Τι είναι αυτό που συνδέει το Μητροπολιτικό Υδατοδρόμιο με τον πρωτοπόρο οικισμό μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης στην Πέγια της Κύπρου και το μπαρ ALchemio στο κέντρο της Αθήνας; H απάντηση βρίσκεται στο concept της “οικοσυναισθηματικής νοημοσύνης” και στην υπογραφή των Pieris Architects. Περισσότερα, από τη βραβευμένη αρχιτέκτονα και ακαδημαϊκό, Στέλλα Πιερή, ψυχή του γραφείου, μαζί με τον αδερφό της Πιέρο Πιερή.
Όσο η δημιουργία του μητροπολιτικού υδατοδρομίου μοιάζει να αναβάλλει την προσφορά των αμέτρητων πλεονεκτημάτων της στις καλένδες των καθυστερήσεων, η αρχιτεκτονική, παρ’ όλα αυτά, κερδίζει. Κι αυτό γιατί το συγκεκριμένο έργο έχει ήδη φέρει στο προσκήνιο της δημοσιότητας τα δύο “τρομερά” αδέρφια που έχουν κερδίσει το σχετικό διαγωνισμό. Μία ώρα συζήτησης με τη Στέλλα Πιερή αποδεικνύεται απολαυστική. Κι αυτό γιατί έχει πολλά να πει για ένα νέο concept σχεδιασμού που αγκαλιάζει όλα τα έργα των Pieris Architects, την “οικοσυναισθηματική νοημοσύνη”. Τι είναι λοιπόν η “οικοσυναισθηματική νοημοσύνη”; “Η οικοσυναισθηματική νοημοσύνη (eco-emotional intelligence) είναι η ικανότητα αντίληψης, ελέγχου και αξιολόγησης της συναισθηματικής πληροφορίας που προκαλεί μια εμπειρία που συνδέεται με το φυσικό περιβάλλον στο χρήστη ως οδηγό σκέψης για την επιλεκτική εφαρμογή υλικών, νέων συστημάτων και τεχνολογιών προς όφελός του, του περιβάλλοντος και των μελλοντικών γενεών. Την οικοσυναισθηματική μας νοημοσύνη οφείλουμε να ασκούμε τόσο στο σχεδιασμό ως αρχιτέκτονες, όσο και στη λειτουργία των κτιρίων ως χρήστες.
Κάθε κτίριο επηρεάζει το περιβάλλον του. Παράλληλα, το κλίμα του τόπου, σε συνδυασμό με τα γειτονικά κτίρια, το επηρεάζουν. Το κτίριο μπορεί να θεωρηθεί, λοιπόν, κατά μια έννοια, ζωντανός οργανισμός. Ο τρόπος αλληλεπίδρασης κτιρίου και περιβάλλοντος επηρεάζει την πνευματική, συναισθηματική και φυσική κατάσταση των χρηστών και κατ’ αυτή την έννοια η άσκηση της οικοσυναισθηματικής λογικής, αποτελεί κατά τη γνώμη μας μεθοδολογία σχεδιασμού που εξασφαλίζει μια καλύτερη ποιότητα ζωής στον χρήστη του κτιρίου”, λέει η Στέλλα Πιερή.
Γεννημένη στο περιβάλλον του κατασκευαστικού κλάδου, όπου δραστηριοποιείτο το γραφείο ήδη από τη δεκαετία του ‘70, η Στέλλα Πιερή ξεκίνησε τη δική της πορεία στην αρχιτεκτονική με το ακαδημαϊκό της έργο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πειραματικές κατασκευές που ίπτανται, εγκαταστάσεις που… τρώγονται και ανάλογα, φαινομενικά τρελά, αλλά στην πραγματικότητα καινοτόμα, έργα έδωσαν το έναυσμα σε μία καριέρα απολύτως παραγωγική.
