Την ώρα που το Αμπού Ντάμπι φιλοξενούσε το Final Four της Ευρωλίγκας, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) έκαναν ένα ακόμη πιο εντυπωσιακό «άλμα» — όχι στο παρκέ, αλλά στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης. Με μια πρωτοποριακή κίνηση, έγιναν η πρώτη χώρα στον κόσμο που προσφέρει δωρεάν πρόσβαση στο ChatGPT Plus, την premium έκδοση του δημοφιλούς chatbot της OpenAI, σε ολόκληρο τον πληθυσμό τους.
Η ανακοίνωση για δωρεάν πρόσβαση στο ChatGPT Plus εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο «Stargate UAE», μια στρατηγική πρωτοβουλία των ΗAE να μετατρέψουν τη χώρα σε παγκόσμιο κόμβο τεχνητής νοημοσύνης. Το έργο περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός υπερυπολογιστικού κέντρου υποδομής AI που θα είναι έτοιμο το ερχόμενο έτος και την τοπική ανάπτυξη προηγμένων μοντέλων. Αποτέλεσμα; Η σημαντική ενίσχυση της θέσης των Εμιράτων στον παγκόσμιο χάρτη της τεχνητής νοημοσύνης.
Αυτή η πρωτοβουλία εντάσσεται στο πρόγραμμα «OpenAI for Countries» της OpenAI και σηματοδοτεί τη στρατηγική συνεργασία μεταξύ της OpenAI και της κυβέρνησης των ΗΑΕ. Το «OpenAI for Countries» έχει στόχο να βοηθήσει τα έθνη να υλοποιήσουν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης προσαρμοσμένα στις τοπικές γλώσσες, στις δομές διακυβέρνησης και στις ανάγκες προστασίας των δεδομένων και υπεύθυνης χρήσης της συγκεκριμένης τεχνολογίας.
Ο διευθύνων σύμβουλος της OpenAI, Samuel Altman, περιέγραψε το έργο των ΗΑΕ ως ένα «τολμηρό όραμα». Ως ένα σημαντικό βήμα ώστε ορισμένες από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις αυτής της εποχής —ασφαλέστερα φάρμακα, εξατομικευμένη μάθηση και εκσυγχρονισμένη ενέργεια— να προκύψουν από περισσότερα μέρη και να ωφελήσουν ολόκληρο τον κόσμο. Η συνεργασία περιλαμβάνει και άλλες παγκόσμιες εταιρείες τεχνολογίας, όπως οι Oracle, Nvidia, Cisco και G42· η τελευταία είναι εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης με έδρα τα ΗΑΕ και συνεργάζεται με τη Microsoft.
Στόχος είναι να μετατραπούν τα ΗΑΕ σε βασικό παράγοντα στο παγκόσμιο τοπίο του AI, ενώ τα παραπάνω δεν αποτελούν τη μοναδική πρωτοβουλία τους στον τομέα. Πριν από λίγες εβδομάδες, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι η διδασκαλία της τεχνητής νοημοσύνης γίνεται υποχρεωτική σε όλα τα δημόσια σχολεία και σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο, ενώ χώρες όπως η Σιγκαπούρη και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αρχίσει να ενσωματώνουν την τεχνητή νοημοσύνη στα μαθήματα STEM («θετικής» κατεύθυνσης). Όσο για τα ΗΑΕ, είναι ένα από τα πρώτα έθνη που εφαρμόζουν ένα πανεθνικό, εξειδικευμένο πρόγραμμα σπουδών για την τεχνητή νοημοσύνη.
