Ίσως το σύνηθες είναι ο προγραμματισμός ενός ταξιδιού –και δη στο εξωτερικό– να περιλαμβάνει μια μεγάλη ή μικρότερη, ανάλογα με τις ημέρες που μπορεί να διαθέσει κάποιος, λίστα με τα must see. Δεν ανήκω σε αυτή την κατηγορία. Σε κάθε μου ταξίδι θέλω να αφουγκράζομαι την πόλη και τους ανθρώπους της, να παρακολουθώ τα event των ημερών, να ανακαλύπτω τις κρυφές γωνιές της, να ξεφαντώνω στα πιο hot πάρτι. Γι’ αυτό και όταν ένας τόπος ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία μου τον επισκέπτομαι ξανά και ξανά.
Στη Βιέννη έχω πάει 20 φορές. Ίσως να μην είναι υπερβολή να πω πως την ξέρω σαν την παλάμη του χεριού μου. Ίσως γι’ αυτό και να διέθεσα δύο ολόκληρες ημέρες στο ανακαινισμένο Μουσείο της Βιέννης, ένα μουσείο που κάποτε ήταν από τα λιγότερα προβεβλημένα και επισκέψιμα, τα «αθέατα» της πόλης, καθώς και πολύ μικρότερο και κάπως… βαρετό, όπως το χαρακτήρισε υπάλληλος της υποδοχής στη σύντομη κουβέντα μας, όταν αναφέρθηκε στο αρχικό κτίριο της δεκαετίας του ’50.
Τώρα, το Μουσείο της Βιέννης αντανακλά την ιστορία ενός κέντρου αυτοκρατορίας, όπως υπήρξε η πόλη στο παρελθόν, και όχι ενός ακόμα «απλού βασιλείου». Με 1.700 εκθέματα, απλώνεται σε 4 ορόφους, με ένα πολύ ενδιαφέρον εστιατόριο στο ισόγειο, αφιερωμένο σε μια πρωτοπόρο φωτογράφο, την Trude Fleischmann. Βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης, μεταξύ του Musikverein –γνωστού μας από τις πρωτοχρονιάτικες συναυλίες– και της Karlskirche. Ανάμεσά τους και μέσα σε μια τεχνητή λίμνη, που έξυπνα καθρεφτίζει όλα αυτά, βρίσκεται γλυπτό του Βρετανού Henry Moore, ενώ στο πάρκο της εισόδου αντικρίζουμε το άγαλμα του συνθέτη Johannes Brahms. Το λειτουργικό κτίριο, με στοιχεία art deco, έχει ακόμα ελεύθερη είσοδο.
Από την Προϊστορική Εποχή
Τα εκθέματα ξεκινούν από την Προϊστορική εποχή και δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην Ρωμαϊκή περίοδο, μια και η σημερινή πόλη βρίσκεται στην τοποθεσία του στρατοπέδου Vindobona. Δεκάδες είναι οι καλοδιατηρημένες περίτεχνες μεσαιωνικές πανοπλίες. που βρίσκονται εκεί. Περνώντας από τους αιώνες κυριαρχίας της δυναστείας των Αψβούργων, βλέπουμε τα αποτυπώματα του Α′ Παγκόσμιου Πολέμου που συνοδήγησε στην κάθοδό τους – μαζί με την επισιτιστική κρίση και την απόσχιση της Ουγγαρίας.
Μετά την αποτυχημένη άνοδο των αριστερών, που άφησαν τα σημάδια τους στο πιο ανθρώπινο κοινωνικό κράτος αλλά και στην αρχιτεκτονική, σημειώθηκε στη χώρα η ξαφνική άνοδος των εθνικιστών, τους οποίους βλέπουμε σε ένα φιλμ να υποδέχονται με χειροκροτήματα την είσοδο των Γερμανών «σωτήρων». Ένα άλλο φιλμ μας δείχνει τη διαπόμπευση των Εβραίων, που όμως είχε ξεκινήσει με διωγμούς στην περιοχή από τον 14ο αιώνα. Παρατίθενται, επίσης, χρήσιμες λεπτομέρειες από τις αποτυχημένες προσπάθειες των Οθωμανών -που κράτησαν δύο αιώνες- να καταλάβουν την πόλη.
Δεύτερη Ματιά
Πολλά και διαφορετικά τα εκθέματα, χρειάζονται μια δεύτερη ματιά, οπότε χρειάστηκε να επιστρέψω την ακριβώς επόμενη μέρα. Στο πολυώροφο σκεπαστό αίθριο κρέμονται δύο μοναδικά εκθέματα: μια άψογα καλοσυντηρημένη άμαξα του 18ου αιώνα και μια τεράστια μεταλλική… φάλαινα! Αυτή η φάλαινα σώθηκε από το πολυαγαπημένο ψαρο-εστιατόριο που υπήρχε στο γνωστό πάρκο αναψυχής Prater και παραμένει το πιο ευπώλητο, σε διάφορες μορφές –λούτρινα παιχνίδια, μαξιλάρια, μαγνητάκια, κάρτες– αντικείμενο του φιλόξενου πωλητηρίου στο ισόγειο.
