Αν και νεαρός, ξέρει πώς να καταρρίπτει μύθους. Για παράδειγμα, ότι επιχειρηματίας γίνεται αυτός που το μόνο που θέλει είναι να πλουτίσει. Ή πως για να γίνεις επιχειρηματίας αρκεί να έχεις μια καλή ιδέα. Αν σε αυτή τη διαδικασία απομυθοποίησης σβήσουμε και την εικόνα του στυγνού ευτραφούς επιχειρηματία με το πούρο κολλημένο στο στόμα, τότε βρισκόμαστε στον δρόμο που χάραξε ο Δημήτρης Μεσσήνης και το Mindspace, μια εταιρεία που μαθαίνει νέους ανθρώπους πώς και γιατί να ασχοληθούν με το επιχειρείν.
Βαρετό; Κάθε άλλο, γιατί η «συνταγή» της επιχειρηματικότητας έχει εξαιρετικά ενδιαφέροντα υλικά: ρίσκο, αυτοπεποίθηση, αισιοδοξία, καλή ομάδα και σωστό timing, ωραία ιδέα, πλάνο εκτέλεσης και δράση. Επίσης, απομυθοποίηση της αποτυχίας. Γιατί επιτυχημένος επιχειρηματίας είναι ο αποτυχημένος επιχειρηματίας.
Ο Δημήτρης Μεσσήνης, ιδρυτής του Mindspace, του οργανισμού για την ανάπτυξη επιχειρηματικής νοοτροπίας που δραστηριοποιείται στην Αθήνα, την Πάτρα, τη Θεσσαλονίκη και την Ξάνθη, μιλά για την επιχειρηματικότητα ως δουλειά αλλά και ως τρόπο ζωής. Ο ίδιος είναι απόφοιτος του International Visitor Leadership Program (IVLP) του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Έχει διδακτορικό στη Συστημική Φαρμακολογία και δίπλωμα Μηχανολόγου Μηχανικού (ΕΜΠ) και είναι υποψήφιος Executive MBA στην Quantic. Έχει ήδη διατελέσει science & business consultant στη Philip Morris, data scientist στον Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ, συνεργάτης στην εταιρεία Venture Capital BlueDome και επικεφαλής προγράμματος στη startup βιοτεχνολογίας Protavio, ενώ το Mindspace βραβεύτηκε προσφάτως από τα Venture Impact Awards του THI.
Πώς προέκυψε η ιδέα της δημιουργίας του Mindspace και τι ακριβώς κάνει;
Συνάντηση με τους καθηγητές Κέλλη και Δασκαλάκη στο MIT κατά τη διάρκεια του Mindspace Trip 2017
Το 2011, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) διοργάνωσε μόνο μία εκδήλωση γύρω από την επιχειρηματικότητα: έναν διαγωνισμό με τίτλο «Καινοτομικός Σχεδιασμός». Λίγα χρόνια αργότερα ο διαγωνισμός σταμάτησε γιατί έκαναν αίτηση μόνο 2 φοιτητές. Στο μεταξύ, η λέξη «επιχειρηματικότητα» επίτηδες δεν συμπεριλαμβανόταν στον τίτλο. Η λέξη «καινοτομικός» ήδη ξεπερνούσε τα όρια για το αυστηρά ακαδημαϊκό περιβάλλον του Πολυτεχνείου, όπου η δημιουργία ενός εμπορικού προϊόντος με βάση την έρευνα θα μπορούσε σε γενικές γραμμές να θεωρηθεί «ανήθικη».
Στο Mindspace University 2020 συμμετείχαν γυναίκες σε ποσοστό 45,2%. Ωστόσο, πρόσφατη έρευνα του Marathon VC σε 27 ελληνικές startups παρουσιάζει ένα πολύ μικρό ποσοστό γυναικών υπαλλήλων (18%) με μόλις 3% σε ηγετικές θέσεις.
Ως φοιτητής του ΕΜΠ είχα την τύχη να επισκεφθώ πανεπιστήμια στο Λονδίνο και στη Βοστώνη, όπου κατάλαβα τη διαφορά στην αντιμετώπιση της επιχειρηματικότητας. Έτσι, δημιουργήθηκε η σκέψη να βοηθήσουμε φοιτητές και φοιτήτριες με το να έχουν ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για τα πρώτα τους βήματα και την επιλογή να μάθουν για την επιχειρηματικότητα.
