Το Δουβλίνο μπορεί να το περιγράψει κάποιος λίγο πολύ με τρεις λέξεις: κρύο, pubs και βιβλία. Ως αφοσιωμένη βιβλιοφάγος λοιπόν, όταν βρέθηκα στη ζωντανή πρωτεύουσα δεν μπορούσα να μην εξιχνιάσω την ιδιαίτερη και πληθωρική σχέση της με τη λογοτεχνία.
Το Δουβλίνο διαθέτει ακμάζουσα λογοτεχνική σκηνή με δραστήρια πανεπιστήμια και βιβλιοθήκες, ευημερούσα εκδοτική βιομηχανία, πολυάριθμα φεστιβάλ βιβλίου, καθώς και μια ζωντανή γενιά νέων συγγραφέων που παράγουν συνεχώς καινοτόμα έργα. Προσθέστε σε αυτό την απαράμιλλη φήμη του ως τόπου γραφής με παγκόσμια εμβέλεια και το Δουβλίνο κερδίζει δικαιωματικά τον τίτλο της «πόλης της λογοτεχνίας».
Ο Oscar Wilde, ο Samuel Beckett και τα Πάρκα
Μπορεί να διαπιστώσει κανείς του λόγου το αληθές κάνοντας απλώς μια βόλτα στους πολύβουους δρόμους του, τους οποίους κατακλύζουν εντυπωσιακά χάλκινα αγάλματα εμβληματικών συγγραφέων. Έτσι, περπατώντας κατά μήκος του πάρκου Stephen’s Green θα βρει κανείς έναν γελαστό Oscar Wilde, ενώ δίπλα στο Μεγάλο Κανάλι τον ποιητή Patrick Kavanagh, καθισμένο σ’ ένα παγκάκι να αγναντεύει. Κι αν δεν έχει γίνει ήδη σαφές πως η λογοτεχνία αποτελεί πολιτιστικό θεμέλιο της Ιρλανδίας, η εντυπωσιακή γέφυρα που υψώνεται πάνω από τον ποταμό Liffey, μνημείο του Samuel Beckett, μας υπενθυμίζει ότι κυριολεκτικά στηριζόμαστε στις πλάτες του τρανού συγγραφέα.
Περπατώντας κατά μήκος του πάρκου Stephen’s Green θα βρει κανείς έναν γελαστό Oscar Wilde, ενώ δίπλα στο Μεγάλο Κανάλι τον ποιητή Patrick Kavanagh, καθισμένο σ’ ένα παγκάκι να αγναντεύει.
Αν πάλι βρεθείτε στο Δουβλίνο κατά τις αρχές Ιουνίου, θα χαθείτε στο μεγαλειώδες φεστιβάλ Bloomsday, προς τιμήν της «Οδύσσειας», φημισμένου έργου του James Joyce, το οποίο καταλαμβάνει τους δρόμους της πόλης που ενέπνευσαν τον συγγραφέα. Αναγνώσεις, εργαστήρια, περίπατοι, παραστάσεις δρόμου… το φεστιβάλ τα έχει όλα, υπενθυμίζοντας στους παρευρισκόμενους την πλούσια λογοτεχνική παράδοση του τόπου, μεταφέροντάς την παράλληλα στο παρόν.
Ακόμη, μια περιπλάνηση στα βουνά Mourne που αποτέλεσαν έμπνευση για τον C. S. Lewis να δημιουργήσει τον κόσμο της «Νάρνια» ή μια στάση για μπίρα στην αγαπημένη παμπ του ποιητή W. B. Yeats θα σας εντάξουν ολοκληρωτικά στο λογοτεχνικό πνεύμα που ξεχειλίζει.
Τα Βιβλιοπωλεία του Δουβλίνου
Η καρδιά, ωστόσο, του λογοτεχνικού κορμού που διαρθρώνεται σ’ αυτή τη γραφική πόλη βρίσκεται μέσα στη στέγη των βιβλίων, αυτή που τα φιλοξενεί και ταυτόχρονα τροφοδοτεί την υστεροφημία τους… Τα βιβλιοπωλεία. Διακριτικοί αλλά μεγαλοπρεπείς πρωταγωνιστές, αποτελούν πρωτεύοντα σημεία αναφοράς για τους κατοίκους του Δουβλίνου. Βλέποντάς τα, λοιπόν, να απλώνονται σε σχεδόν κάθε δρόμο, στενό, τετράγωνο της πόλης, αποφάσισα να επισκεφτώ όσα περισσότερα μπορούσα, ώστε να αποκτήσω μια γενικότερη αίσθηση της αναγνωστικής αύρας που την περιβάλλει.
