Η τεχνολογία αναπτύσσεται ραγδαία, δημιουργώντας ευκαιρίες, λύσεις αλλά και σοβαρά προβλήματα στην κοινωνία, η μη σωστή διαχείριση των οποίων μπορεί να βλάψει μικρούς και μεγάλους. Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά ηλικίας 8-12 ετών ξοδεύουν κατά μέσο όρο 4-6 ώρες την ημέρα μπροστά σε οθόνες, ενώ οι έφηβοι ξοδεύουν έως και 9 ώρες ημερησίως. Το παιχνίδι στην αλάνα έχει αντικατασταθεί από τη μοναχική χρήση των συσκευών – παιδιά και έφηβοι, κλεισμένοι στα δωμάτιά τους, συνομιλούν με τους φίλους τους μέσω TikTok ή παίζουν Playstation.
Αυτή η ενσωμάτωση της τεχνολογίας επηρεάζει τις γνωστικές και κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών, καθώς και την υγεία τους. Πώς μπορούμε να πλαισιώσουμε τη χρήση της τεχνολογίας στη ζωή τους, ούτως ώστε να επωφεληθούν από τα θετικά της και να προστατευτούν από τους κινδύνους που εγκυμονούν;
Οφέλη της Τεχνολογίας
Η τεχνολογία προσφέρει πολλά οφέλη στα παιδιά και στους εφήβους, συμβάλλοντας στην εκπαίδευση, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την ψυχαγωγία τους. Μέσα σε δευτερόλεπτα, το Google Search και το Chat GPT απαντούν κάθε λογής ερωτήματα, αντικαθιστώντας τόμους εγκυκλοπαιδειών, διευκολύνοντας την πρόσβαση στην πληροφορία.
Εκπαιδευτικές εφαρμογές, όπως το ABCmouse και το IXL, προσφέρουν μαθήματα και δραστηριότητες που καλύπτουν ευρεία γκάμα θεμάτων, από Μαθηματικά έως Γλώσσα, με διαδραστικό τρόπο και προσωποποιημένη καθοδήγηση. Παράλληλα, παιχνίδια που συνδυάζουν την ψυχαγωγία με την εκπαίδευση βοηθούν τα παιδιά να μαθαίνουν και ταυτόχρονα να διασκεδάζουν.
Το Scratch είναι ένα από αυτά, μια πλατφόρμα δωρεάν εκμάθησης προγραμματισμού για παιδιά από 8 ετών και άνω, που τους επιτρέπει να δημιουργήσουν τις δικές τους ιστορίες, παιχνίδια και κινούμενα σχέδια. Παρομοίως, το Prodigy βοηθά τα παιδιά να εξασκηθούν στα Μαθηματικά και τα Αγγλικά μέσω διαδραστικών παιχνιδιών, όπου κάθε σωστή απάντηση δίνει στον μαθητή περισσότερη «ενέργεια» για να ανακαλύψει νέα επίπεδα του παιχνιδιού.
Συγχρόνως, η τεχνολογία προσφέρει νέους τρόπους μάθησης που δεν ήταν διαθέσιμοι στο παρελθόν. Από τη μια, η Εικονική Πραγματικότητα (VR) βοηθάει τα παιδιά να εξερευνήσουν εικονικά περιβάλλοντα, όπως ιστορικά γεγονότα, φημισμένα μουσεία ή και να εξασκηθούν σε επιστημονικά πειράματα. Από την άλλη, η εκμάθηση μέσω πολυμέσων, όπως το βίντεο, οι ήχοι και τα γραφικά, βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν περίπλοκες έννοιες με μεγαλύτερη ευκολία. Συνολικά, η εξοικείωση με την τεχνολογία σε μικρή ηλικία προετοιμάζει τα παιδιά για ένα μέλλον όπου οι ψηφιακές δεξιότητες θα είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητες.
Κίνδυνοι και Προκλήσεις
Στον αντίποδα, η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών, καθώς και στην ασφάλειά τους.
Έχει παρατηρηθεί ότι η παρατεταμένη χρήση οθονών μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όρασης, όπως μυωπία, κόπωση και ξηρότητα των ματιών. Μια μελέτη του Children’s Hospital of Philadelphia έδειξε ότι περίπου το 57% των μαθητών που περνούν μεγάλο χρονικό διάστημα μπροστά σε οθόνες παρουσιάζει κόπωση των ματιών, με συμπτώματα όπως δυσκολία στην εστίαση σε μακρινή απόσταση, πονοκεφάλους και θολή όραση.
