Η πασίγνωστη φράση “Να ζει κανείς ή να μη ζει” που ανοίγει την τρίτη πράξη στο θεατρικό αριστούργημα “Άμλετ” τριγυρίζει στο μυαλό μου από καιρό. Ο ήρωας βασανίζεται από ένα υπαρξιακό δίλημμα. Τι είναι για την ψυχή το ευγενέστερο; Να ανεχτεί μια ζωή βασανισμένη και δυσοίωνη ή να πολεμήσει με τίμημα ακριβό την ίδια τη ζωή;
Ζωή με όποιο κόστος; Ζωή αβάσταχτη, άχαρη, με βάρος και ιδρώτα και άγχος και πίεση; Ζωή χωρίς ηρεμία, χωρίς χαλάρωση, χωρίς χαρά;
Μετά από την πανδημία, υπάρχει ανησυχία ότι η ψυχική και σωματική εξάντληση, το λεγόμενο burnout, θα αποτελέσει την επόμενη υγειονομική κρίση.
Burnout: Η Επόμενη Υγειονομική Κρίση;
Όσο κι αν η εισαγωγή στη σκέψη μου φαντάζει υπερβολική, σήμερα όλο και περισσότεροι αναλυτές εστιάζουν στην ευζωία ως το μέγα ζητούμενο για την μετά την πανδημία εποχή. Μετά από την πανδημία, υπάρχει ανησυχία ότι η ψυχική και σωματική εξάντληση, το λεγόμενο burnout, θα αποτελέσει την επόμενη υγειονομική κρίση. Η ευζωία έρχεται δυναμικά στο προσκήνιο, καθώς αποτελεί καθολική απαίτηση των εργαζομένων και, σταδιακά, και των οργανισμών.
Η εντατικοποίηση του ρυθμού εργασίας, η προσδοκία ότι με την ευκολία που προσφέρει η τεχνολογία οι εργαζόμενοι θα είναι διαθέσιμοι και παραγωγικοί όλες τις ώρες, οι προκλήσεις που δημιουργεί ο συνδυασμός εργασίας από το σπίτι και φροντίδας των λοιπών προσωπικών και οικογενειακών υποχρεώσεων, αλλά κι η ανασφάλεια που δημιουργεί το ρευστό οικονομικό περιβάλλον, κλιμακώνουν το άγχος, την πίεση και την ψυχική εξουθένωση των εργαζομένων.
Το Ζητούμενο της Εποχής
Για να επανέλθω στο δίλημμα του Άμλετ, ποιο είναι το ζητούμενο σήμερα; Εργασία με όποιο κόστος; Εργασία με βάρος και άγχος και πίεση και στρες; Σε ένα πρόσφατο άρθρο του, το γαλλικό περιοδικό Le Point συζήτησε με νέους εργαζόμενους για την επάνοδο στην εργασιακή τους ζωή μετά την καραντίνα. Οι μαρτυρίες τους ήταν συγκλονιστικές.
“Ανακάλυψα ξαφνικά μια οικογενειακή ζωή που δεν ήξερα. Παιχνίδια με τα παιδιά στο πάρκο, συμμετοχή στο διάβασμα και τις εργασίες τους… Αυτοί οι μήνες της καραντίνας ήταν σαν ένα κλικ, δεν μπορώ να δω τον εαυτό μου να επιστρέφει στην προηγούμενη ζωή μου.” Νέοι άνθρωποι γεμάτοι όρεξη για ζωή επαναπροσδιορίζουν τις προτεραιότητές τους και θέτουν τις απαιτήσεις τους για το μέλλον.
Όχι πια ατελείωτα ωράρια, δουλειά τα Σαββατοκύριακα, άγχος και πίεση. Ονειρεύονται μια ζωή πιο ισορροπημένη, πιο ουσιαστική. Αλλά και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις ΗΠΑ, η καραντίνα έδωσε στους εργαζόμενους τον χρόνο και τον χώρο να επαναπροσδιορίσουν τη ζωή τους και να πάρουν αποφάσεις για το μέλλον τους. Κι ενώ τον περασμένο Μάρτιο υπήρξε 8% αύξηση στις νέες αγγελίες εργασίας, οι προσλήψεις δεν ακολούθησαν με τον ίδιο ρυθμό, καθώς τα στοιχεία της κυβέρνησης των ΗΠΑ δείχνουν ότι μόνο οι μισές από αυτές τις θέσεις καλύφθηκαν.
