Σύμφωνα με την ιπποκράτεια ιατρική, η λέξη μελαγχολία (μέλαινα + χολή) περιγράφει την περίσσεια σκούρα χολή, και αποτελεί απεικόνιση του οργανισμού σε άτομα που πάσχουν από δυσθυμία, απαξία, θλίψη, ή κατάθλιψη. Είχαν δίκιο τελικά οι Αρχαίοι Έλληνες να πιστεύουν πως η κακή ισορροπία στην ευρύτερη περιοχή της χολής στον οργανισμό μας, συνδέεται άμεσα με τη μελαγχολική διάθεση ή έχουν δίκιο όσοι πιστεύουν ακράδαντα πως η κατάθλιψη και το άγχος οφείλονται σε χημικές ανισορροπίες στον εγκέφαλο;
Η σχέση μεταξύ του μικροβιακού οικοσυστήματος στην ευρύτερη περιοχή του εντέρου με αυτήν της ψυχικής υγείας είναι ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα στον τομέα της έρευνας στη κλινική ψυχολογία και κλινική διατροφολογία. Τα τελευταία χρόνια έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες που αφορούν την παραπάνω συσχέτιση, καθώς η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή που προσβάλλει ένα μεγάλο ποσοστό Ευρωπαίων. Οι ειδικοί τονίζουν πως η σεροτονίνη, ένας νευροδιαβιβαστής που παίζει σημαντικό ρόλο στην ευεξία, αν και γνωστή ως νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου, παράγεται κατά 90% στον πεπτικό σωλήνα.
Η ομοιόσταση της περιοχής του εντέρου, που καθορίζεται από τις αποικίες βακτηρίων και μικροβίων, μπορεί να αποτελέσει κεντρικό άξονα στη διατήρηση μιας ψυχοσυναισθηματικής ισορροπία
Επιπρόσθετα, μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Λουβέν στο Βέλγιο συνέκρινε αποικίες μικροβίων και βακτηρίων στην περιοχή του εντέρου μεταξύ ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη και ατόμων με υψηλή ποιότητα ψυχικής ζωής. Παρατηρήθηκε πως τα υποκείμενα που πάσχουν από κατάθλιψη έχουν έλλειψη δύο σημαντικών μικροβίων (Coprococcus και Dialister), το ένα από τα οποία (Coprococcus) σχετίζεται με την έκκριση της ντοπαμίνης – ένας ακόμα νευροδιαβιβαστής που συνδέεται άμεσα με την αίσθηση της ευεξίας. Παράλληλα, διαπιστώθηκε πως τα υποκείμενα με κατάθλιψη έχουν αυξημένο αριθμό βακτηρίων που εμπλέκονται στη νόσο του Κρόν (Crohn), υποδηλώνοντας φλεγμονή στη περιοχή αυτή.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως οι παραπάνω συσχετίσεις δεν οδηγούν σε αιτιώδη συνάφεια, και περαιτέρω έρευνα πάνω στο ζήτημα αυτό είναι απαραίτητη. Παρόλα αυτά, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η ομοιόσταση της περιοχής του εντέρου, που καθορίζεται από τις αποικίες βακτηρίων και μικροβίων, μπορεί να αποτελέσει κεντρικό άξονα στη διατήρηση μιας ψυχοσυναισθηματικής ισορροπίας.
Μπορεί απλά να θεωρήσετε πως υπάρχει κάποιο πρόβλημα με το γαστρεντερικό σας σύστημα. Είναι απαραίτητο βέβαια να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας και να κάνετε τις απαραίτητες εξετάσεις προτού προβείτε σε συμπεράσματα. Κάποια κοινά συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάσουν άτομα με ανισόρροπη λειτουργία του εντερικού συστήματος είναι:
- Ενόχληση στο στομάχι, διάρροια, δυσκοιλιότητα, πρήξιμο, και καούρες: Η γαστρεντερική δυσφορία ειδικότερα μετά από γεύμα πλούσιο σε υδατάνθρακες μπορεί να είναι αποτέλεσμα κακής πέψης και απορρόφησης υδατανθράκων.
- Λαχτάρα για συγκεκριμένα φαγητά: Ειδικότερα, η λαχτάρα για συγκεκριμένα φαγητά π.χ. φαγητά πλούσια σε ζάχαρη, μπορεί να σημαίνει ότι έχετε αυξημένο αριθμό κακών βακτηρίων που τρέφονται με τροφές όπως η ζάχαρη και όχι με τροφές πλούσιες σε βιταμίνες, φυτικές ίνες κ.λπ.
