Είμαι επικίνδυνη ακροάτρια. Νωρίς το βράδυ, ακούω με προσήλωση κάθε μία από τις πέντε “επικίνδυνες” γυναίκες που βρίσκονταν στο πάνελ, ιδιόρρυθμο κι αυτό όπως όλα τα διαδικτυακά “ανθρώπινα παζλ”, που δεν γνωρίζουν τι θα πει εγγύτητα, εκτός κι αν μιλάς για ζητήματα ψυχής.
Συμφωνία και Υπεκφυγή
Ήμουν εξ αρχής ενήμερη για το περιεχόμενο της συζήτησης. Ενήμερη, σύμφωνη και πιστή υποστηρίκτρια του εγχειρήματος που συνέδεε τις ομιλήτριες. Να ξεκαθαρίσω ότι δεν συμμετείχα στην προετοιμασία του βιβλίου Είμαι Επικίνδυνη (εκδόσεις Key Books). Τώρα, που η έκδοση έχει πάρει το δρόμο της, θα πω δυστυχώς (που δεν συμμετείχα). Αν, με κάποιο τρόπο, είχε ζητηθεί η συμβολή μου τότε, πριν από δύο χρόνια, όταν το βιβλίο ήταν ακόμη σκέψεις, δεν ξέρω τι θα έκανα. Το ομολογώ.
Όχι επειδή διαφωνώ με το αίτημα της έμφυλης ισότητας. Ούτε γιατί θεωρώ ότι ο φεμινισμός (ή νεοφεμινισμός, όπως θέλετε πείτε τον, η ουσία δεν αλλάζει) έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του. Από το μισθολογικό χάσμα και τη συμμετοχή στα κέντρα λήψης αποφάσεων, μέχρι το ποιος θα φροντίσει το σπίτι και την έννοια της συναίνεσης που λιώνει όλη την ώρα σαν το παγωτό το καλοκαίρι, σε ανισότητες σκοντάφτουμε.
Ο λόγος που μπορεί και να απέφευγα τη συμμετοχή μου είναι επειδή η έκθεση με φοβίζει. Γι’ αυτό, πρώτα απ’ όλα και πάνω απ΄ όλα, θαύμασα αυτές τις 100 γυναίκες που αποφάσισαν να καταθέσουν δημοσίως τα εσώψυχά τους.
Χωρίς φανφάρες. Χωρίς τυμπανοκρουσίες. Χωρίς κουτσομπολιό. Χωρίς να ψάχνουν, καλά και ντε, εχθρό, χωρίς να αναζητούν, καλά και ντε, συμμάχους. Δημοσιοποιήσαν τις ιστορίες τους απλά, ειλικρινά και… φουστανάτα, για να παραφράσω την έκφραση που χρησιμοποιείται κατά κόρον, λες και η εντιμότητα φορά απ’ τα γεννοφάσκια της παντελόνια!
Οι Άγνωστες Φίλες μου
Να ξεκαθαρίσω ακόμη πως εργάζομαι στην αθηΝΕΑ (τιμή μου και καμάρι μου θα πω, κι ας κινδυνεύω να παρεξηγηθώ για περιττές φιλοφρονήσεις), άρα την μία εκ των πέντε ομιλητριών, την εκδότρια και αρχισυντάκτρια της αθηΝΕΑς Μαριάννα Σκυλακάκη, τη γνωρίζω, εδώ και λίγο καιρό, από πρώτο χέρι.
Τις άλλες τέσσερις γυναίκες που αποτέλεσαν το διαδικτυακό πάνελ της παρουσίασης του βιβλίου, την Μαρία Γιαννιού και τη Μαίη Ζαννή από την Women Act, την Στέλλα Κάσδαγλη και την Πηνελόπη Θεοδωρακάκου από την Women on Top, δεν έτυχε ακόμη.
Είχα ξεφυλλίσει το βιβλίο με τις 100 γυναίκες, 100 μοναδικές ιστορίες, 100 επικίνδυνες μαρτυρίες πριν από την πρώτη του δημόσια παρουσίαση του. Είχα ήδη συγκινηθεί, γιατί κάποιες από τις ιστορίες που πρόλαβα να διαβάσω, μου ήταν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, οικείες. Έχω νιώσει κι εγώ, πάμπολλες φορές να πρέπει να υπερασπιστώ τον εαυτό μου, για την άλφα ή τη βήτα επιλογή μου, μόνο και μόνο επειδή είμαι γυναίκα.
Έχω νιώσει κι εγώ πάμπολλες φορές ενοχή μόνο και μόνο επειδή αναπνέω (υπερβάλω εσκεμμένα, αλλά το συγγνώμη, το λέω δεν το λέω, βρίσκεται στις πρώτες-πρώτες θέσεις του λεξιλογίου μου).