Τι Μπορούμε να Διδαχτούμε από τα ΗΑΕ;
Αναπτυγμένο από το Υπουργείο Παιδείας της χώρας, το πρόγραμμα σπουδών τεχνητής νοημοσύνης είναι ολοκληρωμένο και κατάλληλο για κάθε ηλικία, σχεδιασμένο να εξελίσσεται μαζί με τους μαθητές καθώς προχωρούν στο σχολείο. Περιλαμβάνει δε βασικές τεχνικές δεξιότητες, όπως η ανάλυση δεδομένων και η μηχανική μάθηση, αλλά και ουσιαστικές «ήπιες» δεξιότητες, όπως λήψη αποφάσεων και η ανάλυση των ηθικών και κοινωνικών επιπτώσεων της ΑΙ.
Γιατί αυτή η κίνηση είναι τόσο σημαντική; Γιατί προετοιμάζει τους μαθητές για το επαγγελματικό τους αύριο. Γιατί δημιουργεί μια γενιά με τεχνολογική εξοικείωση στην αιχμή των εξελίξεων, έτοιμη να ηγηθεί στην τεχνητή νοημοσύνη, τη ρομποτική και τον αυτοματισμό. Γιατί τοποθετεί τη χώρα σε θέση πρωτοπορίας στην ψηφιακή εκπαίδευση. Ενσωματώνοντας την τεχνητή νοημοσύνη από το νηπιαγωγείο, τα ΗΑΕ δεν διδάσκουν απλώς στους μαθητές να χρησιμοποιούν την τεχνολογία — τους διδάσκουν να την αμφισβητούν, να την κατανοούν και να διαμορφώνουν το μέλλον της. Και τους βοηθούν να αναπτύξουν εκείνες τις δεξιότητες που πλέον γίνονται κρίσιμες γι’ αυτό το μέλλον: κριτική σκέψη, επίλυση προβλημάτων, δημιουργικότητα.
Αυτές οι κινήσεις δεν είναι απλώς εντυπωσιακές. Αποτελούν στρατηγικές επιλογές. Η ευρεία πρόσβαση σε προηγμένη τεχνολογία και σε εξειδικευμένη γνώση προετοιμάζει τους επιστήμονες και τους εργαζόμενους του αύριο σε μια χώρα που φιλοδοξεί να γίνει κέντρο ανάπτυξης τεχνολογίας ΑΙ.
Η Στρατηγική της Ελλάδας
Η Ελλάδα έχει διαμορφώσει μια εθνική στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη, με στόχο την ενσωμάτωσή της σε τομείς όπως η δημόσια διοίκηση, η υγεία και η εκπαίδευση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το εμβληματικό έργο Pharos, ένα από τα πρώτα AI Factories της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποστολή την αξιοποίηση της AI σε τρεις βασικούς τομείς: υγεία (ανωνυμοποιημένα δεδομένα για την ιατρική ακριβείας), βιωσιμότητα (AI για ενέργεια και κλίμα) και πολιτισμό/γλώσσα (ανάπτυξη ελληνικού μεγάλου γλωσσικού μοντέλου – LLM). Το έργο στηρίζεται στον υπερυπολογιστή DAEDALUS και στοχεύει να ενισχύσει την καινοτομία για επιχειρήσεις, ερευνητικά κέντρα και δημόσιο τομέα.
Στόχος του Pharos είναι να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ του ακαδημαϊκού, του βιομηχανικού και του δημόσιου τομέα, και να δημιουργήσει ένα αξιόπιστο, βιώσιμο οικοσύστημα τεχνητής νοημοσύνης στην Ελλάδα. Το Pharos, σε συνδυασμό με την ερευνητική μονάδα Αρχιμήδης του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά», σκοπεύουν να αποτρέψουν τη διαρροή εγχώριου ταλέντου, να προσελκύσουν εξειδικευμένους επιστήμονες της διασποράς και να διασυνδεθούν με διεθνή κέντρα αριστείας.
Τα δύο έργα ενισχύουν τη φιλοδοξία της Ελλάδας να καταστεί περιφερειακός κόμβος για την τεχνητή νοημοσύνη, με έμφαση στην καινοτομία, την εκπαίδευση και τη χρήση της τεχνολογίας προς όφελος της κοινωνίας.