Σήμερα η Στέλλα και ο Πιέρος Πιερής ολοκληρώνουν κατοικίες, ξενοδοχεία, κτίρια γραφείων, μπαρ και εστιατόρια όλα υπό το concept της οικοσυναισθηματικής νοημοσύνης. Για τη συζήτησή μας, καθόμαστε στο “ALchemio” των Pieris Architects, το μπαρ που απέσπασε το Gold βραβείο στα Interior Awards 2020, απέναντι από το Γενικό Χημείο του Κράτους. Το μπαρ προσφέρει μια ατμόσφαιρα βιομηχανικής νοσταλγίας και πολυτέλειας της δεκαετίας του ’50, στο κέντρο της Αθήνας – απ’ όπου η Στέλλα Πιερή με μεταφέρει σε διάφορα μέρη στην υδρόγειο.
Μεταβαίνουμε στην Κύπρο και την πλατεία του Aetheria Heights, τον πρωτοποριακό οικισμό μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης. Η καθημερινότητά μας μπορεί και πρέπει να επενδύει στην αειφορία, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο για να ευημερούμε χωρίς να “σπαταλάμε” τον πλανήτη. “Το έργο μας ‘Green Urbanity’, ένα εννιαώροφο κτίριο διαμερισμάτων στους Αμπελόκηπους επιδιώκει τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης ανθρωπογενούς και φυσικού στοιχείου σε αστικά κέντρα, προτάσσοντας ένα διαφορετικό σχεδιασμό μιας τυπικής αστικής Αθηναϊκής πολυκατοικίας. Στο κτίριο, μορφολογικά, οι χώροι κατοίκησης εμπεριέχονται σε πλεκτά κελύφη, τα οποία στοιβάζονται σε μια σύνθεση που δημιουργεί μια zenga δομή κενού-πλήρους, σηματοδοτώντας τη χρήση του κτιρίου ως πολυ-κατοικία, δηλαδή κατοικία πολλών. Οι εξώστες, μεταμορφώνονται σε εναέριους κήπους που δημιουργούν ένα μαλακό φυσικό οπτικό όριο με το “σκληρό” περιβάλλον της πόλης. Αντίστοιχα, ο σχεδιασμός του οικισμού Aetheria Heights στην Κύπρο έχει βασιστεί στη λογική της δημιουργίας ενός νέου τρόπου ζωής, ο οποίος συνδυάζει την υγεία με την οικολογία, το μεσογειακό κλίμα του τόπου με την αειφορία. Η ζωή στον οικισμό εναλλάσσεται ανάμεσα σε στρατηγικά μελετημένους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους των κτιρίων, ανάλογα με την εποχή του χρόνου, έτσι επιτυγχάνεται η άνεση, η επαφή με το περιβάλλον και η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης ενέργειας στον κλιματισμό και τη θέρμανση των κτιρίων”, σχολιάζει.
Όσον αφορά τον σχεδιασμό της κατοικίας, για τη Στέλλα Πιερή προτεραιότητα είναι η διεργασία μετάφρασης της προσωπικότητας και των αναγκών και επιθυμιών του πελάτη της σε χώρο. Σε αυτήν την διαδικασία τα φυσικά υλικά που επιλέγει – ξύλο, μάρμαρο, μέταλλο κ.λπ. – ευτελή ή πολύτιμα, και ο τρόπος που τα συνδυάζει, διαδραματίζουν το δικό τους ρόλο, δημιουργώντας τις κατάλληλες τονικές εντάσεις και αντιθέσεις μέσα από τις ίδιες τις ιδιότητές τους. Αυτό που όμως ίσως είναι το πιο σημαντικό για το γραφείο Pieris Architects είναι η συνολική εμπειρία του χώρου, οι χωρικές ποιότητες και η ποιητική διάσταση που δύναται να αποκτήσει η μορφή ενός κτίσματος ή το εσωτερικό του, μέσα από την δική μας μετάφραση στοιχείων και λεπτομερειών της καθημερινότητας και τον διάλογο με τη φύση.
Η Αρχιτεκτονική του Τουρισμού στο Μικροσκόπιο των Pieris Architects
“Η τάση στις διακοπές είναι η πολυτελής απομόνωση”, λέει η Στέλλα Πιερή. “Το τεράστιο ξενοδοχείο, όπως το βλέπουμε συχνά στην Ελλάδα και όχι μόνο, έχει ξεπεραστεί. Αυτή τη στιγμή, οι πλουσιότεροι άνθρωποι στον πλανήτη θέλουν να μείνουν μόνοι, με όλες τις ακραίες ανέσεις, κάτω από έναν ουρανό γεμάτο αστέρια, εκεί όπου σκάει το κύμα”, συμπληρώνει και με μεταφέρει στη Χαλκιδική και στο concept του γραφείου για ένα γνήσια bohemian glamping, πολύ πριν το “boho” γίνει μόδα.
