Αυτό το λεξικό δεν ταξινομεί λέξεις σε αλφαβητική σειρά, δεν δίνει πληροφορίες γραμματικές και συντακτικές. Παίζει όμως με την ερμηνεία των λέξεων που επιλέγονται, μία κάθε μήνα, χωρίς σειρά, χωρίς ταξινόμηση. Για την ακρίβεια, χωρίς λεξικογραφική ταξινόμηση. Ακολουθεί μόνο εκείνη των σκέψεων και προβληματισμών, των αναγκών, των επιθυμιών, των βιωμάτων μας.
Η ιδέα γεννήθηκε μαζί με το μηνιαίο newsletter της αθηΝΕΑς για την έμφυλη ισότητα, το Νο Man’s Land. Και εμπλουτίζεται με λέξεις που ανακύπτουν από τους προβληματισμούς μας στο εργαστήρι αυτό. Της έμφυλης ισότητας.
Η λέξη του Μαρτίου είναι ο «Φεμινισμός».
Φεμινισμός: Δάνειο από τη Γαλλική Λέξη Féminisme, που Δημιουργήθηκε από το Λατινικό Femina (=Γυναίκα)
Ο όρος, καθώς ταξίδευε από γλώσσα σε γλώσσα, εμπλουτιζόταν με έννοιες και σημασίες, φορτιζόταν με πράξεις, αποκτούσε εχθρούς και φίλους, γυναίκες και άντρες, όπως ο Γάλλος ουτοπικός σοσιαλιστής Charles Fourier, στον οποίο και πιστώνεται η λέξη féminisme το 1832. Και μαζί με τη λέξη, η τόλμη των λόγων του πως ο βαθμός χειραφέτησης των γυναικών είναι το μέτρο της χειραφέτησης της κοινωνίας μας.
Άραγε, τι ήταν ο φεμινισμός πριν αποκτήσει όνομα και γίνει παλίρροια; Τι συζητούσαν οι γυναίκες που υπέστησαν –και υπόκεινται– την αδικία ενός κόσμου που δεν τις θεωρούσε καν πολίτες;
Μια παλίρροια που έρχεται και φεύγει όχι με συμπαντική ακρίβεια, αλλά με το ανθρώπινο μέτρο της δράσης και της αντίδρασης, με κύματα ορμητικά, κινητήριος δύναμη σε μια μάχη με εχθρούς αιωνόβιους, ριζωμένους, κακοφορμισμένους, θεατούς και αθέατους.
Το πρώτο κύμα έφτασε ορμητικό στον όψιμο 18ο και πρώιμο 20ό αιώνα, στον απόηχο κολοσσιαίων κοινωνικών αλλαγών, για να διεκδικήσει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα της αυτοδιάθεσης, της αξιοπρέπειας, της νομικής υπόστασης, της ψήφου.
Το δεύτερο κύμα στις δεκαετίες 1960-1980, για να κάνει διακριτές τις έννοιες βιολογικό και κοινωνικό φύλο, να καταδείξει τους στερεοτυπικούς ρόλους της γυναικείας φύσης, να καταρρίψει τη φροϊδική ρήση πως «ανατομία ίσον πεπρωμένο», να φωτίσει τη λέξη «ταυτότητα». Και να δημιουργήσει ερωτήματα, απόψεις, ιδεολογίες πολλές και διαφορετικές, αλληλοσυγκρουόμενες και αλληλεπικαλυπτόμενες.
Το τρίτο κύμα έφτασε το ίδιο ορμητικό, μπολιασμένο με την εμπειρία, τη γνώση, τις νίκες των προηγούμενων δύο, ασκώντας κριτική και επαναπροσδιορίζοντας στρατηγικές και πρακτικές, βάζοντας στο μικροσκόπιο τη βία, τα δικαιώματα της LGBTQIA+ κοινότητας, τις μειονότητες, τη σεξουαλικότητα ως στοιχείο υποκειμενικότητας.
Η πλημμυρίδα φέρνει στις μέρες μας ένα ακόμη μεγάλο κύμα, οπλισμένο με τα social media για να συσπειρώνει, να ενημερώνει, να ακούγεται δυνατά, να καθιστά τη μαρτυρία σπίθα και καύσιμο για την ενδυνάμωση γυναικών και θηλυκοτήτων.
Η άμπωτη σε αυτή την παλίρροια φαίνεται πως αργεί να έρθει και θα αργεί όσο κρατάει η κουβέντα για το τι είναι φεμινισμός. Που είναι τόσο μεγάλη όσο και ο δρόμος που έχουμε ακόμα να διανύσουμε, καταγγέλλοντας σε αυτή τη διαδρομή όχι μονάχα τις διακρίσεις, τη βία και την εκμετάλλευση, αλλά και ό,τι τις γεννά και τις συντηρεί.
• Το Γλωσσάρι της Έμφυλης Ισότητας συνεχίζεται με περισσότερες λέξεις εδώ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Κάτω στον Πειραιά, στα Πορνεία (με Ξεναγό την Έρευνα του Βασίλη Πισιμίση)
Ημέρα της Γυναίκας ή μια Mini Έρευνα για ένα Μax Ζήτημα
Φωτογράφος του Μήνα | Μόνικα Κρητικού
