Τελευταία πιάνω τον εαυτό μου όλο και συχνότερα να κοιτά παράξενα την οθόνη του υπολογιστή και να αναρωτιέται «τώρα τι ήθελα να κάνω;». Έχω παρατηρήσει πως χρειάζομαι περισσότερη προσπάθεια να ανακαλέσω στη μνήμη μου τι έφαγα χθες, ενώ νιώθω γραφική με διαλόγους τύπου «θύμισέ μου το όνομά σου…», «Άννα», «Όχι το μικρό. Αυτό το θυμόμουν…» (#not. Δεν θυμόμουν τίποτα…).
Και δεν είμαι η μόνη. Γνωστοί και φίλοι κατά καιρούς ομολογούν πως δυσκολεύονται να θυμηθούν από απλά πράγματα μέχρι πιο σύνθετα. Πάντως, οι ειδικοί δεν βρίσκουν περίεργα τέτοια «κενά μνήμης». «Οι εγκέφαλοί μας είναι σαν υπολογιστές με πάρα πολλές καρτέλες ανοιχτές την ίδια στιγμή», υποστηρίζει η Sara C. Mednick, νευροεπιστήμονας και καθηγήτρια γνωστικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. «Αυτό επιβραδύνει την ικανότητα επεξεργασίας και η μνήμη είναι ένας από τους τομείς που ζορίζεται».
«Κενά Μνήμης» και Πανδημία
Είναι γνωστό πως η μνήμη μειώνεται με την ηλικία, χωρίς όμως να είναι ιατρικά ξεκάθαρο πότε συμβαίνει αυτό, αφού οι άνθρωποι γερνούν γνωστικά με διαφορετικούς ρυθμούς. Ωστόσο, σίγουρα η πανδημία του κορωνοϊού είχε αντίκτυπο στη μνήμη μας και στον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες.
Ο ξαφνικός και απροσδόκητος χαρακτήρας της, μαζί με τις σημαντικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή και ρουτίνα, δημιούργησαν αίσθηση αβεβαιότητας και σύγχυσης, καθώς και πολύ αυξημένα επίπεδα άγχους και στρες, που επιδρούν αρνητικά στον σχηματισμό και στην ανάκτηση αναμνήσεων. Σύμφωνα με έρευνα του dr. Shields, επίκουρου καθηγητή στο τμήμα ψυχολογικών επιστημών του Πανεπιστημίου του Αρκάνσας, το στρες επηρεάζει αρνητικά τη συγκέντρωση και τον ύπνο μας και έχει παρατηρηθεί άνθρωποι που έχουν βιώσει στρεσογόνους παράγοντες να παρουσιάζουν μειωμένη μνήμη.
Η πανδημία, επίσης, μας ανάγκασε να προσαρμοστούμε σε νέες και άγνωστες καταστάσεις και να χάσουμε τις «ρουτίνες» και τη δομή που είχαμε στη ζωή μας. «Η μνήμη επωφελείται από το καινούργιο», σημειώνει ο Zachariah Reagh, γνωστικός νευροεπιστήμονας και επίκουρος καθηγητής ψυχολογικών και εγκεφαλικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον στο Σεντ Λούις. «Όταν όλες οι εμπειρίες μας αναμειγνύονται μεταξύ τους, είναι δύσκολο να θυμόμαστε κάποια από αυτές ως ξεχωριστή».
Επιπλέον, η τόσο εκτεταμένη χρήση της τεχνολογίας ως μέσου επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών, ο βομβαρδισμός ειδήσεων αλλά και η αυξημένη παραπληροφόρηση αποτέλεσαν πολύ μεγάλη αιτία απόσπασης της προσοχής, δυσκόλεψαν την κωδικοποίηση των αναμνήσεων και οδήγησαν σε εξασθένηση της μνήμης.
Ένας ακόμη βασικός παράγοντας ήταν πως η πανδημία οδήγησε πολλούς ανθρώπους σε μεγάλη απομόνωση και μοναξιά. Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της μνήμης, καθώς η συζήτηση για ένα γεγονός ή μια εμπειρία μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση και εδραίωσή τους στη μνήμη μας.
Και Τώρα τι Κάνουμε;
Οι διαταραχές στη μνήμη μας μπορούν να αντιμετωπιστούν με μερικές απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας υποστηρίζει ο Rudy Tanzi, καθηγητής Νευρολογίας Joseph P. και Rose F. Kennedy στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και διευθυντής της Μονάδας Έρευνας Γενετικής και Γήρανσης στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης.
Χρησιμοποιώντας το ακρωνύμιο «SHIELD» (Sleep, Handle Stress, Interact Socially, Exercise, Learn new things, Diet) εξηγεί πως ο επαρκής ύπνος, η διαχείριση του στρες, η κοινωνική αλληλεπίδραση, η άσκηση τουλάχιστον 20′ κάθε μέρα, η εκμάθηση νέων πραγμάτων και η υγιεινή διατροφή διατηρούν τον εγκέφαλό μας υγιή.
Άλλο Τίποτα;
Εντάξει, κύριε Tanzi, αυτά λίγο πολύ τα ξέραμε και σίγουρα επιδρούν θετικά στη σωματική και ψυχική μας υγεία γενικότερα. Άλλο τίποτα; Ναι! Ψάχνοντας, βρήκα κάποιες επιπλέον συμβουλές ειδικών που θεωρώ ενδιαφέρουσες:
Κατ’ αρχάς, δεν χρειάζεται πίεση. Όταν αναγκάζουμε τον εαυτό μας να θυμηθεί κάτι πιεστικά, προκαλούμε συναισθήματα απογοήτευσης που μπλοκάρουν ακόμη περισσότερο τη διαδικασία ανάκλησης στοιχείων από τη μνήμη μας.
Λιγότερο multitasking: όταν κάνουμε πολλά πράγματα μαζί είναι ακόμη δυσκολότερο να τα θυμηθούμε αργότερα. Επίσης είναι σημαντικό να βάζουμε όρια μεταξύ εργασίας και ελεύθερου χρόνου, ειδικά αφότου η τηλεργασία έγινε συνήθης πρακτική.
Και κάτι πολύ βασικό: να είμαστε «εκεί». Να βιώνουμε συνειδητά τη ζωή. Από τις πιο συνηθισμένες μας ρουτίνες, όπως το πού αφήσαμε τα κλειδιά μας, μέχρι τις πιο βαθιές συζητήσεις με τους ανθρώπους της ζωής μας. Αυτό ας μην το ξεχάσουμε ποτέ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ο Πολύχρωμος Καμβάς της Eileen Botsford-Βελισσαροπούλου
Τρεις Προτάσεις για να Βελτιώσουμε τη Σχέση μας με τους Άλλους
