Στις 11 Απριλίου του 1861 ο Broca γνώρισε τον Ταν. Η γνώση μας για τον εγκέφαλο δεν θα ήταν ποτέ πια η ίδια.
Ναι, έκανε ό,τι μπορούσε για να επικοινωνήσει, αλλά δυστυχώς το ταν ήταν η μόνη συλλαβή που ο ασθενής μας μπορούσε να προφέρει. Και ήταν αυτή η συλλαβή που του έδωσε το όνομα με το οποίο έμελλε να μείνει στην ιστορία – καλωσορίστε τον “Ασθενή Ταν”.
Εκτός από το ότι δεν μπορούσε να μιλήσει, ο Ταν δεν φαινόταν να εμφανίζει κανένα άλλο σωματικό ή νοητικό σύμπτωμα. Η νοημοσύνη του ήταν ανεπηρέαστη, οι ψυχολογικές λειτουργίες και οι σωματικές του ικανότητες άθικτες. Φαινόταν να κατανοεί ό,τι του έλεγαν και έκανε ό,τι μπορούσε για να ανταποκριθεί. Αν και η συλλαβή ταν -συνήθως, δύο φορές, ταν, ταν– παρέμεινε το μόνο πράμα που μπορούσε να πει, ποτέ δεν σταμάτησε να προσπαθεί να επικοινωνήσει.
Εντός δέκα ετών, ωστόσο, ο Ταν άρχισε να εκδηλώνει και άλλα συμπτώματα. Το δεξί του χέρι παρέλυσε. Σύντομα, το δεξί του πόδι ακολούθησε. Η όρασή του επιδεινώθηκε. Έφτασε στο σημείο να αρνείται να σηκωθεί από το κρεβάτι – και παρέμεινε εκεί για πάνω από επτά χρόνια.
Τον Απρίλιο του 1861, ο Ταν ανέπτυξε γάγγραινα. Ολόκληρη η δεξιά του πλευρά είχε φλεγμονή και δεν μπορούσε να κινηθεί. Στις 11 Απριλίου 1861, αποφασίστηκε να χειρουργηθεί. Τότε συναντήθηκε για πρώτη φορά με έναν Γάλλο ιατρό, τον Pierre Paul Broca. Η ιστορία της νευροεπιστήμης έμελλε να αλλάξει για πάντα…
Ο Broca ειδικευόταν στη μελέτη της γλώσσας. Ο Ταν και η κλινική του εικόνα τον ενθουσίασαν! Αφήνοντας τη γάγγραινα στη άκρη για λίγο, αποφάσισε να εξετάσει συστηματικά τις ικανότητες του Ταν. Ήταν μια δύσκολη επιχείρηση: ο Ταν ήταν δεξιόχειρας. Όχι μόνο δεν μπορούσε να μιλήσει, αλλά δεν μπορούσε ούτε να γράψει. Η επικοινωνία θα ήταν δύσκολη.
Στις 17 Απριλίου, περίπου στις 11 π.μ., ο Ταν πέθανε. Ήταν 51 ετών. Η βιοψία του εγκεφάλου του αποκάλυψε εκτεταμένη βλάβη στο μπροστινό του τμήμα, συγκεκριμένα, η βλάβη βρέθηκε στο μετωπιαίο λοβό, στην οπίσθια κατώτερη μετωπιαία έλικα, τμήμα που -για τους πιο μυημένους- αντιστοιχεί κατά προσέγγιση στις περιοχές 44 και 45 του Brodmann. Ή αλλιώς στην “περιοχή του Broca”.
Μετά το θάνατο του Ταν, ο Broca εξέτασε άλλους 25 ασθενείς με αντίστοιχα συμπτώματα, και το 1863 διατύπωσε την περίφημη φράση “nous parlons avec l’hemisphère gauche” (“μιλάμε με το αριστερό ημισφαίριο”). Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία των νευροεπιστημών που μια συγκεκριμένη εγκεφαλική περιοχή συνδέθηκε στη βάση εμπειρικών δεδομένων (και όχι με βάση τις… αερολογίες των φρενολόγων) με μια συγκεκριμένη λειτουργία.
Μιλάμε λοιπόν με το αριστερό ημισφαίριο. Όλοι; Όχι όλοι! Το μικρό γαλατικό χωριό των αριστερόχειρων αντιστέκεται και θα αντιστέκεται για πάντα στους κατακτητές…
Μαριέττα Παπαδάτου-Παστού Let's Science