Κατανοώντας την αειφόρο λογική της, η επόμενη ερώτηση προκύπτει φυσικά. Ποιο είναι το δικό της σχόλιο για τον ίσως υπερβολικά ταχύτατα αναπτυσσόμενο ξενοδοχειακό κλάδο; “Ακούμε σε τρομερή συχνότητα την επανάληψη των λέξεων ‘πολυτέλεια’ και ‘μοναδικές εμπειρίες’. Τι ορίζουμε όμως με αυτές τις έννοιες στην αλλαγή της νέας δεκαετίας; Αυτό οφείλει να μας προβληματίσει… Κατά τον σχεδιασμό ξενοδοχείων είναι σημαντικό να διαβάζουμε τις άμεσες και μελλοντικές ανάγκες στον τομέα τις φιλοξενίας και να τις μεταφράζουμε σε χώρο με ‘πολλαπλές δυνατότητες’. Στόχος μας είναι η ανεύρεση μιας ξεχωριστής ταυτότητας για κάθε έργο, μιας δυνατής ‘κεντρικής ιδέας’/concept, η οποία διέπει όλα τα επιμέρους στοιχεία κάθε νέου ξενοδοχειακού καταλύματος που σχεδιάζουμε και η ανεύρεση ‘ουσίας’ στην ποιότητα και όχι σε ένα κλίσε μαζικό σχεδιασμό ‘πολυτέλειας'”, απαντά απολύτως κατατοπιστικά.
Κατόπιν, με μεταφέρει ξανά στη Λευκωσία και τη μελέτη του γραφείου για το κτίριο A(2)Zen, η οποία αφορά τον σχεδιασμό 20 διαμερισμάτων και ξενοδοχείου. αλλά και του μεγαλύτερου ίσως κέντρου διαλογισμού και γιόγκα στην Κύπρο!
“Βασική μας επιδίωξη αποτέλεσε η δημιουργία ενός κτιρίου το οποίο να αποτυπώνει τη φιλοσοφία και τη θεωρία της γιόγκα σε ό,τι αφορά την πνευματική και σωματική υγεία και ενδυνάμωση, παράλληλα όμως να παροτρύνει και προς την σύγχρονη και πιο διαδεδομένη πρακτική της γιόγκα, που αφορά περισσότερο τη φυσική άσκηση. Οι εσωτερικοί χώροι είναι σχεδιασμένοι σε λιτές γραμμές, ενώ ειδικά σχεδιασμένα πάνελ από ξυλεία εξασφαλίζουν μια μεταβλητή ιδιωτικότητα στους εσωτερικούς χώρους και σκίαση. Οι χώροι διαλογισμού ξεπροβάλλουν ως κουτιά στην πίσω όψη του κτιρίου και διαπερνούν τον κύριο όγκο του, ενώ πλήρως εξοπλισμένοι χώροι άσκησης στο ισόγειο και το υπόγειο του κτιρίου διαπλέκονται με τους χώρους υποδοχής σε ατμόσφαιρα που αποπνέει ζεν”, εξηγεί η Στέλλα Πιερή.
Το Υδατοδρόμιο και τα Δημόσια Έργα
Στην ερώτησή μου για το υδατοδρόμιο, η Στέλλα Πιερή διστάζει να απαντήσει. Έχει ήδη μιλήσει πολλές φορές για ένα έργο που αγαπάει μεν, περιμένει να το δει να περνάει στην υλοποίησή του δε. Με λίγη επιμονή, μου δίνει το όραμά της για ένα δημόσιο έργο.