Τα δουβλινέζικα βιβλιοπωλεία αποπνέουν ηρεμία έναντι της ηχορύπανσης που επιβάλλουν τα τριγύρω εστιατόρια ή μαγαζιά. Εξωτερικά μοιάζουν κάπως μικρά, με εντυπωσιακά παράθυρα μέσω τον οποίων είναι ορατή όλη η γκάμα των βιβλίων, τοποθετημένη στις τακτικά διαρθρωμένες βιτρίνες. Εσωτερικά, ωστόσο, ξετυλίγεται ένας έξυπνα οργανωμένος χώρος, ικανός να φιλοξενήσει κάθε περαστικό λάτρη της λογοτεχνίας.
Οι πολύχρωμες εκδόσεις και το προσεγμένο στήσιμο των βιβλίων δημιουργούν αίσθημα ανυπομονησίας και ενθουσιασμού παράλληλα με την ευλαβική σιωπή που επιβάλλεται από το πρώτο βήμα μέσα στο βιβλιοπωλείο.
Συγκεκριμένα, το πρώτο πράγμα που παρατήρησα μόλις μπήκα σε ένα από τα παλαιότερα βιβλιοπωλεία του Δουβλίνου είναι πως τηρείται μια τελετουργία. Αρχικά, ο επισκέπτης σκουπίζει προσεκτικά τα πόδια του στην παχιά μοκέτα και αφήνει τη (συνήθως) νωπή ομπρέλα του στην ειδική θήκη δίπλα από την είσοδο. Η εξωτερική αναταραχή δεν έχει θέση στον ιερό ναό του βιβλιοπωλείου.
Εδώ, ο μόνος ήχος που αντηχεί είναι το απαλό τρίξιμο των βημάτων του επισκέπτη ενόσω προσανατολίζεται στον χώρο. Έπειτα, ξεκινά δειλά δειλά την περιήγησή του ώστε να βρει το λογοτεχνικό μήλο της έριδός του. Υπάρχει μια μελετημένη ροή κυκλοφορίας μέσα από την οποία περιηγείται στον χώρο: περπατώντας κατά μήκος του βιβλιοπωλείου περνά από τα stands και τα ράφια των διαφορετικών κατηγοριών.
Οι πολύχρωμες εκδόσεις και το προσεγμένο στήσιμο των βιβλίων δημιουργούν αίσθημα ανυπομονησίας και ενθουσιασμού παράλληλα με την ευλαβική σιωπή που επιβάλλεται από το πρώτο βήμα μέσα στο βιβλιοπωλείο. Ο επισκέπτης χάνεται μέσα σ’ έναν εμπλουτισμένο λαβύρινθο παγκόσμιων αναγνωστικών επιλογών. Ακόμη και το πιο μικρό βιβλιοπωλείο θα περιλαμβάνει μία μικρή ενότητα για ταξίδια, μαγειρική, χόμπι και παιδικά βιβλία.
Τέλος, αφού έχεις κάνει τις αγορές σου, καταλήγεις στον τελευταίο όροφο, όπου συνήθως στεγάζεται ένα μικρό καφέ, προκειμένου να διαβάσεις την πρόσφατη αγορά σου με ένα ζεστό ποτήρι ιρλανδικό καφέ ή απλώς για να μείνεις λίγο παραπάνω στον φιλόξενο χώρο. Άλλωστε, η διακριτική φύση του βιβλιοπωλείου μαρτυρά ότι σκοπός δεν είναι απαραίτητα να αγοράσει κάτι ο επισκέπτης, αλλά να αφουγκραστεί την όλη εμπειρία που έχει να του προσφέρει.
Ευρηματικότητα και Ανάγνωση
Μετά τις πολυάριθμες επισκέψεις μου στα δουβλινέζικα βιβλιοπωλεία παρατήρησα επίσης πως είναι ευρηματικά. Έχουν προνοήσει για όλες τις ανάγκες των βιβλιόφιλων. Είτε επρόκειτο για μια άνετη πολυθρόνα, ένα μικρό τραπεζάκι με φωτιστικό ή ολόκληρο καναπέ, έχουν προβλέψει για εκείνη τη στιγμή που θα νιώσεις καταβεβλημένος από την πληθώρα των επιλογών ή θα θελήσεις απλώς να καθίσεις σε ένα ήρεμο σημείο ώστε να ξεφυλλίσεις πιθανές αγορές.