- Απώλεια ή αύξηση βάρους: Πολλά είδη βακτηρίων μπορούν να προκαλέσουν αυξομειώσεις στο βάρος ειδικά όταν αποικίζουν στο λεπτό έντερο.
- Άγχος και μελαγχολία: όπως αναλύσαμε παραπάνω, η ανθρώπινη ψυχολογία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την υγεία του εντερικού συστήματος.
- Κακός ύπνος: Η ελλιπής ποσότητα σεροτονίνης στον οργανισμό σας όχι μόνο προκαλεί κακή ψυχολογία, αλλά μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα και ποσότητα του ύπνου σας.
- Δερματικά εξανθήματα και έκζεμα: Η φαγούρα και οι κόκκινες κηλίδες σημαίνουν φλεγμονή στον οργανισμό σας που συχνά οφείλεται στη κακή υγεία του εντέρου (δηλ. φλεγμονή στο εντερικό σύστημα).
- Παρουσία αυτοάνοσου νοσήματος
Δυστυχώς, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με ακρίβεια τη σωστή μικροβιακή και βακτηριακή δομή στο έντερο, καθώς είναι μοναδική για κάθε άνθρωπο. Παρόλα αυτά, οι ειδικοί προτείνουν πολλούς τρόπους με τους οποίους μπορεί κάποιος να προάγει μια υγιής λειτουργία του εντέρου, όπως:
Κατάλληλη διατροφή που συμβάλλει στη σωστή λειτουργία του έντερου:
- Μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά, χωρίς πολλές ζωικές πρωτεΐνες
- Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες
- Καθημερινή κατανάλωση ζυμωμένων τροφών π.χ. κεφίρ, γιαούρτι, kombucha
- Αποφυγή τροφών με πολλή ζάχαρη
- Αποφυγή τεχνητών γλυκαντικών π.χ. Ασπαρτάμη
- Κατανάλωση τροφών πλούσιων σε πολυφαινόλες όπως το κρεμμύδι, το μπρόκολο, τα αμύγδαλα, το πράσινο τσάι, τα σταφύλια, το κρασί και τα blueberries
- Προβιοτικό συμπλήρωμα, εάν το συνιστά ο γιατρός σας
- Tip για τις εγκυμονούσες: θηλασμός για τουλάχιστον έξι μήνες, καθώς βοηθά στην ανάπτυξη χρήσιμων βακτηρίων στον οργανισμό του βρέφους.
Ήπια καθημερινή άθληση: Μία ήπιας μορφής άθληση συμβάλλει στην ομαλή λειτουργία του εντέρου καθώς συντονίζει την κίνηση και τη ροή των κοπράνων
Επαρκής ποσότητα και ποιότητα ύπνου: Ο ανεπαρκής ύπνος προκαλεί έλλειψη ενέργειας που είναι ο κυριότερος παράγοντας για μια καλή χώνεψη.
Αποφυγή της υπερβολικής χρήσης αντιβιοτικών ή αντιμικροβιακών προϊόντων εάν δεν είναι αναγκαία: Τα αντιβιοτικά μπορεί να είναι επιβλαβή στα βακτήρια του εντέρου, και τα αντιμικροβιακά μπορεί να σκοτώσουν καλά βακτήρια του εντέρου.
Αντιμετώπιση του άγχους σας: Ο εγκέφαλος σας αποκρίνεται στο άγχος απελευθερώνοντας ορμόνες του στρες που μπορούν να διαταράξουν το πεπτικό σας σύστημα. Μακροπρόθεσμα μπορεί να επιδεινώσει καταστάσεις όπως καούρα, έλκη, και νόσο του Κρόν.
Σωστή διαχείριση της ψυχικής σας υγείας: Παραπάνω εξετάσαμε την άμεση σύνδεση της ψυχικής υγείας με αυτή του γαστρεντερικού συστήματος. Δεν έχει αποδειχθεί αν η σχέση τους έχει τη μορφή αιτίου-αποτελέσματος. Το μόνο σίγουρο είναι ότι συνήθως τα δύο προβλήματα συνυπάρχουν σε έναν άνθρωπο. Γι’ αυτό συνιστάται η παράλληλη θεραπεία και των δύο διαταραχών.