“Ο σχεδιασμός ενός δημόσιου κτιρίου δίνει κάθε φορά τη μοναδική ευκαιρία εκσυγχρονισμού και έκφρασης μιας διαλεκτικής για τις λειτουργίες και τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας και του κτιρίου αυτού στο σήμερα. Στο σχέδιο μας για το νέο Μητροπολιτικο Υδατοδρόμιο Ελευσίνας, στόχο μας αποτέλεσε το ταξίδι προς τους διάφορους προορισμούς να ξεκινάει τη στιγμή που εισέρχεται ο ταξιδιώτης στο αεροδρόμιο, καθώς επίσης και το να αποτελέσει το ίδιο το κτίριο προορισμό. Ο σχεδιασμός των επιμέρους χώρων του να εμπεριέχει νόημα και συμβολισμό και να συνοψίζει τυπικά χαρακτηριστικά στοιχεία της χώρας μας και των τόπων σύνδεσης του δικτύου των υδροπλάνων”, εξηγεί.
Στάση ή Τάσεις στην Αρχιτεκτονική;
Η “οικοσυναισθηματική νοημοσύνη” ακούγεται σαν μια στάση περισσότερο, παρά ως τάση, ακόμα και στην εποχή που η αειφορία και η βιωσιμότητα συζητιούνται πολύ.
“Γενικά δεν ακολουθούμε τις σύγχρονες τάσεις, αλλά επιδιώκουμε την διαφορετικότητα και τη μοναδικότητα στην έκφραση, αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες και τον παλμό της εποχής. Η αρχιτεκτονική είναι η τέχνη και η επιστήμη μέσω της οποίας διασφαλίζουμε ότι οι πόλεις και τα κτίρια που κατοικούμε ταιριάζουν με τον τρόπο που επιθυμούμε/ονειρευόμαστε να ζήσουμε τη ζωή μας: είναι η διαδικασία εκδήλωσης των αντιλήψεων της κοινωνίας μας στον φυσικό κόσμο. Η ζωή εξελίσσεται και καθώς εξελίσσεται η ζωή, οφείλουμε να σχεδιάζουμε πόλεις και κτίρια, τα οποία ταιριάζουν με τον τρόπο που θέλουμε να ζήσουμε. Με αυτήν την έννοια, ως αρχιτέκτονες έχουμε μια εκπληκτική δύναμη και μια μεγάλη ευθύνη τη δημιουργία του ‘αύριο’ που θα ζήσουμε”, σχολιάζει η Στέλλα Πιερή.
Ίσως αυτή η στάση είναι υπεύθυνη για τις πολυπληθείς βραβεύσεις του αρχιτεκτονικού της γραφείου. Η κουβέντα γι’ αυτές προσθέτει μερικά ακόμα σημεία ενδιαφέροντος στον αρχιτεκτονικό χάρτη της συνάντησής μας. “Οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί -ιδιαίτερα οι διεθνείς- αποτελούν σημαντικό μέσο ανάδειξης και αναγνώρισης των δυνατοτήτων των μελετητικών γραφείων και διεκδίκησης αναθέσεων έργων μεγάλης κλίμακας. Γι’ αυτόν τον λόγο η κάθε διάκριση έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και κύρος. Οι συμμετοχές είναι συχνά εκατοντάδες και ο ανταγωνισμός μεγάλος. Στο διεθνή διαγωνισμό για το σχεδιασμό πολυχώρου στο Coney Island της Νέας Υόρκης, οι συμμετοχές προέρχονταν από γραφεία από όλο το κόσμο και ξεπερνούσαν τις 750, ενώ αντίστοιχα στο διαγωνισμό για το σχεδιασμό μνημείου στην περιοχή Chichi στην Ταϊβάν, 450. Εξίσου απαιτητικός και δύσκολος μπορεί να είναι ένας διαγωνισμός με πρόσκληση για τον σχεδιασμό ενός έργου όπως είναι π.χ. ο οικισμός Aetheria Heights στην Κύπρο, που προαναφέραμε, στον οποίο ενώ ο συνολικός αριθμός αρχιτεκτονικών γραφείων που συμμετείχαν ήταν 4 ή 5, ήταν ιδιαίτερα απαιτητικός αφού επρόκειτο για γραφεία με ιδιαίτερη εξειδίκευση, δυναμικό και μεγάλη εμπειρία σε αντίστοιχα έργα.”
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Γιώργος Τσολάκης | Ένας Αρχιτέκτονας στην Αθήνα
