Αυτό το λεξικό δεν ταξινομεί λέξεις σε αλφαβητική σειρά, δεν δίνει πληροφορίες γραμματικές και συντακτικές. Παίζει όμως με την ερμηνεία των λέξεων που επιλέγονται, μία κάθε μήνα, χωρίς σειρά, χωρίς ταξινόμηση. Για την ακρίβεια, χωρίς λεξικογραφική ταξινόμηση. Ακολουθεί μόνο εκείνη των σκέψεων και προβληματισμών, των αναγκών, των επιθυμιών, των βιωμάτων μας.
Η ιδέα γεννήθηκε μαζί με το μηνιαίο newsletter της αθηΝΕΑς για την έμφυλη ισότητα, το Νο Man’s Land. Και εμπλουτίζεται με λέξεις που ανακύπτουν από τους προβληματισμούς μας στο εργαστήρι αυτό. Της έμφυλης ισότητας.
Η λέξη του Ιουνίου είναι τα «Οικοκυρικά».
Oικοκυρικά: Από τις Λέξεις Οίκος+Κύριος
«Η γυναίκα πρέπει να είναι ικανή για “όλα” μες στο σπίτι και ικανή για “τίποτα” έξω από την πόρτα», έγραφε ο Ευριπίδης. Κάποτε, τα παλιά εκείνα χρόνια.
Πέρασαν αιώνες από τότε. Στα σπίτια-φυλακές άνοιξαν χαραμάδες, άνοιξαν στόματα, ψυχές, άνοιξαν παράθυρα στο φως, αγκαλιές για να παρηγορήσουν, να εμψυχώσουν και να ορκιστούν πως όλα θα αλλάξουν.
Πέρασαν αιώνες μέχρι να εκδοθεί, με ωραίο εξώφυλλο, ο «Οδηγός της Καλής Νοικοκυράς». Κάπου στα 1950 – για σκεφτείτε, πόσοι αιώνες!
Η γυναίκα, πάντα ικανή με τα του οίκου της, μπορούσε τώρα να χαράξει με μολύβι το “όλα” και το “τίποτα”, να τα ντύσει με λέξεις νοικοκυρεμένες και πειστικές, θεόσταλτους προάγγελους μιας όμορφης ζωής.
Δέκα άρθρα όλα κι όλα στον «Οδηγό» που, σαν άλλες 10 εντολές, ήταν ποτισμένες με νερό αρχαίο, αείποτε επωφελείς, υποσχετικές τάξης και ευζωίας:
«Το φαγητό να είναι πάντα έτοιμο. Να προγραμματίζετε από την προηγούμενη μέρα, ώστε όταν επιστρέφει στο σπίτι να βρίσκει έτοιμο ένα νόστιμο γεύμα…»
«Ξαπλώστε ένα τεταρτάκι για να συνέλθετε λιγάκι ώστε να είστε φρέσκια όταν μπει μέσα. Φρεσκάρετε το μακιγιάζ σας, βάλτε ένα ωραίο πιαστράκι στα μαλλιά σας και γενικώς δείξτε δροσερή. Μην ξεχνάτε ότι ο σύζυγός σας πέρασε όλη τη μέρα δουλεύοντας…»
«Να τον ακούτε. Μπορεί να έχετε χίλια δύο σημαντικά πράγματα να του πείτε, αλλά όχι όταν μπαίνει στο σπίτι, δεν είναι αυτή η σωστή ώρα. Αφήστε τον να μιλήσει αυτός – αυτά που έχει εκείνος να κουβεντιάσει είναι πάντα πιο σημαντικά από τα δικά σας…».
Πιο σημαντικά, έλεγαν, από αυτά του αέναου και πανομοιότυπου κύκλου του βίου της από την κρεβατοκάμαρα στην κουζίνα, από την τραπεζαρία στο καθιστικό. Από το πρωί μέχρι το βράδυ και από το βράδυ μέχρι το πρωί, μια εστία αναμμένη, σαν εκείνη της αρχαίας θεάς, της σεβάσμιας και ιερής. Άσβεστη η Εστία, να φωτίζει το μικρό σύμπαν του οίκου, της θαλπωρής και της ανάγκης.
Πέρασαν δεκαετίες από τότε. Εκείνος ο «Οδηγός» ξέμεινε σε ντουλάπια ξεχαρβαλωμένα, θάφτηκε σε σωρούς ενθυμημάτων που κανείς δεν θυμάται πια, ανακαλύφθηκε ξανά από χέρια κοριτσίστικα που γουστόζικα ξεφυλλίζουν το παρελθόν βολτάροντας στα παλαιοβιβλιοπωλεία.
«Η βασική διαφοροποίηση ως προς τη χρήση του χρόνου ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες ηλικίας 20 έως 74 ετών, ανεξάρτητα από το αν είναι εργαζόμενες/-οι ή όχι, εντοπίζεται στον χρόνο που διαθέτουν ημερησίως για τη φροντίδα του νοικοκυριού και της οικογένειας. Οι γυναίκες αφιερώνουν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του χρόνου τους ημερησίως για τη φροντίδα του νοικοκυριού και της οικογένειας (4 ώρες και 24 λεπτά), ενώ οι άνδρες αφιερώνουν για την ίδια δραστηριότητα μόνο 1,5 ώρα».*
Πέρασαν δεκαετίες από τότε. Τώρα οι γυναίκες μπορούν να περιγράφουν το «όλα» και το «τίποτα» με λέξεις σοφές, απελευθερωτικές και αποκαλυπτικές. Τικ τοκ. Τικ τοκ. 4 ώρες και 24 λεπτά, ο χρόνος που απομένει από το «όλα» και το «τίποτα».
«Οι γυναίκες αναλαμβάνουν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό την ευθύνη της φροντίδας παιδιών, ηλικιωμένων, ασθενών και άλλων εξαρτώμενων μελών, με αποτέλεσμα να εργάζονται λιγότερες ώρες σε έμμισθη απασχόληση, να διακόπτουν για περισσότερα χρόνια την εργασία τους και να βγαίνουν πιο σύντομα στη σύνταξη σε σχέση με τους άνδρες, καθώς και να επιλέγουν δουλειές που, στην πλειονότητά τους, προσφέρουν λιγότερες προοπτικές ανταμοιβής και ανάπτυξης».
Περνάνε οι δεκαετίες και καμιά φορά ξεχνάμε, μπερδευόμαστε, υποχωρούμε, δικαιολογούμε εκείνες τις σκληρές, καθημερινές μη αμειβόμενης οικιακής εργασίας ώρες που μοιάζουν με «τίποτα» και ενίοτε γίνονται «όλη» μας η ζωή.**
* Από έρευνα που εκπόνησε το Εργαστήριο Σπουδών Φύλου του Παντείου Πανεπιστήμιου και το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ).
**«Μαθήματα Οικονομίας: Μια Έρευνα για τον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό των Γυναικών στην Ελλάδα, μελέτη που εκπόνησε η αθηΝΕΑ και το Women On Top, σε συνεργασία με την qed και με την υποστήριξη της Παπαστράτος.• Το Γλωσσάρι της Έμφυλης Ισότητας συνεχίζεται με περισσότερες λέξεις εδώ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Η Λένα Παπαληγούρα και οι Ρωγμές Αδυναμίας της «Ηλέκτρας»
