Τα ακραία καιρικά φαινόμενα που πλήττουν ολοένα και συχνότερα ολόκληρο τον πλανήτη, προκαλώντας μάλιστα εκτός από καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον και στις περιουσίες πολυάριθμους θανάτους πολιτών αλλά και (οικόσιτων ή μη) ζώων, όχι μόνο έχουν γίνει αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινότητας, αλλά προξενούν και έκπληξη, καθώς το σκηνικό μετατρέπεται από πνιγηρά καλοκαιρινό με ακραίους καύσωνες σε αφόρητα χειμωνιάτικο με ακραίους παγετώνες.
Ενδεικτικό παράδειγμα αυτής της αντίφασης είναι οι ΗΠΑ. Την ώρα που οι φλόγες στο Λος Άντζελες κατέστρεψαν χιλιάδες στρέμματα γης, αφήνοντας πίσω τους δεκάδες νεκρούς, χιλιάδες αστέγους και ένα αποκαρδιωτικό σεληνιακό τοπίο, πολιτείες όπως η Βιρτζίνια, το Κεντάκι και το Ιλινόις τις πρώτες ημέρες του χρόνου βρέθηκαν αντιμέτωπες με την καταιγίδα Winter Storm Blair και τσουχτερό κρύο.
Εν πρώτοις, δημιουργούνται εύλογες απορίες: πώς γίνεται χειμώνα καιρό να φλέγεται το Λος Άντζελες και πώς γίνεται ο πιο καυτός χρόνος όλων των εποχών (από τότε που υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία τουλάχιστον) να συνδυάζεται με ακραίες πτώσεις θερμοκρασιών και φονικές καταιγίδες;
Όπως γράψαμε αναλυτικά στην αθηΝΕΑ, για την καταστροφή που έπληξε το Λος Άντζελες ενοχοποιούνται οι Σάντα Άνα, ένα ακραίο ξηρό και θερμό εποχικό καιρικό φαινόμενο στην περιοχή – βορειοανατολικοί άνεμοι με επικίνδυνες ριπές, που συνήθως πνέουν από το εσωτερικό της πολιτείας προς την ακτή του Ειρηνικού ωκεανού.
Η Χειμερινή Καταιγίδα Blair
Με τη χειμερινή καταιγίδα Blair όμως που πάγωσε τη Βόρεια Αμερική τι συμβαίνει; Η ευθύνη γι’ αυτό το φαινόμενο και τα συνεπακόλουθά της (σκότωσε τουλάχιστον 6 ανθρώπους και άφησε εκατοντάδες χιλιάδες άλλους χωρίς ρεύμα) βρίσκεται στην Αρκτική.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι –εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής– ο κρύος αέρας της Αρκτικής είναι πιθανότερο να διαφύγει προς νοτιότερες περιοχές του πλανήτη, προκαλώντας ψυχρές θερμοκρασίες σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη, όπως οι ηπειρωτικές Ηνωμένες Πολιτείες.
Η διαδικασία αυτής της διαφυγής προκύπτει από την πολική δίνη της Αρκτικής, μια ζώνη ισχυρών δυτικών ανέμων που σχηματίζεται στη στρατόσφαιρα πάνω από τον Βόρειο Πόλο κάθε χειμώνα. Η πολική δίνη αποκτά δύναμη κατά τη διάρκεια του χειμώνα και τείνει να παραμένει κυκλική, αλλά, λόγω των κυμάτων στην ατμόσφαιρα, μπορεί περιστασιακά να χωριστεί σε πολλαπλούς στροβίλους ή να παραμορφωθεί σε ένα μακρόστενο σχήμα που φτάνει έξω από την Αρκτική.
Η Σημασία της Πρόβλεψης
Ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στη διαφυγή του κρύου αέρα της Αρκτικής είναι τα αεριωθούμενα ρεύματα ή αλλιώς ο πολικός πίδακας – μια ζώνη ισχυρών ανέμων που περιφέρεται γύρω από τη Γη.
Όταν ο πολικός πίδακας είναι ισχυρός, σχηματίζει έναν καλά καθορισμένο δακτύλιο γύρω από την Αρκτική και συγκρατεί τον παγωμένο αέρα στη θέση του. Όταν εξασθενεί, ταλαντεύεται και σχηματίζει σχήμα λουλουδιού ή τριφυλλιού. Μέσα σε αυτούς τους λοβούς, ο ψυχρός αρκτικός αέρας χύνεται πάνω από χερσαίες μάζες, όπως η Ασία και η Βόρεια Αμερική.
Αυτά τα φαινόμενα δεν είναι πρωτόγνωρα, ωστόσο φαίνεται πως εντείνονται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, καθώς η Αρκτική θερμαίνεται έως και 4 φορές πιο γρήγορα από τον πλανήτη συνολικά. Αυτό, σε συνδυασμό με την υπερθέρμανση των ωκεανών και την απώλεια θαλάσσιου πάγου σε περιοχές της Αρκτικής, δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε να φτάνει ο ψυχρός αέρας σε νοτιότερες περιοχές της Γης.
Το πολικό ψύχος που πλήττει συχνά περιοχές οι οποίες στο παρελθόν δεν αντιμετώπιζαν τέτοια φαινόμενα είναι η μία όψη του τιμήματος της κλιματικής αλλαγής. Η άλλη, η οδυνηρότερη προφανώς, είναι πως στις συνθήκες αυτής της ακραίας καιρικής κατάστασης οι άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους.
Η χειμερινή καταιγίδα Uri, για παράδειγμα, πάγωσε το Τέξας το 2021 και σκότωσε 246 ανθρώπους. Πριν από έναν χρόνο καταγράφηκαν σε όλες τις ΗΠΑ περισσότεροι από 90 θάνατοι που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες, αφού η χώρα χτυπήθηκε από άγριες χειμερινές καταιγίδες. Τον Δεκέμβριο του 2023, τουλάχιστον 6 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην κεντρική περιοχή της Τοσκάνης από βροχοπτώσεις-ρεκόρ και στην Πορτογαλία άλλοι 3 άνθρωποι σκοτώθηκαν στα ανοιχτά των ακτών της Λισαβώνας όταν ένα γιοτ προσάραξε λόγω ισχυρών καταιγίδων. Τον περασμένο Οκτώβριο, δεκάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην ανατολική Ισπανία έπειτα από πλημμύρες, προκαλώντας τη χειρότερη φυσική καταστροφή που έπληξε τη χώρα, υποκύπτοντας στο φαινόμενο της «ψυχρής σταγόνας» («gota fria»), το οποίο παρατηρείται στη Μεσόγειο, συχνά το φθινόπωρο, και εμφανίζεται όταν ο κρύος αέρας κινείται πάνω από τα ζεστά νερά της.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι πλέον κομμάτι της ζωής μας. Οι λόγοι που τα προκαλούν δεν έχουν ακόμη αναλυθεί σε απόλυτο βαθμό επιστημονικά. Ωστόσο, η πρόοδος ακριβέστερης πρόβλεψης των καιρικών φαινομένων είναι μεγάλη. Και χάρη σε αυτήν η διαχείριση της κακοκαιρίας –με προεξάρχουσα την έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση των πολιτών– είναι σημαντική.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Susie Wiles | Η «Παγερή Κυρία» του Λευκού Οίκου
