Το επαγγελματικό πεδίο του Χρήστου Καπλάνη είναι η γραφιστική και τα εικαστικά, ενώ τα τελευταία χρόνια, μέσα από τη σελίδα του Past in Color στο Facebook, παρουσιάζει την εξαιρετική δουλειά του, κάνοντας επιχρωματισμό ασπρόμαυρων φωτογραφιών με πολύ μεράκι και αγάπη. Προσωπικά, οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες πάντα με έβαζαν σε σκέψεις. Άραγε, το παρελθόν είχε χρώμα; Πώς ήταν όλοι αυτοί οι άνθρωποι, οι στολές τους, τα αντικείμενα που κρατούσαν, η καθημερινότητά τους; Και να που μια πρωτοβουλία “έντυσε” με χρώμα φιγούρες του παρελθόντος, με μεγάλη λεπτομέρεια και υπομονή, δίνοντας κάποιες απαντήσεις στις απορίες μου. Ας βουτήξουμε στο χρώμα λοιπόν.
Θα ήθελα να μου πείτε, πώς ξεκίνησε η ιδέα του επιχρωματισμού;
Το ερέθισμα το έλαβα πριν αρκετά χρόνια, όταν σε μια επίσκεψή μου στο Παρίσι είδα έγχρωμες φωτογραφίες του 1913 από τη συλλογή του Albert Kahn. Ήταν πραγματικά εντυπωσιακό να βλέπεις με χρώμα τις φωτογραφίες που μέχρι τότε τις γνώριζες μόνο ασπρόμαυρες. Το παρελθόν “ζωντάνευε” μπροστά σου. Το χρώμα έδινε ζωή και έφερνε πιο κοντά ένα κόσμο γκρίζο και μακρινό. Πριν δυο χρόνια αποφάσισα, με τη βοηθείας της τεχνολογίας, να δώσω χρώμα σε “δικές” μας παλιές ιστορικές φωτογραφίες, και άρχισα να παρουσιάζω την δουλειά μου στη σελίδα “Past in Color – Χρώμα στο Παρελθόν” στο Facebook.
Πρέπει να ομολογήσω ότι η απήχηση ήταν εντυπωσιακή και άκρως συγκινητική. Υπάρχουν φωτογραφίες που συγκεντρώνουν πάνω από 15.000 likes η καθεμιά, και έχουν απήχηση σε πάνω από 200.000 άτομα. Μερικές δε, πλησιάζουν τις 1.000 κοινοποιήσεις. Ήδη οι φίλοι και ακόλουθοι της σελίδας ξεπέρασαν τις 20.000 και αυξάνονται καθημερινά με εντυπωσιακό ρυθμό.
Είχατε σπουδάσει το αντικείμενο ή είναι ένα hobby, μια προσωπική τρέλα;
Ο επιχρωματισμός είναι μια καλλιτεχνική εργασία. Οι γνώσεις στα περί της τέχνης είναι απαραίτητες. Η ιδιότητα του γραφίστα-εικαστικού με βοήθησε πάρα πολύ. Το Photoshop από μόνο του δεν σου επιχρωματίζει τις φωτογραφίες, όπως τα πινέλα και τα χρώματα από μόνα τους δεν μπορούν να δημιουργήσουν ένα πίνακα ζωγραφικής.
Πώς γίνεται η επιλογή των φωτογραφιών εφόσον υπάρχουν χιλιάδες φωτογραφίες που θα μπορούσατε να επιλέξετε, και πόσες έχετε επιχρωματίσει μέχρι στιγμής, αν θυμάστε;
Έχω επιχρωματίσει εκατοντάδες φωτογραφίες με κύριο κριτήριο το ένστικτο. Η υψηλή ανάλυση μιας φωτογραφίας σου δίνει τη δυνατότητα να την επεξεργαστείς και να αναδείξεις τις λεπτομέρειες που διαφορετικά χάνονται στο γκρίζο φόντο. Σημαντικό ρολό παίζει και η θεματολογία, ειδικά όταν προβάλλεται ένα ιστορικό γεγονός. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα πρόσωπα και δεν μπορούμε να τα αγνοήσουμε.