Παράλληλα, η ευρηματικότητά τους συνοδεύεται από ένα ζεστό, φιλόξενο, εξωστρεφές κλίμα, το οποίο τροφοδοτεί την αγάπη για τη λογοτεχνία μεταξύ των ανθρώπων. Θυμάμαι χαρακτηριστικά έναν νεαρό φοιτητή να μπαίνει, να κάθεται στην πολυθρόνα κοντά στο ταμείο και να πιάνει αμέσως κουβέντα με τον βιβλιοπώλη. Αφού συζήτησαν λίγο περί ανέμων και υδάτων, ο νεαρός πήγε στο ράφι, διάλεξε ένα βιβλίο, ξανακάθισε και ξεκίνησε το διάβασμα.
Είναι οι ίδιοι οι κάτοικοι που κουβαλούν ευλαβικά το βιβλίο τους στο τραμ, που έχουν ως κύριο αξεσουάρ την πάνινη τσάντα των Chapter’s Bookstores και που κανονίζουν τα λεγόμενα book crawls όποτε επισκέπτονται ένα νέο μέρος, ώστε να εξερευνήσουν τα βιβλιοπωλεία της περιοχής.
Το βλέμμα στο πρόσωπο του βιβλιοπώλη ήταν αυτό της υπερηφάνειας. Το βιβλιοπωλείο είχε μετατραπεί σε στέκι, οι δύο «ξένοι» έσπασαν τον ασφαλή τοίχο του άγνωστου για λίγα λεπτά προκειμένου να μοιραστούν το κοινό τους πάθος. Μπορεί αυτό να ήταν ένα καθαρά μεμονωμένο περιστατικό. Δεν έχει σημασία. Εκείνη τη στιγμή μου αποκάλυψε, έστω και στο ελάχιστο, τόσο τη στενή σχέση που έχουν οι Ιρλανδοί με τη λογοτεχνία όσο και τη λειτουργία της ως ενοποιητικού στοιχείου ενός λαού.
Τα Book Crawls των Ιρλανδών
Οι Ιρλανδοί είναι επίσης περήφανοι για το συγγραφικό ταλέντο των ντόπιων συγγραφέων τους. Αυτό είναι εμφανές από το γεγονός ότι τουλάχιστον το ένα τρίτο κάθε βιβλιοπωλείου κατακλύζεται από σύγχρονα βιβλία γραμμένα από τη νεότερη γενιά Ιρλανδών. Έτσι, η επικρατούσα τοπική κουλτούρα του σήμερα συνυπάρχει με το πολιτισμικό παρελθόν της. Παλιά κλασικά ονόματα, όπως ο Wilde ή ο Joyce, καταλαμβάνουν τα ράφια σε πληθώρα εκδόσεων, ενώ παράλληλα μοντέρνα ονόματα, όπως η Sally Rooney ή η Tana French, αναδεικνύονται με την πρώτη ευκαιρία.
Το Δουβλίνο είναι μια παλλόμενη πόλη, ο σφυγμός της οποίας αναθερμαίνεται συνεχώς. Έχει, ωστόσο, καταφέρει να διατηρήσει μια μακροχρόνια, ισχυρή λογοτεχνική παράδοση. Τα μικρά ήσυχα βιβλιοπωλεία, τα λογοτεχνικά φεστιβάλ, τα πολιτιστικά αξιοθέατα και μουσεία του φέρνουν τους ανθρώπους σε επαφή επιτρέποντάς τους να έρθουν κοντά και να δημιουργήσουν τη δική τους αναγνωστική κοινότητα, με το στοιχείο της συνοχής να διατηρείται στον χρόνο.
Είναι οι ίδιοι οι κάτοικοι που κουβαλούν ευλαβικά το βιβλίο τους στο τραμ, που έχουν ως κύριο αξεσουάρ την πάνινη τσάντα των Chapter’s Bookstores και που κανονίζουν τα λεγόμενα book crawls όποτε επισκέπτονται ένα νέο μέρος, ώστε να εξερευνήσουν τα βιβλιοπωλεία της περιοχής, εκείνοι που τροφοδοτούν και διαιωνίζουν αυτό τον παλμό.
Διαβάστε ακόμη στην αθηΝΕΑ:
Γιάννης Σκαραγκάς: Όταν το «Ασήμαντο» Μεγαλουργεί
Αστυνομικό Σασπένς και Κουλ Γεωγραφία από τις Εκδόσεις Διόπτρα
