Οι δηλώσεις είναι ανέξοδες. Και ο Donald Trump δεν προβληματίζεται ιδιαίτερα όταν είναι να κάνει μερικές –επί παντός του επιστητού–, ακόμα και αν είναι αστήρικτες. Πρόσφατα, λοιπόν, δήλωσε πως η παρακεταμόλη «δεν είναι καλή», λέγοντας μάλιστα ότι σύντομα οι γιατροί των ΗΠΑ θα λάβουν οδηγία να μη συνταγογραφούν το παυσίπονο Tylenol (το πλέον διαδεδομένο σκεύασμα παρακεταμόλης στις ΗΠΑ) σε έγκυες γυναίκες. Και «δεν είναι καλή» γιατί προκαλεί, όπως είπε, αυτισμό στα κυοφορούμενα βρέφη.
Τι στοιχεία προσκόμισε ώστε να στηρίξει αυτή την άποψη; Κανένα. Για την ώρα τουλάχιστον. Εκτός αν θεωρήσουμε στοιχεία δηλώσεις όπως: «Σύμφωνα με μια φήμη –και δεν ξέρω αν ισχύει– δεν έχουν παρακεταμόλη στην Κούβα επειδή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν παρακεταμόλη. Λοιπόν, δεν έχουν σχεδόν καθόλου αυτισμό».
Η ανέξοδη δήλωση στάθηκε, παρ’ όλα αυτά, αρκετή να θορυβήσει την επιστημονική κοινότητα και να πυροδοτήσει συζητήσεις παγκοσμίως. Μεταξύ δε των δηλώσεων και αυτών των συζητήσεων βρίσκονται –μαντέψτε!– οι έγκυες γυναίκες, που τώρα έχουν να αντιμετωπίσουν έναν ακόμη φόβο – να σημειωθεί δε πως η παρακεταμόλη είναι ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης παγκοσμίως.
Τι απαντά η επιστημονική κοινότητα; Ο James Cusack, διευθύνων σύμβουλος της Autistica, μιας βρετανικής οργάνωσης για την έρευνα και την εκστρατεία σχετικά με τον αυτισμό ─αυτιστικός και ο ίδιος─ λέει, πάντως, πως «στην καρδιά αυτού [της σύνδεσης αυτισμού-παρακεταμόλης] βρίσκονται άνθρωποι που προσπαθούν να αναζητήσουν απλές απαντήσεις σε σύνθετα προβλήματα».
Το ίδιο υποστηρίζει, με άλλα λόγια, και ο Viktor Ahlqvist, επιδημιολόγος στο Ινστιτούτο Karolinska στη Στοκχόλμη και συν-συγγραφέας της μεγαλύτερης ίσως μελέτης σχετικά με τη σύνδεση παρακεταμόλης-αυτισμού. Η μελέτη, αξιοποίησε δεδομένα για σχεδόν 2,5 εκατομμύρια παιδιά που γεννήθηκαν στη Σουηδία μεταξύ 1995 και 2019 και έδειξε ότι αυτά που εκτέθηκαν σε παρακεταμόλη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ήταν αυτιστικά σε ποσοστό περίπου 1,42%, ενώ το ποσοστό εκείνων που δεν εκτέθηκαν 1,33% ─ μια «πολύ μικρή» διαφορά, λέει ο Ahlqvist. Μια άλλη πρόσφατη μελέτη την Ιαπωνία, σε πάνω από 200.000 παιδιά, δεν διαπίστωσε καμία σχέση.
Οι συζητήσεις θα συνεχιστούν, εν αναμονή και των εξελίξεων που θα υπάρξουν ακολούθως των ανέξοδων δηλώσεων του Trump (ήδη έχει βγάλει ανακοίνωση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας). Αλλά, μαζί με αυτή τη συζήτηση, έρχεται στην επιφάνεια, για άλλη μια φορά, και εκείνη της εμπιστοσύνης στην επιστημονική κοινότητα, για την οποία γίνεται πολύς λόγος τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά την Covid-19.