Οι Προτεραιότητες Αλλάζουν
Οι εργαζόμενοι παραμένουν διστακτικοί, δεν βιάζονται να επιστρέψουν στην πρότερη ζωή τους, αξιολογούν διαφορετικά πλέον τις επιλογές τους. Η αλήθεια είναι ότι ειδικά η νέα γενιά έχει προσεγγίσει την εργασία -και την επιτυχία- διαφορετικά. Σύμφωνα με έρευνα της Επιτροπής Women In Business (WIB) του Ελληνο-Aμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, η γενιά των millennial θεωρεί εξαιρετικά σημαντική, αλλά και εξαιρετικά δύσκολη, την ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική ζωή.
Το νέο εργασιακό περιβάλλον που διαμορφώνεται σήμερα πρέπει να προάγει την ευζωία, να προστατεύει τα όρια εργασιακής και προσωπικής ζωής, να σέβεται την ανθρώπινη ανάγκη για ξεκούραση, να συνδράμει στη δημιουργία ενός νέου παραγωγικού μοντέλου με άξονα τον άνθρωπο.
Τρεις στους τέσσερις νέους δηλώνουν ότι βιώνουν πολύ αρνητικά την έλλειψη προσωπικού χρόνου που θα αφιέρωναν στον εαυτό τους ή τους αγαπημένους τους. Αντίστοιχα, το 72% θεωρεί ότι η πανδημία επηρέασε αρνητικά το ευ ζην στον χώρο εργασίας. Για τους νέους, η καραντίνα είχε επιπλέον δυσκολίες, καθώς στάθηκε εμπόδιο στην ένταξή τους στο χώρο εργασίας, στην ανάπτυξη επαφών με τους συναδέλφους τους, στην ευκαιρία να μάθουν από τους παλαιότερους.
Τι Λένε οι Νέοι
Η Αθηνά Δ., φοιτήτρια στον τομέα της Βιοτεχνολογίας, εργάστηκε ως μαθητευόμενη σε μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία εν μέσω πανδημίας. Η μαθητεία έγινε αποκλειστικά με τηλεργασία, δεδομένων των συνθηκών. Ιδού η μαρτυρία της:
“Ήταν μεγάλη πρόκληση για μένα να κρατήσω ψηλά το ηθικό μου και να έχω θετική διάθεση και κίνητρα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η εργασία από μια οθόνη, χωρίς φυσική επαφή και προσωπική σύνδεση με την ομάδα, μπορεί κατά κάποιον τρόπο να είναι απρόσωπη και αδιάφορη. Συνειδητοποίησα ότι ακόμη και ο παραμικρός τύπος προσωπικής επαφής, όπως να πεις ένα γεια σε κάποιον στο διάδρομο ή να χαμογελάσεις και να γνέψεις όταν περνάς έξω από το γραφείο ενός συναδέλφου, μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για τη ευεξία και την καλή μας διάθεση.
Γι’ αυτό, παρόλο που πιστεύω ότι μέσω της τηλεργασίας μπορούμε να επιτύχουμε τους στόχους μας, η διαδικτυακή επικοινωνία δεν θα αντικαταστήσει ποτέ τη ζεστασιά και την εγγύτητα της φυσικής, προσωπικής επαφής στο χώρο εργασίας. Και ειδικά ως νέα εργαζόμενη, επειδή ήταν η πρώτη μου εμπειρία σε μια εταιρεία, η επιθυμία να συναντήσω συναδέλφους και να επικοινωνήσω με νέους ανθρώπους δεν μπορεί να αντικατασταθεί με βιντεοκλήσεις ή email.”
