Η γραφή της Μαρίας Μαυρικάκη είναι ζωντανή και μας βάζει χωρίς περιστροφές στον κόσμο των εξαρτήσεων. Την αφορμή για τη συνάντησή της με την αθηΝΕΑ έδωσε το βιβλίο της «Εξαρτάται», ένα παράθυρο που μας επιτρέπει να δούμε «τι σημαίνει να έχεις στο στενό σου περιβάλλον έναν άνθρωπο παγιδευμένο στις ουσίες».
Για την αθηΝΕΑ ειδικά, η Μαρία Μαυρικάκη γράφει τέσσερις αυτοτελείς ιστορίες εξάρτησης, που ανοίγουν ένα παράθυρο και για μας τους ίδιους. Για τη θέαση εθισμών που, κάποιοι από αυτούς, μπορεί και να μας αφορούν. Ή να αφορούν τους αγαπημένους μας.
Ή, το πιο σημαντικό, οι εικόνες που ξεπηδούν μέσα από τις τέσσερις αυτοτελείς ιστορίες της συγγραφέα να μας υπενθυμίζουν πώς όλοι μας, κάποιες φορές, επικεντρωνόμαστε και χτίζουμε την καθημερινότητά μας γύρω από έναν μονοσήμαντο τρόπο ζωής που ενίοτε είναι και αυτοκαταστροφικός.
Η πρώτη από τις τέσσερις ιστορίες, για τον εθισμό στο τσιγάρο, ίσως δημιουργήσει οικείες σκέψεις σε πολλούς από εμάς…
«Έχω δεκαεπτά μέρες άκαπνος, κι όλο εκεί ο νους μου»
Μέσα στο επαρχιακό καφενείο, οι περισσότεροι κάπνιζαν. Κι όποιος έμπαινε να καθίσει, για να βολέψει τα χέρια του έπρεπε πρώτα να αγκαλιάσει τον αναπτήρα και να αποθέσει το τσιγάρο στα χείλη. Ο μεσήλικας με τα τρεμάμενα χέρια τράβηξε μια καρέκλα παρακεί και την έδειξε στον μουσαφίρη.
«Τι να σε φιλέψουμε;»
Έτσι ήταν το συνήθειο, όποιος έχει κάτσει πρώτος να κερνάει τον καινούργιο που φτάνει στο τραπέζι του.
«Μια βυσσινάδα. Καφέ δεύτερο δεν πίνω, ήπια έναν το πρωί. Έχω δεκαεπτά μέρες άκαπνος, κι όλο εκεί ο νους μου».
Ο άνδρας σήκωσε τους ώμους αδιάφορα, χωρίς να βγάλει λέξη.
«Είπα να το κόψω ανήμερα στη γιορτή μου, μπας και βοηθήσει ο άγιος, και την παραμονή τ’ άλλαξα τα πρέκια. Τέσσερα πακέτα μαζεμένα. Δώδεκα νταν έσβησα το τελευταίο και άδειασα τα συκώτια μου. Το πρωί ήμουν σαν να είχα κατεβάσει μια νταμιτζάνα τσίπουρο. Ρώτησα τον γιατρό, ξέρεις τι με είπε, μπάρμπα;»
«Ότι το τσιγάρο φέρνει καρκίνο».
«Χρόνια προσπαθούσε. Η κάθε προσπάθεια έδινε τη θέση της σε μια επόμενη. Το σκηνικό εξελισσόταν με πανομοιότυπο τρόπο».
«Όχι, αυτά τα γράφει κι απάνω στο κουτί. Με είπε ότι δηλητηριάστηκα, έπαθα νικοτινίαση. Την ήξερες εσύ αυτή την αρρώστια;»
«Όλοι από κάτι θα πεθάνουμε. Κάπνισε λίγα, κράτα το σε ρέγουλα και μην τρώγεσαι άλλο. Φτάνει».
Η κυρά Φιλιώ φάνηκε πίσω από τον πάγκο. Γυρισμένα τα μανίκια της για να βουτά τα χέρια στα νερά, στόμα γελαστό, ποδαράκια αδύνατα, γερτά σαν παρενθέσεις.
«Να σου φτιάσω καφέ;»
«Όχι, θεία, θα θέλω να καπνίσω και παλεύω με το ρημάδι», ξανάπε το ποίημά του για να το πιστέψει κι ο ίδιος, «πιάσε καλύτερα ένα καρυδάκι να δω αν το πέτυχες».
Χρόνια προσπαθούσε. Η κάθε προσπάθεια έδινε τη θέση της σε μια επόμενη. Το σκηνικό εξελισσόταν με πανομοιότυπο τρόπο˙ αφού είχε αντέξει τις πρώτες αφόρητες μέρες της στέρησης και είχε σαβουρώσει κοψίδια, μπακλαβάδες και καρυδόπιτες για να μην καπνίσει, στη συνέχεια τύχαινε να ανάψει κάπου ένα, έτσι για την παρέα. Ένα είναι πάρα πολύ και μετά χίλια δεν φτάνουν, όπως λένε οι ειδήμονες.
Με μια απλή κίνηση ξανάμπαινε στον κόσμο της ελλειμματικής ικανοποίησης και απολάμβανε ασταμάτητα, μέχρι να φανούν τα αόρατα γατάκια· φώλιαζαν στο στήθος του κι αρχίζαν να νιαουρίζουν, να τον κρατούν ξάγρυπνο για νύχτες. Κάποτε ο βήχας τον τράνταζε τόσο, που ήταν σαν να ξεκολλούσαν κομμάτια από τα μέσα του. Τότε ξεκινούσε μια ακόμα προσπάθεια.
***
Εξαρτάται – Μια Ιστορία Ζωής Δίπλα στην Εξάρτηση | Εκδόσεις Πατάκη
Στο βιβλίο της Μαρίας Μαυρικάκη επτά διαφορετικές φωνές περιγράφουν τα συναισθήματα που προκαλεί στους γύρω του ο γιος, ο αδερφός, ο φίλος, ο σύντροφος, ο εραστής που εξαρτάται. Στις σελίδες του ηχεί, όμως, και η δική του φωνή.
Μια αφήγηση για το ακόρεστο του ελλείμματος, τις προσπάθειες θεραπείας και τις υποτροπές, τη μελαγχολία, τις ενοχές και τη συγχώρεση, μια ιστορία συνεξάρτησης, που αποτυπώνει γυμνή την αλήθεια της κάθε πλευράς.
«Αργά εννόησα πως η εξάρτηση δεν είναι παρά ένα εκκρεμές που πηγαινοέρχεται με θόρυβο. Αν μείνει στη μέση της διαδρομής, πιθανόν να ισορροπήσει και να σιωπήσει. Ανεξήγητα δύσκολο να συμβεί. Το βλέπω στον αλκοολικό που ξαναπίνει μια γουλιά, στον καπνιστή που θα κάνει ένα μόνο. Ένα δεν υπάρχει».*
*απόσμασμα από το βιβλίο