Τι ψάξιμο απαιτείται από εσάς για να φτάσετε να πείτε για μια φωτογραφία “ok, είναι έτοιμη;”. Ποια είναι τα στάδια μέχρι να δούμε εμείς τις φωτό;
Η επιλογή των χρωμάτων σε φωτογραφίες εποχής απαιτεί και τη σχετική έρευνα. Οι ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές όπως και τα μουσεία προσφέρουν άφθονες πληροφορίες. Από εκεί και πέρα, η διαδικασία είναι χρονοβόρα. Απαιτούνται δεκάδες επίπεδα χρώματος που πρέπει να συνδυαστούν αρμονικά. Η εργασία γίνεται “στο χέρι”, με τα εργαλεία του Photoshop. Δεν υπάρχει πρόγραμμα που να κάνει τον επιχρωματισμό αυτόματα.
Έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια και με παλιές ελληνικές ταινίες, την οποία αγκάλιασε το κοινό. Πρόκειται για παρόμοια τεχνική;
Περίπου. Επιχρωματίζεται ένα πλάνο και αναπαράγεται ψηφιακά ώστε να αποδώσει την κίνηση. Ο επιχρωματισμός στις ελληνικές ταινίες που είδαμε πάντως δεν ήταν και ο καλύτερος.
Και μια “προβοκατόρικη” ερώτηση. Στην ψηφιακή εποχή, δεν θα μπορούσα κι εγώ να το κάνω;
Βεβαίως. Επιπλέον, η δημιουργική περιέργεια και η εικαστική παιδεία θα βοηθούσαν σημαντικά.
Θυμάστε ποια φωτογραφία είχε έντονη κινητικότητα στα σχόλια; Το ρωτάω γιατί έχετε χρωματίσει από τον Che μέχρι τον Πλαστήρα ή τον Βενιζέλο. Οι πολιτικοί, οι επαναστάτες ή οι στρατιωτικές φωτογραφίες εγείρουν λίγο παραπάνω τα πάθη;
Δυστυχώς, υπάρχει μια μικρή μερίδα ατόμων που βρίσκει αφορμή να βγάλει τα απωθημένα της με σχόλια εκτός τόπου και χρόνου. Το φαινόμενο αυτό έχει περιοριστεί σημαντικά, διότι προφανώς αντελήφθησαν ότι η σελίδα δεν προσφέρεται για τέτοιου είδους “δραστηριότητες”.
Σας έχουν ζητήσει ιδιώτες να επιχρωματίσετε φωτογραφίες τους; Είναι κάτι που κάνετε;
Ναι, υπάρχουν αρκετοί που επιθυμούν να τους επιχρωματίσω οικογενειακές φωτογραφίες των προγόνων τους. Αλλά και συλλέκτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό που θέλουν να δώσουν μια άλλη διάσταση στη συλλογή τους.
Είδα ένα σχόλιο κάτω από μια φωτογραφία που έλεγε: “με τα χρώματα ξαναζωντανεύει η ιστορία”. Έχετε την αίσθηση ότι κάνετε υπό μία έννοια δουλειά ιστορικού;
Κύριε Γαβριελάτε, εγώ «ζωντανεύω» ιστορικές στιγμές/φωτογραφίες, δεν γράφω ιστορία. Αυτή είναι δουλειά των ιστορικών αναλυτών.
Γιατί τελικά να βάλουμε χρώμα στην ασπρόμαυρη φωτογραφία;
Ο επιχρωματισμός δεν έρχεται να αντικαταστήσει την ασπρόμαυρη καλλιτεχνική φωτογραφία. Υπάρχουν υπέροχες ασπρόμαυρες φωτογραφίες, που μόνο μια υποψία χρώματος θα τις κατέστρεφε. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με όλες τις ασπρόμαυρες, κυρίως δε με τις φωτογραφίες ιστορικής τεκμηρίωσης. Διακρίνεις και φέρνεις στην επιφάνεια πράγματα που δύσκολα θα μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει σε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία.
Ας μη ξεχνάμε ότι οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες τραβήχτηκαν σε έναν κόσμο γεμάτο χρώματα. Ο χρωματισμός τους μας βοηθά να απομακρύνουμε αυτό το εμπόδιο μεταξύ του παρελθόντος και της σύγχρονης οπτικής μας, φέρνοντάς μας λίγο πιο κοντά στην πραγματικότητα στην οποία ελήφθη η φωτογραφία. Το χρώμα φέρνει νέα ζωή στις φωτογραφίες και προσφέρει μια νέα προοπτική.
Υπάρχουν άλλοι τρόποι, πέραν του Facebook, για να δούμε τη δουλειά σας;
Προς το παρόν χρησιμοποιώ την σελίδα στο Facebook. Υπάρχουν προτάσεις για τη δημιουργία ενός φωτογραφικού λευκώματος, καθώς και προτάσεις για συμμετοχή σε εκθέσεις, τις οποίες συζητώ.
