αργά από τα κορίτσια. Μπορεί να παίζει ρόλο και το στερεότυπο που υπάρχει σύμφωνα με το οποίο οι άντρες πρέπει να βγουν στην αγορά εργασίας και να διεκδικήσουν καλό εισόδημα, ενώ οι γυναίκες μπορεί να δουλεύουν και για χαμηλότερους μισθούς.
Βέβαια, όλα αυτά ισχύουν για όλα τα αθλήματα, όχι μόνο για την ξιφασκία. Οπότε, στην πραγματικότητα, δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί οι γυναίκες έχουν καλύτερες αποδόσεις.
Προσωπικά, πάντως, υπήρξα πολύ τυχερή, γιατί οι γονείς μου μου συμπαραστάθηκαν. Αλλά και τώρα που έχω τη δική μου οικογένεια και πλέον είμαι προπονήτρια στην ξιφασκία έχω μεγάλη υποστήριξη από τον άντρα μου και τα δυο μας αγόρια. Ποτέ δεν μου ζήτησαν να σταματήσω αυτό που αγαπάω τόσο πολύ για να έχω περισσότερο χρόνο για εκείνους.
Ποια ή ποιες είναι οι στιγμές που σχετίζονται με την ξιφασκία και έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα στη μνήμη σου;
Η 6η θέση που είχα φέρει στο κύπελλο κόσμου στην Ιταλία το 2002, η 8η σε κύπελλο κόσμου στο Λουξεμβούργο και πάλι το 2002, και πάνω από όλα η συμμετοχή μου μαζί με την ομάδα μου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα. Και η διάκρισή μας στην 8η θέση αλλά και όλη η εμπειρία των Ολυμπιακών στον τόπο που τους γέννησε, ο οποίος είναι και πατρίδα μου, ήταν το top of the top της αθλητικής μου ζωής.
Γιατί σταμάτησες τον πρωταθλητισμό;
Είχα αποφασίσει ότι κάποια στιγμή θα σταματούσα για να κάνω οικογένεια. Στην περίπτωση που προκρινόμουν για να συμμετάσχω στους Ολυμπιακούς του 2008 μπορεί να ανέβαλα για λίγο αυτή μου την απόφαση. Δεν προκρίθηκα κι έτσι σταμάτησα τότε.
«Ποτέ μου δεν σκέφτηκα ότι θυσιάζομαι. Η ξιφασκία ήταν και είναι επιλογή μου. Επιλογή και θυσία δεν ταιριάζουν».
Έχεις ιδρύσει όμως την Αθλητική Ένωση «Μεσόγειος» Ραφήνας-Πικερμίου και προσφάτως εκλέχθηκες πρόεδρος του Συνδέσμου Προπονητών Ξιφασκίας. Τι σου προσφέρει η προπονητική και ποιος είναι ο πρώτος στόχος από τη θέση της προέδρου;
Ο ρόλος του προπονητή είναι πολυεπίπεδος, πολύ όμορφος αλλά και δύσκολος. Ως προπονήτρια –και παρεμπιπτόντως να πω πως οι αναλογία αγοριών κοριτσιών είναι 50%/50% στην αγωνιστική ομάδα και 70% κορίτσια 30% αγόρια στην προπονητική ομάδα– οφείλω φυσικά να μάθω στα παιδιά τις τεχνικές της ξιφασκίας, οφείλω να τα φροντίζω για τη σωματική τους κατάσταση, αλλά είμαι και «ψυχολόγος», μάνα, αδελφή και φίλη.
Η ξιφασκία και οι προπονήσεις είναι μικρογραφία της κοινωνίας και οι καταστάσεις που αντιμετωπίζεις εκεί είναι παρόμοιες με αυτές που συναντάς στη ζωή. Άρα πρέπει να μάθω στα παιδιά ότι δεν τα παρατάμε ποτέ. Δυσκολευόμαστε, πέφτουμε, χάνουμε, αλλά δεν τα παρατάμε. Η χαρά του αποτελέσματος είναι πολύ μεγάλη όταν μοχθείς για κάτι, ακόμη κι αν υπάρχουν φορές που, όπως στη ζωή, αδικείσαι.
Όσο για τη θέση της προέδρου στον Σύνδεσμο Προπονητών Ξιφασκίας, μια θέση την οποία για πρώτη φορά αποκτά γυναίκα, μου δημιουργεί έντονο αίσθημα ευθύνης. Θέλω να διαδοθεί το άθλημα φυσικά, αλλά και να γίνουν πολλά περισσότερα σεμινάρια από ξένους προπονητές ξιφασκίας στους Έλληνες.
Βαρυγκόμησες ποτέ με όσα σου «ζητούσε» η ξιφασκία; Σκέφτηκες ότι δεν αντέχεις να κάνεις άλλες θυσίες;
Κάποιες φορές είπα «μπούχτισα!», άλλες ένιωσα να κουράζομαι πολύ, αλλά ποτέ μου δεν σκέφτηκα ότι θυσιάζομαι. Η ξιφασκία ήταν και είναι επιλογή μου. Επιλογή και θυσία δεν ταιριάζουν.
Τελικά, τι σου έμαθε η ξιφασκία;
Όταν, για παράδειγμα, στους αγώνες ενός Σαββατοκύριακου δεν τα πήγαινα καλά, όφειλα τη Δευτέρα να είμαι στην προπόνηση χωρίς κλάματα και γκρίνιες και να προσπαθώ να κάνω το καλύτερό μου για τους αγώνες του επομένου Σαββατοκύριακου.
Το ίδιο κι όταν έκανα μια τρομερή επιτυχία στους αγώνες. Την επομένη όφειλα να είμαι προσγειωμένη κι όχι να έχουν πάρει τα μυαλά μου αέρα. Άρα, η ξιφασκία μου έμαθε ότι δεν τα παρατάμε ποτέ, αλλά και ποτέ δεν αφηνόμαστε να πάρουν τα μυαλά μας αέρα.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Τα Παπλώματα που Διηγούνται Ιστορίες
Η Λένα Παπαληγούρα και οι Ρωγμές Αδυναμίας της «Ηλέκτρας»
Σκαμπάζουν τα Κορίτσια από Formula 1; Ακούστε «The F1 Thing»!