Επίσης, ο εθισμός στην τεχνολογία μπορεί να προκαλέσει τάσεις απομόνωσης από το κοινωνικό περιβάλλον, άγχος και μείωση της απόδοσης στο σχολείο. Σύμφωνα με έρευνα του American Psychological Association, το 37% των εφήβων αφιερώνει περίπου 5 ώρες την ημέρα στα κοινωνικά δίκτυα. Το 41% της ομάδας αυτής ανέφερε ότι συνολικά η ψυχική του υγεία ήταν κακή ή πολύ κακή. Η έρευνα έδειξε επίσης ότι οι έφηβοι που αφιερώνουν πάνω από 3 ώρες την ημέρα σε κοινωνικά δίκτυα εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά άγχους και μοναξιάς.
Τα παιδιά που περνούν περισσότερο από δύο ώρες την ημέρα μπροστά σε οθόνες έχουν και αυξημένη προδιάθεση παχυσαρκίας. Σύμφωνα με έρευνα της Mayo Clinic, η παρατεταμένη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών και οθονών αντικαθιστά τον χρόνο που θα μπορούσαν να δαπανήσουν σε σωματική δραστηριότητα και οδηγεί σε αυξημένη κατανάλωση τροφών υψηλής θερμιδικής αξίας.
Ασφάλεια στο Διαδίκτυο
Τα παιδιά είναι εκτεθειμένα σε πολλούς κινδύνους όταν χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, μεταξύ των οποίων ο κυβερνοεκφοβισμός (cyberbullying), η πρόσβαση σε ακατάλληλο ηλικιακά περιεχόμενο και η διαδικτυακή εκμετάλλευση. Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 49% των μαθητών ηλικίας 10 έως 18 ετών στην Ευρώπη έχει βιώσει κάποια μορφή διαδικτυακού εκφοβισμού. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά αυτά αναφέρουν υψηλά επίπεδα άγχους, κατάθλιψη και ζητήματα αυτοεκτίμησης.
Πολλά παιδιά έρχονται σε επαφή με περιεχόμενο ακατάλληλο για την ηλικία τους – βίας ή πορνογραφίας. Έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, που διενεργήθηκε σε 14.000 μαθητές ηλικίας 10-17 ετών, έδειξε ότι το 61% των συμμετεχόντων έχει συναντήσει ακατάλληλο ή βίαιο περιεχόμενο στο διαδίκτυο. Από αυτό το ποσοστό παιδιών, το 65% το είδε τυχαία, το 21% έψαξε για να το βρει, ενώ στο 13% το έστειλε κάποιος φίλος.
Η διαδικτυακή εκμετάλλευση, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής παρενόχλησης και της εμπορίας ανθρώπων, είναι ένας άλλος πολύ σημαντικός κίνδυνος. Το National Center for Missing and Exploited Children (NCMEC) αναφέρει ότι οι περιπτώσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια. Το 2020, το NCMEC έλαβε περισσότερες από 21,7 εκατομμύρια αναφορές για διαδικτυακή σεξουαλική εκμετάλλευση.
Πώς να Προστατεύσουμε τα Παιδιά
Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από τους σοβαρούς κινδύνους της τεχνολογίας χωρίς να αποκλείσουμε τη χρήση και τα οφέλη της;
- Συζήτηση και Ενημέρωση
Η ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά είναι κρίσιμη για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις ανάγκες και τις ανησυχίες τους σχετικά με την τεχνολογία. Συγχρόνως, η συμμετοχή μαζί με τα παιδιά σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν την τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει ώστε να εντοπίσετε τις προτιμήσεις τους.
Παίξτε μαζί τους και εξερευνήστε τις εφαρμογές που χρησιμοποιούν. Χρησιμοποιήστε την τεχνολογία για κοινές δραστηριότητες, όπως τη δημιουργία βίντεο ή την έρευνα σχετικά με ένα θέμα που τους κεντρίζει το ενδιαφέρον. Ενημερώστε τα παιδιά σας σχετικά με την υπεύθυνη και ασφαλή χρήση της τεχνολογίας, για τους κινδύνους του διαδικτύου και για το πώς να προστατεύονται από αυτούς.
