Γεννήθηκε το 1937 ως Ελευθερία Παπαδαντωνάκη. Μας αποχαιρέτησε το 1998 ως «Φλέρυ Αταντωνάκη» – όπως λανθασμένα αναγράφηκε στο μνήμα της. Στα χρόνια της ζωής της, όμως, υπήρξε η υπέροχη και ξεχωριστή Φλέρυ Νταντωνάκη. Μια τραγουδίστρια αισθαντική, με μαγική, κρυστάλλινη φωνή, από τις κορυφαίες Ελληνίδες ερμηνεύτριες του σύγχρονου τραγουδιού.
Τα Παιδικά Χρόνια
«Η φεγγαρική αηδόνα», όπως την αποκαλούσε ο ποιητής Νίκος Καρούζος, έζησε δύσκολη παιδική ηλικία εξαιτίας της ταραχώδους σχέσης των γονιών της, ωστόσο το ταλέντο της φάνηκε από νωρίς. Ως μαθήτρια στην Ιόνιο Σχολή, υπήρξε ένα κορίτσι συνεσταλμένο και μελαγχολικό, όμως μέσα της σιγόκαιγε ένα πάθος που φανερωνόταν κάθε φορά που τραγουδούσε. Όπως χαρακτηριστικά αφηγείται η συμμαθήτρια και φίλη της, συγγραφέας Λότη Πέτροβιτς, ενόσω τραγουδούσαν σε ένα πάρτι του σχολείου ξαφνικά σταμάτησαν όλοι για να ακούσουν την εκφραστική ερμηνεία της.
Κυνηγώντας το Όνειρο
Τελειώνοντας το σχολείο κυνηγά με θάρρος το όνειρό της. Δεκαεννιά χρόνων βρίσκεται μόνη της στις ΗΠΑ, όπου σπουδάζει φιλοσοφία, κοινωνιολογία και ψυχολογία. Όμως παράλληλα ασχολείται με το θέατρο και κυρίως με το τραγούδι. Συμμετέχει σε παραστάσεις και εμφανίζεται σε νεοϋορκέζικα «φολκ κλαμπ» τραγουδώντας Χατζηδάκι, Θεοδωράκη, Ξαρχάκο αλλά και ισπανόφωνα λαϊκά τραγούδια.
Το 1965 κυκλοφορεί μόνο στις ΗΠΑ ο πρώτος της δίσκος, «Fleury: The Isles of Greece», με ελληνικά δημοτικά και λαϊκά τραγούδια. Την ίδια εποχή συμμετέχει στην ηχογράφηση των τραγουδιών του μιούζικαλ «Do I Hear A Waltz?», στο οποίο κρατούσε τον μικρό ρόλο της Τζιοβάνας, τον οποίο απογείωσε χάρη στο κεφάτο ταμπεραμέντο της και φυσικά την ξεχωριστή φωνή της.
Το 1967, λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα της χούντας στην Ελλάδα, σε μια εμφάνισή της στην αμερικανική τηλεόραση θα τοποθετηθεί δημόσια κατά της δικτατορίας και a capella θα τραγουδήσει το «Σώπα Όπου να ’ναι θα Σημάνουν οι Καμπάνες» του Θεοδωράκη. Εκείνη την εποχή συμμετέχει σε αντιδικτατορικές εκδηλώσεις και γνωρίζει τη Μελίνα Μερκούρη, την οποία μάλιστα θα αντικαταστήσει σε μία από τις παραστάσεις του «Ilya Darling» του Ζυλ Ντασέν.
«Θέλεις να Παίξεις την Ηλέκτρα;»
Απαντώντας θετικά στην ερώτηση του Βασίλη Φωτόπουλου, του πρώτου βραβευμένου Έλληνα σκηνογράφου με Όσκαρ («Αλέξης Ζορμπάς», 1965), η Φλέρυ Νταντωνάκη, το 1969, θα έχει την πρώτη της κινηματογραφική εμπειρία στην ταινία «Ορέστης», όπου μάλιστα, τελικά, θα υποδυθεί και τον ρόλο της Κλυταιμνήστρας.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1970, συμμετέχει στο «Κονσέρτο 70» του Σταύρου Ξαρχάκου στο Θέατρο Κοτοπούλη-Ρεξ. Δίπλα της τραγουδούν δύο μάλλον άγνωστοι νεαροί: τα ονόματά τους είναι Βλάσσης Μπονάτσος και Σταμάτης Κόκοτας. Η Νταντωνάκη είναι εντυπωσιακή!
Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του Δημήτρη Χιονά που έπαιζε μπουζούκι στη συναυλία: «Η Φλέρυ είχε βγει με τα μαλλιά της κοτσίδες και φόρεμα με μοτίβα λαϊκής τέχνης, σαν αυτά που φόραγαν οι χίπηδες στο Μοναστηράκι. Μυστήρια τύπισσα, κάτι άλλο απ’ τις τραγουδίστριες που συνηθίζαμε να συνοδεύουμε τότε. Για μένα ήταν η πρώτη φορά που έβλεπα από κοντά και δούλευα με μία γιε-γιε καλλιτέχνιδα»!
