Σαν να είναι καταραμένο αυτό το καλοκαίρι. Aμέσως μετά τον χειμώνα μας «κατάπιε» η ζέστη, η υγρασία μάς μετέτρεψε σε ψάρια που βράζουν στο ζουμί τους. Μέσα σε αυτήν τη δυστοπική πραγματικότητα, η βία βρίσκεται παντού. Στην Ουκρανία, στις ΗΠΑ, στην Ελλάδα.
Μεσημέρι Δευτέρας. Δήμος Αθηναίων. Ένας υπέργηρος κύριος εκτός εαυτού. Ακουμπάει στο αμάξι του που είναι πιο κουρασμένο από εκείνον. Φωνάζει και απειλεί τη γυναίκα του. Οι λόγοι δεν έχουν σημασία. Τρεις περαστικοί κινούμαστε προς τα εκεί και του ζητάμε να σταματήσει. Καλούμε την αστυνομία. Συλλαμβάνεται. Η γυναίκα του σαστισμένη. Δεν έχει σημασία τι έγινε, ούτε ποιος φταίει. Αυτός που μετέρχεται οποιασδήποτε μορφή βίας είναι καταδικαστέος. Το ερώτημα είναι, πρώτον, πώς δεν φτάνουμε σε αυτό το σημείο και, δεύτερον, αν φτάσουμε, πώς μπορεί καθένας μας –και ειδικότερα μια γυναίκα– να προστατεύσει τον εαυτό του/της.
Μιλώντας με μία καλή φίλη από τις ΗΠΑ, μου «σύστησε» έναν νέο άνθρωπο που ασχολείται ακριβώς με αυτό. Δηλαδή, κάνει σεμινάρια και εκπαιδεύει κανονικούς ανθρώπους που ανήκουν στις πιο αδύναμες σωματικά ομάδες ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν έναν πιθανό κίνδυνο. O Nick Drossos είναι από τους λίγους, αν όχι ο μοναδικός, που έχει φτιάξει ένα δικό του σύστημα. Με αφορμή τα σεμινάρια που θα δώσει στην Αθήνα τον Ιούνιο, μιλάει αποκλειστικά στην αθηΝΕΑ.
Τελικά, υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην αξιοπρέπεια και το «νιώθω ασφαλής»;
Η αξιοπρέπεια είναι πανανθρώπινο δικαίωμα που ουδείς δικαιούται να απειλεί, αφαιρεί ή να αμφισβητεί. Είναι δεδομένο, αναντίρρητο και αναφαίρετο. Το ίδιο και η έννοια της ασφάλειας, που κανείς δεν δικαιούται να απειλεί, την οποία, στα οργανωμένα κράτη, οι αρχές πρέπει να προστατεύουν ως πυλώνα δημοκρατίας. Ως εκ τούτου, η αξιοπρέπεια και η αυτοεκτίμηση στηρίζουν την έννοια της ατομικής –και αυτών που αγαπάμε– ασφάλειας, αλλά και του πλησίον μας. Βασικό κομμάτι σε όλο αυτό η αίσθηση ότι μπορούμε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας.
Γιατί η βία πλήττει περισσότερο τις γυναίκες στις σύγχρονες πόλεις;
Είναι η ίδια η δομή των σύγχρονων πόλεων… Είναι δομημένες με τρόπο που επιτρέπει την παραδοχή ανισοτήτων και συνθήκες υπόγειας διαπραγμάτευσης σχέσεων εξουσίας. Είναι και η φτώχεια, η σημαντικότερη μορφή βίας από όλες, που συνηγορεί. Οι πόλεις θέλουν επανασχεδιασμό, ώστε οι γυναίκες να αισθάνονται ασφαλείς, όπως οφείλει να αισθάνεται κάθε άνθρωπος.
Πώς πρέπει να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας αναφορικά με τη βία;
Τρόποι υπάρχουν πολλοί. Το σίγουρο είναι ότι αποτελεί άμεση προτεραιότητα και αναγκαιότητα αυτή η εκπαίδευση να ενταχθεί ως μάθημα στα σχολεία. Ένα παιδί που δέχεται bullying ή λειτουργεί ως bully είναι με μαθηματική ακρίβεια επιρρεπές στο να αποδεχτεί τη βία, είτε ως θύμα είτε ως θύτης. Ειδικά τα αγόρια πρέπει, ξεφεύγοντας από τις τοξικές ψευδο-παραδοσιακές ισορροπίες, να μαθαίνουν από την οικογένεια ότι ο σεβασμός είναι κοινωνική προϋπόθεση. Οτιδήποτε άλλο είναι απλώς ευχολόγια.
Πώς ορίζεται η έννοια της «αυτοάμυνας»;
Με απλά λόγια: η σιγουριά ότι πάντα θα μπορούμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας, ότι θα μπορούμε να αισθανόμαστε ικανοί και δυνατοί, ώστε κανείς ή τίποτα να μην μπορεί να μας απειλήσει εν καιρώ ειρήνης.