«Η Μάγισσα»
Το άγαλμα «Η Μάγισσα» του τέλους του 19ου αιώνα της Theresa Feodorovna Ries μαγνητίζει! Δεν πρόκειται για μία ακόμα απαθή νέα νύμφη που περιμένει τα προκλητικά βλέμματα των ανδρών, αλλά για μια ώριμη γυμνή γυναίκα με μακριά ξέπλεκα μαλλιά, που μάλιστα κόβει μπροστά μας τα νύχια της. Ένα ολοφάνερο φεμινιστικό σκαμπίλι στους πολλούς της εποχής που αμφέβαλλαν για τις ικανότητες μιας γυναίκας γλύπτριας. Η τότε κοινωνία σκανδαλίστηκε και το άγαλμα δεχόταν βανδαλισμούς μέχρι και τη δεκαετία του ’70!
Στον ίδιο όροφο βλέπουμε έναν από τους πρώτους στηθόδεσμους του 1911, σύμβολο ανακούφισης από τον κορσέ. Εκεί και ένα πιστό αντίγραφο της ρόμπας ζωγραφικής του Gustav Klimt, που θυμίζει ιερατικό χιτώνα, καθώς και η προτομή της συνθέτριας και πιανίστριας Maria Theresia Paradis. Αν και τυφλή, ήταν από τις πιο γνωστές προσωπικότητες της εποχής της. Είχε τη δική της καινοτόμο σχολή και οι Mozart και Salieri είχαν γράψει ειδικά κομμάτια για αυτήν. Για την προτομή αυτή το μουσείο αναζητεί πληροφορίες, καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι έχει κλαπεί από κάπου. Όπως επίσης αναζητούνται ακόμα οι ιδιοκτήτες του πίνακα «Η Προσκύνηση των Μάγων», που δώρισε γκεσταπίτης στο μουσείο, ένας θησαυρός κλεμμένος από Εβραίους.
Οι Θλιβερές Ιστορίες της Πόλης
Πολλές οι ευχάριστες και οι δυσάρεστες ιστορίες, όπως άλλωστε σε κάθε πόλη του κόσμου. Ανάμεσά τους, τονίζεται η αδιαμφισβήτητη συμβολή του ρομαντικού συνθέτη και διευθυντή ορχήστρας Gustav Mahler, ως «νονού» της επικής μουσικής.
Θλιβερή η φωτιά του θεάτρου Ringtheater, στην οποία κάηκαν 350 από τους 1.700 θεατές όταν οι λάμπες γκαζιού δεν άναψαν με την πρώτη και στη δεύτερη προσπάθεια το γκάζι που απελευθερώθηκε είχε απλωθεί. Οι οικονομικότερης κατασκευής έξοδοι κινδύνου, που άνοιγαν μόνο προς τα μέσα, δυστυχώς παγίδεψαν πολλούς.
Κάποιες «ενοχλητικές» δυνατές ιστορίες βρίσκονται κυριολεκτικά μέσα σε ντουλάπες, τις οποίες ο επισκέπτης, χωρίς να γνωρίζει το περιεχόμενο, πρέπει να ανοίξει. Ο άτυχος μικρός Friedrich Zawrel (1929-2015), γιος αλκοολικού –και αυτό έφτανε τότε για να χαρακτηριστεί προβληματικός–, βρέθηκε σε διάφορα ιδρύματα. Από ένα θα δραπετεύσει, όταν ήταν 15 χρονών, με τη βοήθεια μιας νοσοκόμας. Όταν κατηγορήθηκε για μικροκλοπή, στη δικαστική επιτροπή απέναντί του ήταν ο γιατρός Heinrich Gross, από μια κλινική της Γκεστάπο, ο οποίος έκανε πειράματα σε παιδιά, αλλά, όπως πολλοί άλλοι, είχε επανέλθει στη θέση του! Στην ταραχώδη ζωή του Friedrich Zawrel (βγήκε από το τελευταίο ίδρυμα 52 ετών) βασίστηκαν ταινίες, βιβλία, θεατρικά έργα και ένα συγκλονιστικό κουκλοθέατρο, στο οποίο ο μικρός μιλάει με τον Gross, μόνο που αυτή τη φορά είναι αυτός που κάνει τις «σκληρές ερωτήσεις».
Σε άλλη ντουλάπα βρίσκουμε το βιβλίο του Heinz Heger «Οι Άντρες με τα Ροζ Τρίγωνα», που αναφέρεται στον Josef Kohout. Πρόκειται για τον πρώτο και μόνο ομοφυλόφιλο που μίλησε όταν επέζησε μετά από 6 χρόνια σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και δεν πήρε τελικά ποτέ ηθική ή οικονομική βοήθεια.
