Έχετε παρατηρήσει ποτέ προσεκτικά ένα ψαλίδι; Αν είστε δεξιόχειρας μάλλον δεν χρειάστηκε, αφού τα χειρίζεστε με ευκολία. Ωστόσο, αν είστε αριστερόχειρας θα έχετε βιώσει ότι τα ψαλίδια δεν είναι φτιαγμένα για εσάς και γι’ αυτό δυσκολεύεστε να τα χρησιμοποιήσετε.
Οι αριστερόχειρες αντιμετωπίζουν, δυστυχώς, ένα σωρό πρακτικά προβλήματα, αφού ζουν σ’ έναν κόσμο φτιαγμένο για δεξιόχειρες όπως είναι ο δικός μας – σκεφτείτε, εκτός από τα ψαλίδια, τα χερούλια στις πόρτες, τα φερμουάρ στα τζιν και τα νούμερα στο πληκτρολόγιο.
Υπάρχει όμως κάτι το θετικό που να προκύπτει από όλες αυτές τις δυσκολίες; Μία πρόταση είναι ότι οι αριστερόχειρες, λόγω ανάγκης, πρέπει να βρουν λύσεις στα προβλήματα της καθημερινότητας και αυτό ίσως τους κάνει γενικά πιο δημιουργικούς.
Δημιουργικότητα και Αριστεροχειρία
Leonardo da Vinci, Henri de Toulouse Lautrec, Vincent van Gogh… Στη λίστα των αριστερόχειρων φιγουράρουν εντυπωσιακά ονόματα. Ή μήπως ξεχνάμε να θυμηθούμε όλους τους άλλους μεγάλους καλλιτέχνες που είναι δεξιόχειρες;
Είναι τελικά οι αριστερόχειρες πιο δημιουργικοί; Προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν πολύ λίγες έρευνες που να έχουν προσπαθήσει να απαντήσουν σε αυτό το συναρπαστικό ερώτημα – της σχέσης αριστεροχειρίας και δημιουργικότητας.
Πριν από σαράντα περίπου χρόνια, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Virginia βρήκαν ότι οι αριστερόχειρες, σε σχέση με τους δεξιόχειρες, είναι πιο πρωτότυποι και λεπτομερείς όταν ζωγραφίζουν εικόνες, πιο εύγλωττοι όταν διατυπώνουν ερωτήσεις και εξηγήσεις και πιο ευέλικτοι όταν τους ζητείται να βρουν διαφορετικές χρήσεις για καθημερινά αντικείμενα. Για παράδειγμα, τι άλλο θα μπορούσε να κάνει κανείς με ένα παπούτσι; Εσείς τι θα λέγατε; Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε μ’ ένα παπούτσι εκτός από το να το φορέσουμε για να προστατέψουμε το πόδι μας; Ίσως να σκοτώσουμε έντομα, να πιούμε απ’ αυτό, να κρύψουμε μέσα χρήματα, ή ακόμα και να το φορέσουμε σαν ένα ωραίο καπέλο!
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι είναι η μικτή κυριοχειρία ή το να χρησιμοποιεί κανείς το ένα χέρι για κάποιες δραστηριότητες και το άλλο χέρι για άλλες η οποία συνδέεται με αυξημένη δημιουργικότητα.
Πολύ πιο πρόσφατες μελέτες, εντούτοις, δεν δίνουν τόσο ξεκάθαρα αποτελέσματα. Η έρευνα μάλλον δείχνει ότι είναι η μικτή κυριοχειρία (δηλαδή το να χρησιμοποιεί κανείς και τα δύο χέρια εξίσου καλά -πρόκειται για τα άτομα που ονομάζονται και αμφιδέξια- ή το να χρησιμοποιεί το ένα χέρι για κάποιες δραστηριότητες και το άλλο χέρι για άλλες δραστηριότητες) η οποία συνδέεται με αυξημένη δημιουργικότητα.
Για παράδειγμα, όσοι έχουν μικτή κυριοχειρία βρέθηκαν να καταλαβαίνουν πιο εύκολα τα διαφορετικά νοήματα διφορούμενων λέξεων. Μια τέτοια λέξη είναι η λέξη “bank” στα αγγλικά, η οποία μπορεί να σημαίνει τόσο “τράπεζα” όσο και “όχθη ποταμού”, αν και η πρώτη χρήση είναι πιο διαδεδομένη. Συγκεκριμένα, σε πειράματα που διενήργησαν ερευνητές από την Αμερική, όσοι είχαν μικτή κυριοχειρία έδειξαν την ίδια ευκολία στο να αναγνωρίσουν ότι συνδέονται λέξεις είτε αυτές είχαν ισχυρή σχέση (bank-money) είτε είχαν ασθενή σχέση (bank-river). Αντίθετα, όσοι είχαν ισχυρή κυριοχειρία (δηλαδή χρησιμοποιούσαν πάντα το ίδιο χέρι ανεξάρτητα από το αν αυτό ήταν το δεξί ή το αριστερό) ήταν πιο αργοί στο να ανταποκριθούν θετικά στο αν συνδέονται νοήματα με ασθενή σχέση, όπως το bank-river. Από την άλλη μεριά, όμως, υπάρχουν και έρευνες που δεν έχουν βρει σχέση ανάμεσα στη δημιουργικότητα και την κυριοχειρία (το αν είμαστε δεξιόχειρες, αριστερόχειρες ή έχουμε μικτή προτίμηση).