Ο στόχος του Mindspace (σ.σ. λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε και εδώ) είναι να δώσουμε τη δυνατότητα σε νέους και νέες να εξοικειωθούν με τον επιχειρηματικό τρόπο σκέψης. Τους δίνουμε τη δυνατότητα να το καταφέρουν αυτό είτε μέσα από το Mindspace University, δημιουργώντας την επιχείρησή τους σε ένα 4μηνο πρόγραμμα, είτε με το Mindspace Trip, βιώνοντας το επιχειρηματικό πνεύμα ταξιδεύοντας σε περιοχές του κόσμου όπου είναι εξαιρετικά αναπτυγμένο, όπως στην Αμερική.
Πώς αντιμετωπίζουν οι νέοι άνθρωποι το ενδεχόμενο να γίνουν επιχειρηματίες; Βλέπετε μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τους άνδρες ή από τις γυναίκες;
Στις αιτήσεις για τα προγράμματα του Mindspace βλέπουμε σχεδόν ίση εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών – ενδεικτικά, στο Mindspace University 2020 συμμετείχαν γυναίκες σε ποσοστό 45,2%. Ωστόσο, πρόσφατη έρευνα του Marathon VC σε 27 ελληνικές startups παρουσιάζει ένα πολύ μικρό ποσοστό γυναικών υπαλλήλων (18%) με μόλις 3% σε ηγετικές θέσεις. Αυτό δείχνει ότι αρχικά ενδιαφέρονται για την επιχειρηματικότητα τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες, ωστόσο για διάφορες αιτίες η εκπροσώπηση των γυναικών σε startups καταλήγει να είναι εξαιρετικά χαμηλή. Οι αιτίες αυτές πρέπει να κατανοηθούν πλήρως και να δοθούν οι κατάλληλες λύσεις προκειμένου να μην εμποδίζονται οι γυναίκες που θέλουν να επιχειρήσουν.
Η πιθανότητα αποτυχίας μιας επιχείρησης, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, φτάνει σε ποσοστό 90%.
Ο φόβος της αποτυχίας μιας startup είναι ανασταλτικός παράγοντας; Στην Ελλάδα η αποτυχία μερικές φορές «μεταφράζεται» ως καταστροφή. Ποια είναι η γνώμη σας;
Συνάντηση εθελοντών του Mindspace από όλη την Ελλάδα για leadership workshop – 2019
Είναι λογικό, σε ένα περιβάλλον όπου δεν είναι συνηθισμένη επιλογή η δημιουργία startup, να μην είναι συνηθισμένος και ο κόσμος να αντιμετωπίζει την αποτυχία ως κάτι φυσικό. Η πιθανότητα αποτυχίας μιας επιχείρησης, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, φτάνει σε ποσοστό 90%. Επομένως, σε ένα περιβάλλον όπου πολλοί νέοι ακολουθούν τον δρόμο αυτό, όπως στις ΗΠΑ, αποτυχία σημαίνει ότι συνεχίζεις στην επόμενη προσπάθεια και ότι η κοινωνία αναγνωρίζει τις δεξιότητες που απέκτησες μέσα από όλες τις επιχειρηματικές σου προσπάθειες, ανεξάρτητα με το αν είχαν οικονομική επιτυχία ή όχι. Για παράδειγμα, θεωρείται πολύ πιο θετικό το να έχεις στο βιογραφικό σου αποτυχημένες επιχειρηματικές προσπάθειες από το να μην έχεις προσπαθήσει ακόμα.
Ποιες είναι οι πιο πρωτότυπες επιχειρηματικές ιδέες που έχετε ακούσει;
Στο Mindspace είμαστε τυχεροί γιατί βλέπουμε κάθε χρόνο εκατοντάδες επιχειρηματικές ιδέες και μερικές ακούγονται ιδιαίτερα πρωτότυπες. Δύο που μου έρχονται στο μυαλό είναι η «Εναλεία» (νικητές Mindspace Challenge 2017), που ψαρεύει πλαστικά από τις θάλασσες, και το «e[gg]xcel» (νικητές Mindspace University 2020), που θέλει να χρησιμοποιήσει τσόφλια αυγών ως πρώτη ύλη για την ανάπτυξη υλικών δέσμευσης CO2.
Φυσικά, να σημειώσουμε ότι οι ιδέες από μόνες τους δεν αξίζουν κάτι, διαφορετικά θα υπήρχε και η αντίστοιχη αγορά, όπου θα μπορούσε κάποιος να αγοράσει ή να πουλήσει μια ιδέα. Η επιτυχία μιας επιχείρησης εξαρτάται από άλλους παράγοντες, όπως η ομάδα, η εκτέλεση του πλάνου και το αν είναι η κατάλληλη στιγμή χρονικά.