Μία σχετική έρευνα που έγινε σε 68 χώρες με 71.922 συμμετέχοντες έδειξε, πάντως, πως, αν και υπάρχει ένα ποσοστό δύσπιστο έως εχθρικό απέναντι στην επιστήμη και την επιστημονική κοινότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι εμπιστεύονται τους επιστήμονες και συμφωνούν ότι θα πρέπει να συμμετέχουν περισσότερο στην κοινωνία και στη διαμόρφωση πολιτικής.
Ωστόσο, το πιο ενδιαφέρον σε αυτή την έρευνα είναι το ότι μας δείχνει μιαν άλλη πραγματικότητα στη συζήτηση αυτή περί εμπιστοσύνης, η οποία ξαφνιάζει.
Ποιος Καλλιεργεί την Καχυποψία;
Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει, για παράδειγμα, ότι η εμπιστοσύνη στην επιστήμη σχετίζεται με τη μόρφωση. Αλλά όχι. Τα δεδομένα της έρευνας δείχνουν μικρή θετική συσχέτιση ανάμεσα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και την εμπιστοσύνη στους επιστήμονες.
Eπίσης, μια άλλη ενδιαφέρουσα παράμετρος σχετίζεται με τη διαφθορά. Σε χώρες με υψηλή ανισότητα, όπως εκείνες της Λατινικής Αμερικής και της υποσαχάριας Αφρικής, οι πολίτες μπορεί να βλέπουν τους επιστήμονες ως μια αξιόπιστη εναλλακτική απέναντι σε διεφθαρμένες κυβερνήσεις και πολιτικές/οικονομικές ελίτ.
Όμως, αφήνουμε κατά μέρος τα πολλά και ενδιαφέροντα της έρευνας, για να σταθούμε σε ένα σημείο της που αφορά και την περίπτωση «Trump-παρακεταμόλη» ─ ή «πώς η πολιτική απειλεί την επιστήμη».
Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι σχέσεις μεταξύ πολιτικής ιδεολογίας και εμπιστοσύνης διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα, όμως γενικότερα η συντηρητική ιδεολογία συνδέεται σε μεγαλύτερο βαθμό αρνητικά με την εμπιστοσύνη στους επιστήμονες σε αρκετές ευρωπαϊκές και βορειοαμερικανικές χώρες – γεγονός που μπορεί να εξηγεί γιατί οι περισσότερες μελέτες (που εστιάζουν κυρίως σε αυτές τις χώρες) δίνουν έμφαση στη «δεξιά» δυσπιστία προς την επιστήμη.
Ωστόσο, συνολικά δεν βρέθηκαν πειστικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τη σχέση ανάμεσα στην πολιτική τοποθέτηση και την εμπιστοσύνη στους επιστήμονες. Σε ορισμένες χώρες, για παράδειγμα, της Ανατολικής Ευρώπης, της Νοτιοανατολικής Ασίας και της Αφρικής άτομα με δεξιές απόψεις εμφανίζουν υψηλότερη εμπιστοσύνη στην επιστήμη.
Αυτά τα αντικρουόμενα ευρήματα μπορεί να εξηγούνται από το γεγονός ότι, σε κάποιες χώρες, ήταν τα δεξιά κόμματα (ή σε άλλες τα αριστερά) που καλλιέργησαν καχυποψία προς τους επιστήμονες. Με άλλα λόγια, είναι η στάση των πολιτικών ηγεσιών (και όχι απαραίτητα η πολιτική ιδεολογία των πολιτών) που ενδέχεται να εξηγεί καλύτερα τη σχέση πολιτικής και εμπιστοσύνης στην επιστήμη.
Ίσως αυτός είναι ένας δείκτης που φανερώνει πόσο «ανέξοδες» είναι, τελικά, οι δηλώσεις του Trump. Όταν αυτές ξυπνούν φόβους, ενισχύουν θεωρίες συνωμοσίας και σταδιακά χτίζουν έναν κόσμο όπου νομιμοποιείται το παράλογο ως κανονικότητα.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Όταν μια Κυβερνοεπίθεση «Παγώνει» την Ευρώπη