Οι αναφορές ανακρίσεων και βασανισμών στο ξενοδοχείο Metropole και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως το κοντινό Mauthausen, είναι φρικιαστικές. Σε άλλη προθήκη, το μουσείο παραδέχεται πως δεν έγινε η αναγκαία εκκαθάριση στην Αυστρία για πολλούς συνεργούς και ενεργούς υποστηρικτές των ναζί, οι οποίοι μετά τον πόλεμο επανήλθαν κανονικά στις δουλειές τους. Και όλα αυτά ενώ η ιστορία (που το έχει ξανακάνει…) καραδοκεί για μια εκ νέου επανάληψη, καθώς πολιτικά κόμματα σήμερα, φανερά πια, ψαρεύουν κοντόφθαλμους νοσταλγούς ψηφοφόρους.
Μικρές Απολαύσεις
Λίγο πριν από την έξοδο, βλέπουμε βίντεο με κατοίκους, από διαφορετικά υπόβαθρα, να περιγράφουν τι τους αρέσει και τι όχι στη σημερινή πόλη τους, που συνεχώς αλλάζει. Σε αρκετές αίθουσες το μουσείο είναι ευχάριστα διαδραστικό και θέτει ερωτήματα για προβληματισμό, που απευθύνονται σε διάφορες ηλικίες. Πρόσεξα επίσης πως το μεγαλύτερο μέρος των επισκεπτών ήταν Αυστριακοί, αφού με την τωρινή μορφή του το μουσείο είναι μόλις ενός έτους.
Στον τελευταίο όροφο, μια μικρή καφετέρια αποδεικνύεται χρήσιμη όαση ξεκούρασης Λίγες οι επιλογές φαγητού, με πολύ ευχάριστη έκπληξη τη strudel εκδοχή της μηλόπιτας από τον πρώην αυτοκρατορικό προμηθευτή ζαχαροπλάστη Gerstner (από το 1847). Το γωνιακό μπαλκόνι της καφετέριας έχει προνομιούχο θέα σε όλα τα μνημεία που αναφέρονται στην εισαγωγή αυτού του κειμένου, αλλά και στη νέα αυτόνομη πτέρυγα του μουσείου Albertina, το Albertina Modern, με περιοδικές εκθέσεις.
Στο τέλος του Νοεμβρίου και για πάνω από ένα μήνα, η στρογγυλή λίμνη αδειάζει και στην πλατεία στήνεται μια ακόμα παραμυθένια χριστουγεννιάτικη αγορά.
Η Βιέννη ψηφίζεται τα τελευταία χρόνια ως η καλύτερη πόλη για να ζεις και είναι εκατοντάδες οι μετρήσιμοι λόγοι και σε δεκάδες τομείς που τη φέρνουν σε αυτήν την επάξια θέση. Συμφωνώ απόλυτα και, ύστερα από τις 20 και πλέον επισκέψεις μέχρι τώρα, παραμένω πιστός. Θα επιστρέψω.
ΥΓ.
Μέχρι τα μέσα Μαρτίου του 2025 λειτουργεί περιοδική έκθεση για τον «Χειμώνα στη Βιέννη». Μια αναδρομή σε μια κάποτε σταθερή εποχή που με την κλιματική αλλαγή τείνει να χαθεί. Το σίγουρο σκηνικό με το παχύ χιόνι και τον αλπικό ψυχρό αέρα που έρχεται από τα δυτικά δεν είναι δεδομένο πια.
Ομολογώ εδώ πως αυτή η ατμόσφαιρα καιρού ήταν βασικός λόγος των πρώτων επισκέψεών μου. Σήμερα έχουν απομείνει τα θεϊκά γλυκά από πιστές συνταγές των τεσσάρων πρώην αυτοκρατορικών ζαχαροπλαστείων δίπλα σε ένα φλιτζάνι ζεστό τσάι, που πιστά σερβίρουν με ένα μικρό μπουκαλάκι ρούμι. Μα βέβαια και τα πάνω από 100 μουσεία!
More info: Το Μουσείο της Βιέννης, γνωστό αρχικά ως Ιστορικό Μουσείο της Πόλης της Βιέννης, χρονολογείται από το 1887. Στις 23 Απριλίου 1959 άνοιξε ως το πρώτο νεόκτιστο μουσείο της Δεύτερης Δημοκρατίας και παρέμεινε το μοναδικό για δεκαετίες. Το 2003, υπό τη διεύθυνση του Wolfgang Kos, τα μουσεία της πόλης της Βιέννης ενώθηκαν υπό την ομπρέλα του Μουσείου της Βιέννης και το Ιστορικό Μουσείο μετονομάστηκε σε Μουσείο της Βιέννης. Το 2006 έγινε σαφές ότι η γενική επισκευή του κτιρίου ήταν απαραίτητη. Το μουσείο άνοιξε ξανά τον Δεκέμβριο του 2023, έπειτα από τρία χρόνια ανακατασκευής.
Διαβάστε είσης στην αθηΝΕΑ:
Μαϊάμι: Οι Αντιθέσεις μιας Χώρας στα Όρια μιας Πόλης