Υπάρχει κάποιος επιχειρηματικός τομέας που θεωρείτε ότι κεντρίζει περισσότερο το ενδιαφέρον των ανθρώπων που παρακολουθούν τα προγράμματά σας;
Τα πρώτα χρόνια των δράσεων του Mindspace παρατηρήσαμε πως πολλές φοιτητικές επιχειρηματικές ιδέες αφορούσαν τη δημιουργία εφαρμογής κινητού για τη λύση καθημερινών προβλημάτων, όπως το να βρίσκεις θέση για πάρκινγκ, ή να βρεις συγκάτοικο, ή να μπορείς να συνεννοηθείς καλύτερα με φίλους για να παίξεις ποδόσφαιρο 5×5 – είχαμε αρκετές φορές και την πρόταση για εφαρμογές dating. Αυτό είναι λογικό, γιατί οι συμμετέχοντες έμπαιναν στη διαδικασία να σκεφτούν και να λύσουν ένα πρόβλημα, χωρίς να γνωρίζουν ποια είναι τα μεγάλα προβλήματα που απασχολούν τη βιομηχανία σήμερα.
Το λάβαμε υπόψη αυτό κατά τη δημιουργία του Mindspace University, σε κάθε κύκλο του οποίου έχουμε μια διαφορετική θεματική –αυτό το εξάμηνο έχουμε Smart Cities και το επόμενο Agritech– προκειμένου να εμπνεύσουμε τη δημιουργία ποιοτικών ιδεών γύρω από την εκάστοτε περιοχή.
Γιατί τα προγράμματα του Mindspace απευθύνονται αποκλειστικά σε φοιτητές/τριες και όχι και σε μεγαλύτερες ηλικίες;
Στην πραγματικότητα, το όραμα του Mindspace δεν περιορίζεται ηλικιακά. Θέλουμε να δούμε μια κοινωνία όπου τα μέλη της να έχουν καλλιεργημένη την επιχειρηματική νοοτροπία σε ό,τι και αν κάνουν. Έχουμε μάλιστα τρέξει κάποιες περιορισμένες δράσεις για άλλες ηλικίες και ήμασταν στους φιναλίστ του «AAL Smart Ageing Prize».
Ωστόσο, πράγματι εστιάζουμε τις κύριες δράσεις μας σε φοιτητές/τριες. Έχουμε επιλέξει αυτό το ηλικιακό γκρουπ καθώς πιστεύουμε ότι έτσι οι δράσεις μας θα φέρουν το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην κοινωνία. Ένας λόγος για τον οποίο το πιστεύουμε είναι το ότι κατά τη διάρκεια της φοίτησης έχουμε το χαμηλότερο ίσως κόστος ευκαιρίας (opportunity cost) για να δοκιμάσουμε διαφορετικές επαγγελματικές εμπειρίες.
Κατά τη γνώμη μου, ένα χρήσιμο πρώτο μάθημα θα ήταν το ότι δεν πρόκειται να μάθει κάτι για την επιχειρηματικότητα από μαθήματα, παρά μόνο όταν προσπαθήσει να επιχειρήσει.
Γνωρίζοντας ότι κάποιος/α πρέπει να επιχειρήσει για να μάθει τη νοοτροπία της επιχειρηματικότητας, προτείνουμε σε φοιτητές/τριες να το προσπαθήσουν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους και έτσι, ακόμα και αν αποτύχουν, να κρατήσουν τις πολύτιμες αυτές δεξιότητες για τα επόμενά τους βήματα.
Ποιο είναι το πρώτο μάθημα που πρέπει να μάθει όποιος θέλει να ασχοληθεί με το επιχειρείν;
Συνάντηση εθελοντών του Mindspace από όλη την Ελλάδα για leadership workshop – 2019
Κατά τη γνώμη μου, ένα χρήσιμο πρώτο μάθημα θα ήταν το ότι δεν πρόκειται να μάθει κάτι για την επιχειρηματικότητα από μαθήματα, παρά μόνο όταν προσπαθήσει να επιχειρήσει.
Επιχειρηματικότητα σημαίνει αποκλειστικά και μόνο χρήμα ή και κάτι άλλο;
Για την ακρίβεια, μία από τις πιο κλασικές συμβουλές προς επίδοξους επιχειρηματίες είναι πως, αν το βασικό τους κίνητρο είναι χρηματικό, τότε αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα να αποτύχουν. Ένας λόγος για τον οποίο ισχύει αυτό είναι επειδή κατά την ανάπτυξη μιας επιχείρησης οι ιδρυτές θα έρθουν αντιμέτωποι με τόσο πολλά προβλήματα που, αν δεν έχουν ως κίνητρο κάτι το οποίο πραγματικά θέλουν να καταφέρουν στη ζωή τους, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να τα παρατήσουν στις πρώτες μεγάλες δυσκολίες.