Οι νέοι -εκείνοι που μεγάλωσαν με το κινητό, το internet, τα κοινωνικά δίκτυα, τη διαδικτυακή επαφή- αναζητούν πιο ουσιαστική εργασιακή εμπειρία. Σύμφωνα με την έρευνα, εννέα στους δέκα επιθυμούν μια εργασία που θα σέβεται και θα προστατεύει τον ελεύθερο χρόνο τους – τον θεωρούν πολύτιμο τόσο για τον εαυτό τους (87%) όσο και τους δικούς τους (89%).
Συνεχίζει η Αθηνά Δ.: “Αυτό που μου άρεσε περισσότερο στην τηλεργασία ήταν η δυνατότητα που είχα να οργανώσω τη μέρα μου με βάση τις δικές μου ανάγκες. Για παράδειγμα, θα άρχιζα να δουλεύω λίγο νωρίτερα το πρωί και να τελειώσω λίγο νωρίτερα το απόγευμα ή να κάνω διαλείμματα όποτε χρειαζόμουν. Έτσι, προστάτεψα τον προσωπικό μου χρόνο για να δω τους φίλους μου ή να απασχοληθώ με τα χόμπι μου”.
Επαγγελματική Εξέλιξη και Ευζωία
Η επαγγελματική εξέλιξη βελτιώνει την ευκαιρία για ευζωία – μεγαλύτερο εισόδημα και περισσότερη επιρροή σαφώς βοηθούν, κι αυτό το αντιλαμβάνονται περισσότεροι από τους μισούς ερωτώμενους. Όμως σχεδόν ένας στους πέντε θεωρεί ότι συμβαίνει το αντίθετο: η επαγγελματική εξέλιξη προσβάλλει την ευζωία. Το άγχος και οι ευθύνες επιβαρύνουν τον εργαζόμενο. Η επιτυχία έχει κόστος. Στην ευζωία του εργαζόμενου.
Οι νέοι μας αναζητούν νόημα και όραμα στην επαγγελματική τους δραστηριότητα, διότι πιστεύουν ότι η ευζωία έρχεται όταν κυνηγά κανείς την ατομική ανάπτυξη, όχι μόνο τα χρήματα. Γι’ αυτό και οκτώ στους δέκα ζητούν περισσότερη στήριξη από τα ηγετικά στελέχη του οργανισμού στον οποίο εργάζονται. Μικρά κίνητρα, ευκαιρίες για διαρκή ανάπτυξη και επιμόρφωση, για mentoring ή για βελτίωση των δεξιοτήτων τους αξιολογούνται κάποιες φορές και πιο σημαντικά από τις απολαβές.
Δεν είναι παράξενο. Αυτή η γενιά καλείται να δημιουργήσει και να σταδιοδρομήσει σε ένα περιβάλλον διαρκών, ταχύτατων, απρόβλεπτων αλλαγών. Συνοψίζοντας, το νέο εργασιακό περιβάλλον που διαμορφώνεται σήμερα πρέπει να έχει την αίσθηση του μέτρου. Μέτρο που θα προάγει την ευζωία, θα προστατεύει τα όρια εργασιακής και προσωπικής ζωής, θα σέβεται την ανθρώπινη ανάγκη για ξεκούραση, θα συνδράμει στη δημιουργία ενός νέου παραγωγικού μοντέλου με άξονα τον άνθρωπο.
Μέτρο που θα ενσωματώνει και θα ενδυναμώνει όλους τους εργαζόμενους – νέους και παλαιότερους. Για να ζούμε όλοι καλά. Χωρίς διλήμματα.
Διαβάστε στην αθηΝΕΑ περισσότερα για τις εξελίξεις στον παραγωγικό τομέα:
Ψηφιακή Αποσύνδεση στην Εργασία: Δικαίωμα ή Πολυτέλεια;
17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης και YouthSpeak Forum 2021
Ελλάδα: Γη της Επαγγελίας για τους Ψηφιακούς Νομάδες;
Παπαστράτος: Νέα μεγάλη επένδυση €125 εκατομμυρίων και Στρατηγική Βιώσιμης Ανάπτυξης