Η γνώση σώζει;
Ναι, και κυρίως η γνώση ότι τη βία την προκαλούν εξωγενείς παράγοντες του περιβάλλοντός μας. Όλα ξεκινούν από την οικογένεια. Για παράδειγμα, ένας πατέρας που συνεχώς βρίζει και φωνάζει όταν οδηγεί, που υποτιμά τη σύζυγό του, που θεωρεί την κόρη του αδύναμη –ή και η αντίστοιχη συμπεριφορά σε μια μητριαρχική οικογένεια– καλλιεργεί τον σπόρο της βίας, που έτσι γίνεται αποδεκτή, εργαλειοποιείται και εν τέλει τοξικοποιεί την καθημερινότητά μας για πάντα.
Άρα, οικογένεια και σχολείο οι βασικοί πυλώνες θετικής εκπαίδευσης;
Σαφώς. Θυμάμαι έναν φίλο που του άρεσε να είναι φωνακλάς, απρεπής και παραδοσιακός –με την κακή έννοια– με τις γυναίκες, ακόμα και με τη γυναίκα και την κόρη του. Στην πρώτη του σχέση ο γιος του ήταν επίσης ασεβής, φωνακλάς προς τη σχέση του αλλά και προς τους γονείς του. Ο πατέρας του έπεσε από τα σύννεφα. Όταν του εξήγησα ότι για αυτή την απαράδεκτη και παρωχημένη «λεβεντοσύνη» των παιδιών του ήταν ο ίδιος υπαίτιος, θύμωσε. Μπορεί να μη μιλάμε πια, αλλά ξέρω ότι κατάλαβε το λάθος του. Εύχομαι να το κατάλαβε. Είναι αυτή η «λεβεντοσύνη» που βλέπουμε σε αρκετές παραδοσιακές κοινωνίες του κόσμου, ανάμεσά τους και στην Ελλάδα.
Πώς τα περνάτε όλα αυτά στα σεμινάριά σας;
Με τη δική μου μέθοδο, η έννοια της αυτοάμυνας δεν περιορίζεται μόνο σε τεχνικές αντιμετώπισης, αλλά συνοδεύεται από στοιχεία και δεδομένα που εξηγούν και το πρόβλημα, εκτός από το να προσφέρουν τη λύση. Και φυσικά, έχουμε προγράμματα που προσαρμόζονται στο κοινό στο οποίο απευθύνονται κάθε φορά. Τα σεμινάριά μου είναι ανοιχτά και συμπεριληπτικά για όλους. Κάποιες φορές κάνουμε και πιο εξειδικευμένα, όπως αυτό που θα κάνουμε για γυναίκες στις 25 Ιουνίου.
Ας πάμε σε ένα απλό και σύνηθες σενάριο. Περπατάμε στον δρόμο και κάποιος επιτίθεται σε μια γυναίκα. Πώς αντιδράμε;
Δεν μένουμε απαθείς. Δεν γυρνάμε το κεφάλι από την άλλη. Πρωτίστως, καλούμε τις αρχές, την αστυνομία. Δεν θέτουμε σε κίνδυνο τη δική μας ασφάλεια. Μαζί με άλλους στηρίζουμε το θύμα και αδρανοποιούμε, αν μπορούμε, τον θύτη. Σε τέτοια περιστατικά δεν χρειάζεται να είμαστε ήρωες, αλλά αποτελεσματικοί, τόσο για εμάς όσο και για τους άλλους.
Ποια είναι η σημαντικότερη συμβουλή που δίνετε στα παιδιά σας;
Να είναι ενάρετοι. Απέναντι σε εμάς, στους άλλους, στο σώμα μας, στον πλανήτη, παντού.
Και για το θέμα της αυτοάμυνας;
Να είμαστε πάντα διαλλακτικοί, να αποφεύγουμε τη σύγκρουση και να προστατεύουμε και όποιον άλλο το έχει ανάγκη. Αλλά, και η σχέση με τα παιδιά μας προϋποθέτει μια συνεχή προσπάθεια υπευθυνότητας και αυτοβελτίωσης. Που δεν τελειώνει ποτέ. Είναι σαν την αγάπη. Ένα αόρατο σεντόνι που σε σκεπάζει και σε προστατεύει.
***
Είναι ώρα να πάνε με τον Νόα, τον γιο του, βόλτα τον σκύλο. Ο Νόα γκρινιάζει, ο σκύλος έχει μάτια υγρά που φωνάζουν «Άντε, πάμε!». Τον χαιρετώ και σκέφτομαι «Πώς θα μπορούσαμε να δομήσουμε διαφορετικά τις πόλεις μας;» Αντέχουμε να δούμε τη φτώχεια και τις ανισότητες κατάματα και να τις ανατρέψουμε; Μπορούμε να επιβάλλουμε την ειρήνη; Μπορούμε να σταματήσουμε την τοξική «λεβεντοσύνη», που κοστίζει ζωές;
Νιώθω ότι δεν αναπνέω. Βγαίνω στο μπαλκόνι. Η γάτα του απέναντι με κοιτάει. Τη χαιρετώ. Αυτές τις μικρές στιγμές ατομικής παραφροσύνης τις λατρεύω. Γιατί αυτές είναι το μοναδικό φίλτρο που στην κρίσιμη στιγμή μας κρατάνε «ανθρώπινους».
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Krav Maga: Η Αντιμετώπιση της Βίας Λέγεται Αυτοάμυνα
Μιχάλης Κοσσυβάκης: Το να Είσαι Ασφαλής Είναι Αναφαίρετο Δικαίωμά Σου
