“Δημοκρατία δεν έχουμε;” Στα πρώτα (πολλά) μεταπολιτευτικά χρόνια, το πιο πάνω σλόγκαν ήταν διάχυτο στην κοινωνία, η οποία αισθανόταν την ανάγκη να πιστοποιεί με κάθε ευκαιρία πανηγυρικά ότι βγήκε από την καταπίεση των ελευθεριών της κατά την διάρκεια της επταετίας. Πάνω όμως σε αυτήν την αγνή, άδολη και αφελή παραδοχή, στηρίχθηκε η δημόσια συνηγορία και σε κάθε ασυδοσία και ελευθεριότητα, ενώ κάθε ελευθερία προσέλαβε κύρος δικαιώματος, υπερασπίσιμου μάλιστα νομικά έναντι περιορισμών ή προσβολών του.
Το έχω ξαναγράψει και το επαναφέρω ως επίκαιρο: δεν υφίσταται “δικαίωμα” στο κάπνισμα. Υπάρχει η ελευθερία του καπνίσματος, η οποία είναι δεκτική θεμιτών περιορισμών. Οι περιορισμοί αυτοί δεν μπορούν φυσικά να φτάνουν σε απόλυτη και καθολική απαγόρευσή του, μπορούν όμως και πρέπει να οριοθετούν αυστηρά και με ακρίβεια τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες κάποιος μπορεί να απολαμβάνει τη συνήθειά του χωρίς να παραβαίνει τους νόμους του κράτους.
Και οι περιορισμοί αυτοί ασφαλώς και έχουν σχέση με την προστασία του δημοσίου χώρου, του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και της υγείας των ανθρώπων. Όλα αυτά αποτελούν υπέρτερα έννομα αγαθά, προστατευόμενα από την εσωτερική και διεθνή έννομη τάξη ενώ το έννομο αγαθό της υγείας τυποποιείται ως δικαίωμα και μάλιστα θεμελιώδες, του οποίου η προστασία είναι απόλυτη.
Το συντριπτικό ποσοστό των καπνιστών επιθυμεί ή δηλώνει ότι επιθυμεί να απαλλαγεί από τη συνήθειά του αυτή, ενώ δεν έχω συναντήσει καπνιστή που να μην γνωρίζει ή να μην παραδέχεται ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία.
Δεν μπορεί επομένως η, υπό όρους, ελευθερία να έχει κανείς μία βλαβερή συνήθεια να αναγορεύεται σε δικαίωμα και να θεωρείται ισόκυρη αυτού γιατί τότε, εκτός του δογματικού δικαιϊκού σφάλματος που ενέχει αυτή η άποψη, θα έπρεπε σήμερα να μιλάμε και για θετικές αποφάσεις και μέτρα για την προστασία, την ανάπτυξη και την προαγωγή του! Δικαίωμα έχουν όλοι αδιακρίτως οι άνθρωποι στο έννομο αγαθό της υγείας τους και στην προστασία και στην πραγμάτωση ακριβώς αυτού του δικαιώματος κατατείνει και η αντικαπνιστική, περιοριστική νομοθεσία. Κρατήστε αυτό: όλοι οι άνθρωποι αδιακρίτως! Καπνιστές και μη καπνιστές.
Δεν είναι γόνιμο επομένως και είναι φαινόμενο προνεωτερικό, η συζήτηση και η ανταλλαγή απόψεων να γίνεται με όρους διεξαγωγής ντέρμπι μεταξύ δύο αντιμαχόμενων φυλών. Οι απολύτως θεμιτοί αυστηροί περιορισμοί του καπνίσματος θα έχουν (και αποβλέπουν και σε αυτό) ευεργετική επίδραση στην υγεία και των καπνιστών, αφού θα συμβάλουν και στην δική τους προσαρμογή σε νέες συνήθειες. Μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι το συντριπτικό ποσοστό των καπνιστών επιθυμεί ή δηλώνει ότι επιθυμεί να απαλλαγεί από την συνήθειά του αυτή, ενώ δεν έχω συναντήσει καπνιστή που να μην γνωρίζει ή να μην παραδέχεται ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία.
Τέλος, δεν είναι σοβαρές οι επιφυλάξεις που διατυπώνονται για το τι θα απογίνουν οι επιχειρηματίες που διατηρούν καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, οι πελάτες των οποίων είναι κατά κανόνα καπνιστές. Πρώτον, γιατί η προστασία και προαγωγή του όποιου (θεμιτού) επιχειρηματικού συμφέροντος κάμπτεται και σχετικοποιείται όταν αυτή έρχεται σε σύγκρουση με υπέρτερο -και μάλιστα θεμελιώδες- έννομο αγαθό. Δεύτερον, γιατί αντί να διαμαρτύρονται, καλό είναι να προσαρμόσουν την επιχειρηματική τους δράση σε αποδεκτές από τον νόμο πρακτικές. Τρίτον, γιατί κανένα πρόβλημα δεν θα ανέκυπτε αν η εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας είναι απόλυτη και ίση έναντι όλων, αφού όσοι καταστηματάρχες “καταστράφηκαν” μέχρι σήμερα δεν το έπαθαν επειδή τήρησαν την αντικαπνιστική νομοθεσία, αλλά επειδή ο ανταγωνιστής τους είχε την ευχέρεια να μην την τηρήσει και να παραμείνει ατιμώρητος αποκτώντας έτσι αθέμιτο πλεονέκτημα.
Μεγάλα παιδιά είμαστε λοιπόν, ας συζητήσουμε επιτέλους με όρους διανοητικής εντιμότητας και, ειδικά όταν η συζήτηση αφορά στο κάπνισμα και τους επιβεβλημένους περιορισμούς του, ας αποφεύγουμε τα “φούμαρα”.
