Το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου ξεκίνησε χθες βράδυ με μια εντυπωσιακή τελετή έναρξης και το παιχνίδι Κατάρ-Εκουαδόρ, που έληξε 0-2.
Πρόκειται για το πιο πολυσυζητημένο μουντιάλ, όπως προτιμώ να το λέω – από την πρώτη στιγμή που η FIFA επέλεξε τη μικρή σε μέγεθος χώρα της Μέσης Ανατολής, το Κατάρ, για να διοργανώσει την πρώτη χειμερινή διοργάνωση.
Οι ενστάσεις πολλές. Σχετικές με την υπόθεση ότι οι ιθύνοντες της FIFA μπορεί να δωροδοκήθηκαν, με τον ανεξακρίβωτο αριθμό θανάτων κατά την κατασκευή των θηριωδών γηπέδων, αλλά και με την πολιτική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα υπό τον ισλαμικό νόμο. Και ενώ θα έπρεπε το ποδόσφαιρο να είναι στο επίκεντρο, αυτή τη φορά έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα.
Διαβάζοντας για την κοινωνιολογία του ποδοσφαίρου και έχοντας συμμετάσχει σε ένα καταπληκτικό συνέδριο σχετικά με τον αθλητισμό στην Πορτογαλία, μου είναι εντελώς ξεκάθαρο ότι το ποδόσφαιρο, αλλά και οποιοδήποτε άθλημα, πολιτικοποιούνται όποτε αυτό είναι βολικό.
Τι να θυμηθούμε; Τα διπλά μποϊκοτάζ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του ’80 και του ’84; Την τραγωδία στο Μόναχο με τη δολοφονία των Ισραηλινών; Την αποχή της Σοβιετικής Ένωσης από το παιχνίδι με τη Χιλή; Το «χέρι του Θεού» Μαραντόνα που απέκλεισε την Αγγλία το 1986 και χρησιμοποιήθηκε ως εκδίκηση για τον πόλεμο των Φόκλαντς; Τα παραδείγματα δεν έχουν τελειωμό.
Αναμφίβολα, όσο τα χρόνια περνούν, το μουντιάλ μού είναι όλο και πιο αδιάφορο. Κάποτε μαζεύαμε «χαρτάκια», ξενυχτούσαμε για απίθανα ματς, δίναμε προγνωστικά. Εθνικές ομάδες από άγνωστες ποδοσφαιρικά χώρες, άγνωστοι ήρωες, αναμονή για μεγάλες εκπλήξεις. Τους παίκτες όμως τύλιγε ακόμα ένα μαγικό πέπλο μυστηρίου. Δεν ήξερες τι έφαγαν, πώς ντύνονταν. Ήταν κατά κάποιο τρόπο μποέμ φιγούρες και, βασικά, δεν τους έβλεπες 365 μέρες τον χρόνο να παίζουν.
Και προϊόντικά μιλώντας –αυτό είναι η διοργάνωση άλλωστε, μη γελιόμαστε–, το ότι οι ιθύνοντες «δεν άφησαν το χωράφι να διψάσει», δηλαδή το ότι δεν άφησαν να μας λείψει το ποδόσφαιρο, όπως παλιότερα με τις καλοκαιρινές διοργανώσεις, είναι αρνητική εξέλιξη. Αν δεν το γνωρίζετε, είναι το πρώτο μουντιάλ που γίνεται μεσούσης της ποδοσφαιρικής περιόδου, καθώς οι θερμοκρασίες στο Κατάρ δεν επιτρέπουν τη διεξαγωγή του τον Ιούνιο.
Από την άλλη, και εμείς, που ίσως θέλαμε να ασχοληθούμε με το καθαρά ποδοσφαιρικό κομμάτι, δεν μάθαμε τους παίκτες, δεν είδαμε φιλικά προετοιμασίας, δεν μπήκαμε σε «ρυθμό μουντιάλ». Η σεζόν τρέχει και είναι πιθανό με τις ώρες διεξαγωγής –που αντιστοιχούν σε εργάσιμες ώρες– να δούμε λίγα παιχνίδια.