Η Γνωριμία με τον Μάνο Χατζιδάκι
Από το 1968 η Νταντωνάκη ανήκει στο καστ του μιούζικαλ «Jacques Brel is Alive and Well and Living in Paris», τη θεατρική μεταφορά 25 τραγουδιών του συνθέτη Jacques Brel, μεταφρασμένων στα αγγλικά. Η Νταντωνάκη ερμηνεύει τρία τραγούδια και εκθειάζεται από τον αμερικανικό Τύπο. Σε μια από τις παραστάσεις, το 1970, στο κοινό βρίσκεται ο Μάνος Χατζιδάκις.
Μαγεμένος από τη φωνή της, την προσεγγίζει και της ζητά αποκλειστική συνεργασία. Μια συνεργασία ιστορική, που ξεκινά με ηχογραφήσεις κλασικών ρεμπέτικων τραγουδιών στο σπίτι του συνθέτη στη Νέα Υόρκη, οι οποίες, κάποια χρόνια αργότερα, θα κυκλοφορήσουν ως άλμπουμ με τίτλο «Η Φλέρυ Νταντωνάκη στα Λειτουργικά του Μάνου Χατζιδάκι».
Ο Χατζιδάκις και η Νταντωνάκη θα επιστρέψουν στην Ελλάδα λίγο πριν από την πτώση της χούντας και θα συνεχίσουν να ηχογραφούν θρυλικούς δίσκους, όπως ο «Κύκλος του C.N.S.» (1971), ο «Μεγάλος Ερωτικός» (1972) και ο «Καπετάν-Μιχάλης» (1975). Ακούστε εδώ την ίδια να εξηγεί πώς την επηρέασε καλλιτεχνικά ο Μάνος Χατζιδάκις.
Τελευταίες Εμφανίσεις
Από τότε μέχρι την τελευταία δισκογραφική ηχογράφηση στο «Τραγούδι της Νύχτας» για τον δίσκο «Τσιμεντένια Τρένα» του συγκροτήματος «Τερμίτες», η Φλέρυ Νταντωνάκη διανύει μια μάλλον δύσκολη καλλιτεχνική περίοδο, αφού, όπως θα δηλώσει αργότερα δημόσια, «χανόταν στα μονοπάτια του μυαλού της». Ωστόσο εξακολουθεί να δίνει σπάνιες παρουσίες σε μικρές μουσικές σκηνές.
Η τελευταία της δημόσια εμφάνιση είναι το 1985, σε συναυλία στη Ρωμαϊκή Αγορά. Η κλονισμένη ψυχολογική της κατάσταση την οδηγεί να εγκαταλείψει τη σκηνή μόλις αντικρίζει τον κόσμο που έχει συγκεντρωθεί. Με τη συμπαράσταση όμως της Δήμητρας Γαλάνη, που επίσης συμμετέχει στη συναυλία, επιστρέφει για να αποθεωθεί τελικά για την ερμηνεία της.
Πάμε Μια Βόλτα στο Φεγγάρι
Έκτοτε αποσύρεται και ζει απομονωμένη με τη μητέρα της και την κόρη της, Ζωή, χωρίς να ενδώσει ποτέ στις παρακλήσεις καλλιτεχνών για συνεργασίες. Σε διαταραγμένη ψυχολογική κατάσταση, διαγιγνώσκεται με καρκίνο. Το μοναχικό, οδυνηρό τέλος θα έρθει στο Νοσοκομείο Μεταξά, τον Ιούλιο του 1998.
Η Φλέρυ Νταντωνάκη ίσως δεν ήταν «του κόσμου τούτου». Όλα τα χρόνια της ζωής της πάλευε με τους προσωπικούς της δαίμονες – κι εδώ ας μου επιτραπεί να τη συνδέσω με τον Νικόλα Άσιμο, την Κατερίνα Γώγου και τον Παύλο Σιδηρόπουλο. Επειδή όλοι τους, παρά τα βάρη της ψυχής που κουβαλούσαν, κατάφερναν με τη φωνή τους να σκορπούν απλόχερα τρυφερότητα και συγκίνηση και να μετασχηματίζουν τα σκοτάδια τους σε φως για τους γύρω τους.
* Το 2001, ο δημοσιογράφος Αντώνης Μποσκοΐτης, έπειτα από μια δεκαετία έρευνας και συλλογής υλικού, δημιουργεί το ντοκιμαντέρ: «Φλέρυ – Τρελή του Φεγγαριού». Δείτε το ενδιαφέρον trailer:
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ.
Παύλος Παυλίδης: Μια Πρόβα και μια Συνέντευξη «Πέρα Από τη Θάλασσα»
Janis Joplin «Πάρε Ένα Κομμάτι της Καρδιάς μου»
Ο «Ασυμβίβαστος Πρίγκιπας» Παύλος Σιδηρόπουλος