Είχα ήδη συγκινηθεί, γιατί κάποιες από τις ιστορίες που πρόλαβα να διαβάσω, μου ήταν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, οικείες.
Η παρακολούθηση της παρουσίασης του βιβλίου, λοιπόν, θεώρησα πως ήταν πρόσκληση για καφέ με τις φανταστικές φίλες μου. Τις μακρινές, φανταστικές φίλες μου. Εκείνες που δεν γνωρίζω προσωπικά, δεν έχουμε ζήσει ετούτα κι εκείνα, ούτε τα έχουμε χιλιοαναλύσει σε ατελείωτες συζητήσεις, όμως είναι σαν αυτές τις γνωστές-άγνωστες που έχω πολλά να πω γιατί κοιτάμε τον ίδιο ουρανό.
Το Σύνδρομο του Καλού Κοριτσιού
Με τις καλύτερες των προθέσεων “εισχώρησα” στη διαδικτυακή κουβέντα. Ως ακροάτρια. Άκουγα επί αρκετή ώρα την αιτιολόγηση της επιλογής του τίτλου του βιβλίου. Άκουγα και φούντωνα. Μου ανέβαινε, για μία ακόμη φορά, το αίμα στο κεφάλι γιατί παρακολουθούσα να εξηγούνται τα αυτονόητα.
Η εξέλιξη μόνο μέσα από την αυτοαμφισβήτηση γεννιέται. Κι αυτό το περηφανεύομαι! …Φουστανάτα!
Πώς εννοούμε τη λέξη επικίνδυνη, και τι είναι επικίνδυνη, και γιατί δέχομαι αυτόν τον χαρακτηρισμό, και πώς ακριβώς τον δέχομαι αυτόν το χαρακτηρισμό, και για μένα επικίνδυνη σημαίνει…
The good girl syndrome! Δεν γνωρίζω εάν αδικώ αυτές τις γυναίκες αποδίδοντάς τους το σύνδρομο του καλού κοριτσιού, αλλά αυτό σκεφτόμουν ακούγοντας τες. Αυτό μαζί με την απορία: θα εξέφραζαν ποτέ, και μάλιστα δημοσίως, αυτούς τους ίδιους προβληματισμούς άντρες; Βάζω στο χέρι μου στη φωτιά πως όχι.
Γιατί, θα ‘πρεπε; Όχι απαραιτήτως… Απλώς εκεί υπάρχει μια ειδοποιός, κατ΄ εμέ, διαφορά ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες.
Η Ουσία της Αυτοαμφισβήτησης
Πριν εξηγήσω τι σημαίνει για μένα αυτή η ειδοποιός διαφορά, να πω και τούτο: μετά από τις εξηγήσεις για την επιλογή του τίτλου του βιβλίου, διαβάστηκαν σύντομα και περιεκτικά αποσπάσματα από τις ίδιες τις συντάκτριες των κειμένων, που έγραψαν τις δικές τους ιστορίες, όχι για να λάβουν μέρος σε μια ακαδημαϊκή μελέτη για την έμφυλη ισότητα, αλλά για να αποδείξουν, έστω και εν αγνοία τους, ότι το προσωπικό βίωμα και η προσωπική έκθεση απαιτούν ψυχικό σθένος και ηθικό ανάστημα.
Ακούγοντας τες, ηρέμησα. Μελαγχόλησα, συγκινήθηκα και βολεύτηκα άνετα στην πολυθρόνα των πολύχρωμων συναισθημάτων μου παρέα με αυτές τις άγνωστες φίλες μου. Κι όταν η παρουσίαση ολοκληρώθηκε, επανήλθα στην αυτοαμφισβήτηση που εμπεριέχει το σύνδρομο του καλού κοριτσιού και στην επίμονη ανάγκη να εξηγούνται, επισταμένως και λεπτομερώς, οι επιλογές μιας γυναίκας ή οι επιλογές κάποιων γυναικών (για τον τίτλο ενός βιβλίου, εν προκειμένω).
Σκέφτηκα, πως τα αυτονόητα, όπως η προσήλωση του ανθρώπου στην εξέλιξή του, σπανίζουν. Και πως η εξέλιξη μόνο μέσα από την αυτοαμφισβήτηση γεννιέται. Κι αυτό το περηφανεύομαι! …Φουστανάτα!
Περισσότερα… επικίνδυνα διαβάσματα στην αθηΝΕΑ:
Είμαι Επικίνδυνη: 1 Φράση, 100 Γυναίκες, 100 Μαρτυρίες
Κερδίζοντας το Δικαίωμα Να Είμαστε #ΜεΤηΣοφία
Amanda Gorman: Το Φωτεινό Πρόσωπο μιας Νέας Αμερικής