Ομολογώ πως δεν ενδιαφέρομαι για το φετινό ποδοσφαιρικό γεγονός που κάποτε πρόσμενα με λαχτάρα. Οι καταγγελίες για κακομεταχείριση των εργατών κατά την κατασκευή των γηπέδων είχαν δει το φως της δημοσιότητας ήδη από τις αρχές της προετοιμασίας – παρακράτηση των διαβατηρίων και άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Με τα χρόνια, έγιναν γνωστοί και οι θάνατοι εργατών, κυρίως ασιατικής καταγωγής, που υπολογίζεται ότι έφτασαν τις 6.500 μόνο κατά τη δεκαετία 2011-2021. «Χωρίς όμως να σχετίζονται όλοι με το Παγκόσμιο Κύπελλο», όπως ανέφεραν οι αρχές του Κατάρ.
Να διευκρινίσω ότι το Κατάρ συγκαταλέγεται στις 5 πιο πλούσιες χώρες του κόσμου. Είναι μεγάλος εξαγωγέας φυσικού αερίου και πετρελαίου, με έκταση όσο η μισή Πελοπόννησος και με πληθυσμό περίπου 3 εκατομμύρια. Το εντυπωσιακό; Οι Καταριανοί υπολογίζονται σε 350 χιλιάδες, ενώ όλοι οι άλλοι είναι οικονομικοί μετανάστες. Οι χώρες του Περσικού Κόλπου πλέον «ανοίγουν» όλο και περισσότερο ως τουριστικοί προορισμοί. Και οι αθλητικές διοργανώσεις αποτελούν μια καταπληκτική διαφήμιση.
Οι φωνές που ζητάνε το μποϊκοτάζ της διοργάνωσης είναι πολλές. Στο Κατάρ, τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα είναι περιορισμένα, ενώ η ζωή δεν είναι καθόλου εύκολη αν είσαι γυναίκα ή ανήκεις στην LGBTQ κοινότητα. Παρομοίως, δεν μπορέσαμε να βρούμε ούτε μία θετική αναφορά όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Έχουν όλα αυτά σχέση με το ποδόσφαιρο; Θα μπορούσε να αντιτάξει κάποιος ως επιχείρημα. Μήπως θα έπρεπε να υιοθετήσουμε τη φράση «άλλο πολιτική, άλλο ποδόσφαιρο»; Μήπως το Κατάρ είναι απλώς ένας οικοδεσπότης και όλο το ζήτημα είναι τα 5 δισεκατομμύρια πληθυσμού που θα παρακολουθήσουν τα παιχνίδια; Ή τα τρομακτικά ποσά που διακινούνται σε πριμ, διαφημίσεις και αμοιβές;
Σε άρθρο του Economist που λοιδορήθηκε από τους αναγνώστες ως «πληρωμένη καταχώριση», ο συντάκτης αναρωτιέται γιατί δεν συνέβη το ίδιο όταν η Κίνα διοργάνωσε Ολυμπιακούς Αγώνες ή η Ρωσία το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2018. Δεν λες ότι είναι και οι πιο δημοκρατικές χώρες του κόσμου. Ενδιαφέρουσα άποψη, αλλά μοιάζει με «whataboutism».
Μακάρι να εστιάζαμε στο ποδόσφαιρο. Και αυτό όμως, παρά την ισχυρότατη διείσδυσή του στην κοινωνία, κατάντησε βαρετό. Πεδίο βίας, υπερπληροφόρηση, απίστευτος αριθμός αγώνων, ασύλληπτα ποσά, σκάνδαλα.
Χθες το απόγευμα, περίπου την ίδια ώρα με την έναρξη του μουντιάλ, παρακολούθησα ένα ημίχρονο από το ματς ερασιτεχνών Πεύκη-Απόλλων Χαλανδρίου, που έληξε με 2-1. Περίπου 100 φίλαθλοι στο μικρό γηπεδάκι, για δύο ομάδες των προαστίων. Παιδιά που κάνουν το κέφι τους. Γκολ για τα οποία δεν υπάρχει περιγραφή, ούτε replay. Γκολ που, αν δεν τα δεις την κρίσιμη στιγμή, δεν θα τα βρεις πουθενά στον ψηφιακό κόσμο.
Ας είναι! Ας σηκώσει το κύπελλο όποια ομάδα παίξει όμορφο ποδόσφαιρο. Μεγάλωσα πια, νοσταλγώ την «αερόμπαλα» και τοποθετημένες τις τσάντες μας αντί για τέρματα…
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