Τι ισχύει τελικά; Μια ματιά στο πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας ίσως μας βοηθήσει να το ξεκαθαρίσουμε.
Εγκέφαλος, Ημισφαίρια και Δημιουργικότητα
Ο εγκέφαλός μας αποτελείται από δύο ημισφαίρια, το δεξί και το αριστερό. Τα δύο ημισφαίρια συνδέονται και επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω μίας δέσμης από νευράξονες που ονομάζεται “μεσολόβιο” . Η Annukka Lindell από την Αυστραλία έχει υποστηρίξει ότι αυτό που κάνει ένα εγκέφαλο πιο δημιουργικό είναι η καλύτερη σύνδεση -μέσω του μεσολοβίου- ανάμεσα στα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου . Πράγματι, μελέτες με τη χρήση της νευροαπεικόνισης έχουν δείξει ότι η δημιουργική σκέψη ενεργοποιεί ένα ευρύ δίκτυο περιοχών που βρίσκονται διασκορπισμένες και στα δύο ημισφαίρια.
Κάποιοι αριστερόχειρες ενδέχεται να μπορούν να μεταφέρουν πληροφορίες πιο γρήγορα ανάμεσα στο δεξί και το αριστερό ημισφαίριο, επιτρέποντάς τους να κάνουν περισσότερες διασυνδέσεις και να μπορούν να αναπτύξουν έναν αποκλίνοντα και δημιουργικό τρόπο σκέψης.
Αυτό που ίσως λοιπόν να είναι διαφορετικό στους εγκεφάλους των αριστερόχειρων είναι ότι το μεσολόβιο είναι μεγαλύτερο στους αριστερόχειρες (αλλά και σε όσους έχουν μικτή κυριοχειρία) από τους δεξιόχειρες. Έτσι κάποιοι -αν και όχι όλοι- ενδέχεται να μπορούν να μεταφέρουν πληροφορίες πιο γρήγορα ανάμεσα στο δεξί και το αριστερό ημισφαίριο, επιτρέποντάς τους να κάνουν περισσότερες διασυνδέσεις και να μπορούν να αναπτύξουν έναν αποκλίνοντα και δημιουργικό τρόπο σκέψης. Αλλά ακόμα και αυτό το εύρημα -η ύπαρξη μεγαλύτερου μεσολοβίου στους αριστερόχειρες- έχει αμφισβητηθεί από κάποιες μελέτες που έγιναν τόσο σε ενήλικες, όσο και σε παιδιά.
“Στην πραγματικότητα”, σύμφωνα με το Harvard Health blog,”αν πραγματοποιούσαμε μία αξονική τομογραφία, μία μαγνητική τομογραφία ή ακόμα και μια αυτοψία στον εγκέφαλο ενός μαθηματικού και τον συγκρίναμε με τον εγκέφαλο ενός καλλιτέχνη, θα ήταν απίθανο να βρούμε κάποια ιδιαίτερη διαφορά. Κι αν κάναμε το ίδιο για 1000 μαθηματικούς και καλλιτέχνες, θα ήταν απίθανο ότι θα διαφαινόταν κάποιο μοτίβο διαφορών σε σχέση με την εγκεφαλική τους δομή”.
Γίνε σαν τον Leonardo Da Vinci
Όσον αφορά τους διάσημους αριστερόχειρες καλλιτέχνες που συχνά αναφέρονται, παρότι αυτή τους η προτίμηση είναι ενδιαφέρουσα, δεν φαίνεται από τα επιστημονικά δεδομένα να έχει παίξει κάποιο ρόλο στην επιτυχία τους. Μάλιστα, κάποιοι απ’ αυτούς ίσως να αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν το αριστερό τους χέρι λόγω κάποιου τραυματισμού ή να ήταν στην πραγματικότητα αμφιδέξιοι, όπως φημολογείται για τον Leonardo Da Vinci.
Πού βρισκόμαστε λοιπόν; Δυστυχώς, δεν έχουμε ακόμα μια σαφή και πλήρη εικόνα, αν και μάλλον διαφαίνεται ότι η κυριοχειρία δεν έχει σχέση με τη δημιουργικότητα, ή αν έχει αυτή είναι πολύ μικρή και η ύπαρξη μεγαλύτερης δημιουργικότητας αφορά κυρίως όσους έχουν μικτή κυριοχειρία.
Μάλλον διαφαίνεται ότι η κυριοχειρία δεν έχει σχέση με τη δημιουργικότητα, ή αν έχει αυτή είναι πολύ μικρή και η ύπαρξη μεγαλύτερης δημιουργικότητας αφορά κυρίως όσους έχουν μικτή κυριοχειρία.
Το καλό νέο είναι ότι, είτε είμαστε αριστερόχειρες είτε όχι, οι δεξιότητες της δημιουργικότητας μπορούν να καλλιεργηθούν. Οπότε, αν σας ενδιαφέρει να είστε δημιουργικοί βγείτε εκεί έξω και εκπαιδευτείτε! Σημειώστε τις καινούργιες ιδέες που σας έρχονται στο μυαλό, προκαλέστε τον εαυτό σας, μάθετε κάτι καινούργιο και βάλτε τον εαυτό σας σε διαφορετικές καταστάσεις. Έτσι, ίσως ξυπνήσετε τον Leonardo Da Vinci που βρίσκεται μέσα σας!