Έτσι, η Ελλάδα – αλλά και συνολικά η Ευρώπη – έχουν πολλά να διδαχτούν από το παράδειγμα των ΗΑΕ. Συγκεκριμένα, ότι η πρωτοπορία στην εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί όχι μόνο ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη, αλλά προσδίδει και ουσιαστική γεωπολιτική ισχύ και απαιτεί τα ακόλουθα:
- Εκπαίδευση 2.0. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα πρέπει να «αλλάξει τάξη». Απαιτείται άμεσα ριζική αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού προγράμματος σε όλα τα επίπεδα σπουδών και σε όλα τα γνωστικά πεδία. Η ενσωμάτωση της AIστην εκπαίδευση από μικρή ηλικία μέχρι και το πανεπιστήμιο προετοιμάζει τους πολίτες για το μέλλον και τους εργαζόμενους για το αύριο.
- Πρόσβαση για Όλους: Κανένας πολίτης δεν πρέπει να μείνει «εκτός». Η ισότιμη πρόσβαση στην τεχνολογία μειώνει το ψηφιακό χάσμα και ενισχύει την ψηφιακή ένταξη. Αυξημένη πρόσβαση σημαίνει περισσότερες ευκαιρίες για μάθηση, για εξοικείωση, για ένταξη ή επανένταξη εργαζομένων. Χρειαζόμαστε ένα καθολικό πρόγραμμα upskillingτου πληθυσμού στην πράξη.
- Παραγωγή όχι μόνο κατανάλωση: Όχι μόνο χρήστες, αλλά και πρωτοπόροι. Πέραν της ευρείας χρήσης, εθνικός μας στόχος θα πρέπει να είναι και η παραγωγή μοντέλων ΑΙ. Η Ελλάδα διαθέτει αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό και ταλέντο –τόσο ακαδημαϊκό όσο και στο οικοσύστημα της καινοτομίας– για να δημιουργήσει γλωσσικά μοντέλα που θα αξιοποιούν και θα αναδεικνύουν την ελληνική γλώσσα σε ένα διεθνές περιβάλλον που κυριαρχείται από τα ξενόγλωσσα μοντέλα. Πρέπει να επενδύσουμε στην παραγωγή καινοτομίας ΤΝ και να στοχεύσουμε σε αυτή ως εξαγώγιμο προϊόν.
- Στρατηγικές συμμαχίες: Η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι σημαντική για την προσέλκυση επενδύσεων, ανάλογων με εκείνων που πρόσφατα έχουν ανακοινωθεί, όπως της Microsoft, ώστε η Ελλάδα να αποτελέσει κόμβο ΑΙ για την ευρύτερη περιοχή.
- Δίκαιη, Διαφανής, Υπεύθυνη: Η εφαρμογή της ΑΙ σε όλες τις εκφάνσεις της οικονομίας, της παιδείας και της έρευνας θα πρέπει να διέπεται από ηθικές αρχές και πανανθρώπινες αξίες. Η Ευρώπη ήδη όρισε το θεσμικό πλαίσιο με το ΑΙ Actκαι η Ελλάδα, με την πλούσια κληρονομιά της σε φιλοσοφία, ιστορία, επιστήμες, μπορεί να ηγηθεί σε αυτό το πεδίο διεθνώς.
Βρισκόμαστε σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι πλέον μια επιλογή για το μέλλον—είναι μια αναγκαιότητα του παρόντος. Τα ΗΑΕ στέλνουν ένα σαφές μήνυμα στον κόσμο: Το μέλλον ανήκει σε όσους προετοιμάζονται γι’ αυτό τώρα. Ας μην αφήσουμε την ευκαιρία να χαθεί.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
#BraveNewCities: Μια Διαφορετική, Βιώσιμη Προσέγγιση στο Ζήτημα των Πόλεων