[Η επιχειρηματικότητα] είναι η σε βάθος κατανόηση της σχέσης μεταξύ ρίσκου και αποτελέσματος, καθώς και το συναισθηματικό πλαίσιο για να αποδεχθείς και να χαρείς το ρίσκο αυτό – στο σημείο που να ενθουσιάζεσαι από καταστάσεις όπου διακυβεύονται πολλά. Αυτό απαιτεί αυτοπεποίθηση –εσωτερικά και εξωτερικά– καθώς και αισιοδοξία.
Η επιχειρηματικότητα είναι μόνο επαγγελματικός κλάδος ή και τρόπος ζωής/σκέψης;
Είναι σίγουρα τρόπος σκέψης. Και για το τι σημαίνει να σκέφτεται κάποιος επιχειρηματικά, μεταφράζοντας ελεύθερα τα λόγια της συγγραφέα και επενδύτριας Μαρίνας Χατσόπουλος: «Είναι η σε βάθος κατανόηση της σχέσης μεταξύ ρίσκου και αποτελέσματος, καθώς και το συναισθηματικό πλαίσιο για να αποδεχθείς και να χαρείς το ρίσκο αυτό – στο σημείο που να ενθουσιάζεσαι από καταστάσεις όπου διακυβεύονται πολλά. Αυτό απαιτεί αυτοπεποίθηση –εσωτερικά και εξωτερικά– καθώς και αισιοδοξία. Απαιτεί επίσης, όταν κάποιος αντιμετωπίζει προκλήσεις, εμπόδια και άρνηση, να αγκαλιάζει συνεχώς αυτές τις εμπειρίες για την εκπαιδευτική τους αξία και να μην υποκύπτει στην απογοήτευση που προκαλούν».
Πόσο σημαντικό είναι το Venture Impact Award, που έχει θεσμοθετήσει ο οργανισμός The Hellenic Initiative, το οποίο κερδίσατε προσφάτως;
Το βραβείο αυτό αποτελεί κυρίως αναγνώριση του ότι οι δράσεις του Mindspace βρίσκονται στον σωστό δρόμο για την αλλαγή νοοτροπίας που χρειάζεται η ελληνική κοινωνία προκειμένου η χώρα να βρεθεί ίσως ξανά στην πρώτη γραμμή των διεθνών εξελίξεων. Είναι πάντα δύσκολο να δεις άμεσα το αποτέλεσμα των δράσεών σου όταν δραστηριοποιείσαι στον τομέα της εκπαίδευσης. Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε τι θα πετύχουν στο μέλλον όσοι συμμετείχαν στα εκπαιδευτικά προγράμματά μας με τις γνώσεις που αποκόμισαν; Το ότι η ηγεσία και οι κριτές του The Hellenic Initiative πιστεύουν πως οι δράσεις μας είναι σημαντικές για την ελληνική κοινωνία μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε το έργο μας προς την κατεύθυνση που επιλέξαμε.
***
Venture Impact Makers: Μια σειρά συνεντεύξεων στην αθηΝΕΑ, με τους νικητές των φετινών Venture Impact Awards (VIA) του The Hellenic Initiative. Τα VIA στοχεύουν να ενισχύσουν τις πιο ταλαντούχες επιχειρηματικές ομάδες της χώρας που δεσμεύονται να συνεισφέρουν σε κοινωφελείς σκοπούς. Στα δεύτερα VIA, τα οποία ανακοινώθηκαν τον Δεκέμβριο, δόθηκαν χρηματικά έπαθλα συνολικής αξίας 285.000 δολαρίων σε 18 καινοτόμες επιχειρήσεις που συνδυάζουν την εμπορική επιτυχία, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και το φιλανθρωπικό έργο. Τα βραβεία θεσμοθετήθηκαν από το THI με την υποστήριξη του Ιδρύματος Helidoni και του Κληροδοτήματος Charles C. Condes.
Διαβάστε ακόμη στην αθηΝΕΑ:
Η Ακρόπολη «Ξαναχτίζεται» από τη MOPTIL!
Αγγελική Ελευθερίου: Συλλογική Δράση για το Κοινωνικό Συμφέρον