- Οριοθέτηση Χρήσης
Η χρήση λογισμικού ασφαλείας είναι απαραίτητη για να δημιουργήσετε ένα πιο ασφαλές διαδικτυακό περιβάλλον για τα παιδιά σας. Εγκαταστήστε φίλτρα για να αποκλείσετε ακατάλληλο περιεχόμενο σε όλες τις συσκευές του σπιτιού σας και χρησιμοποιήστε εργαλεία για να παρακολουθείτε τη δραστηριότητά τους στο διαδίκτυο.
Όλες οι μεγάλες εταιρείες λογισμικού διαθέτουν ειδικές ρυθμίσεις που περιορίζουν την πρόσβαση των παιδιών σε ηλικιακά κατάλληλο υλικό, όπως το Microsoft Family Safety, το Google Family Link για Android συσκευές και το Apple Screen Time για συσκευές της Apple. Ενεργοποιήστε την εφαρμογή SafeSearch στις μηχανές αναζήτησης που χρησιμοποιείτε, φιλτράροντας έτσι ακατάλληλο περιεχόμενο. Περιορίστε την πρόσβαση των παιδιών σας σε ακατάλληλο υλικό στα κοινωνικά δίκτυα και στο YouTube, επιλέγοντας τις ρυθμίσεις τους για οικογένειες με ανήλικα παιδιά. Διατηρήστε ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με τα παιδιά σας για να συζητάτε τυχόν προβλήματα που προκύπτουν.
Σχετικά με τον χρόνο χρήσης της τεχνολογίας, η θέσπιση κανόνων βοηθά στη διατήρηση της ισορροπίας. Δημιουργήστε ένα χρονοδιάγραμμα που θα ορίζει συγκεκριμένες μέρες και ώρες για τη χρήση τεχνολογίας. Δώστε το καλό παράδειγμα τηρώντας και εσείς τους περιορισμούς αυτούς, εφόσον τα παιδιά μιμούνται τη συμπεριφορά των ενηλίκων.
Θεσπίστε συγκεκριμένους κανόνες σχετικά με τη χρήση συσκευών, όπως την απαγόρευσή τους την ώρα του φαγητού ή στο υπνοδωμάτιο. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να συμμετέχουν σε άλλες δραστηριότητες, όπως η άθληση και το διάβασμα, και περάστε χρόνο μαζί τους στη φύση.
Με την υποστήριξη
Το παρόν άρθρο συντάχθηκε αποκλειστικά από την αθηΝΕΑ. Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό είναι γενικού και ενημερωτικού χαρακτήρα και δεν προορίζονται για να θεωρηθούν ως νομικές, λογιστικές, φορολογικές, επενδυτικές ή άλλες συμβουλές. Η ιδιότητα της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος Α.Ε. ως χορηγός του παρόντος άρθρου δεν αποτελεί ούτε δύναται να ερμηνευθεί ως εγγύηση ή ανάληψη οιασδήποτε ευθύνης για την ακρίβεια, επάρκεια, πληρότητα, εγκυρότητα ή χρησιμότητα του περιεχομένου του καθώς και για το εν γένει περιεχόμενό του. Κάθε τυχόν επενδυτική ή άλλη απόφαση πρέπει να λαμβάνεται με ίδια κρίση του αναγνώστη και να βασίζεται σε προσωπική ενημέρωσή του. Ο αναγνώστης, πριν τη λήψη τυχόν επενδυτικών ή άλλων αποφάσεών του, χρειάζεται να λαμβάνει κάθε απαιτούμενη επαγγελματική συμβουλή από δικούς του ανεξάρτητους επενδυτικούς, νομικούς, φορολογικούς ή άλλους συμβούλους. Η Τράπεζα δεν ευθύνεται ούτε αναλαμβάνει ουδεμία νομική υποχρέωση σε σχέση με ή ως συνέπεια ενδεχόμενης επενδυτικής ή άλλης απόφασης που βασίστηκε στο παρόν άρθρο. Ακόμη, δεν φέρει καμία ευθύνη για οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση απώλεια ή ζημία που μπορεί να προκύψει από την ανάγνωση/ χρήση του παρόντος άρθρου.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Χρηματοοικονομικό Στρες και Ψυχική Υγεία
Επιχειρηματίας στα 20. Γίνεται;
Οι πιο Περιζήτητες Ψηφιακές Δεξιότητες για την Επόμενη Πενταετία
Κρυπτονομίσματα Explained: Youth Edition
Γιατί Κερδίζει Έδαφος το Κίνημα FIRE;
