Τι χρώμα φαγητό θα φάμε σήμερα; Μπλε γιατί επιθυμήσαμε ουρανό και θάλασσα ή με πολύχρωμα φλοράλ μοτίβα για ανοιξιάτικη διάθεση μέσα στο καταχείμωνο; Μήπως να πεταχτούμε στο σούπερ μάρκετ και, μέσω της συσκευής που διαβάζει από την αναπνοή μας το DNA, να ανακαλύψουμε ποιες είναι οι ελλείψεις μας σε βιταμίνες; Έτσι, δεν θα έχουμε πια δίλημμα, μια και το ίδιο θα μας κατευθύνει στα ράφια με τις τροφές που είναι οι πιο ιδανικές για μας.
Όχι, δεν μας έχει καλέσει ο Γουίλι Γουόνκα, ο ήρωας του βιβλίου του Roald Dahl «Ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο Σοκολάτας», σε γεύμα. Είναι η δρ Morgaine Gaye, food futurologist, που άνοιξε μια χαραμάδα στο μέλλον για να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο θα τρεφόμαστε, περιγράφοντας μια πραγματικότητα ασύλληπτη μάλλον για τους περισσότερους από εμάς.
Ο «Παραλογισμός» στο Αγροδιατροφικό Σύστημα
Η ομιλία της έγινε στην εκδήλωση «The Future of Food», την περασμένη Τρίτη, εναρκτήρια στον κύκλο συζητήσεων «CEO Breakfast», που διοργάνωσε το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών και η Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού στην Προεδρία της Ελληνικής Κυβέρνησης. Μαζί με τη δρ Morgaine Gaye ήταν και ο δημιουργός του Food Trends, της πρώτης ολοκληρωμένης έρευνας που υπέδειξε ποιες είναι οι τάσεις στη διατροφή.
Στην ίδια εκδήλωση, ο Ειδικός Γραμματέας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού, Ιωάννης Μαστρογεωργίου, είπε χαρακτηριστικά πως «Στο μέλλον θα αλλάξει και ο τρόπος που καταναλώνουμε τις τροφές και κυρίως ο τρόπος που τις παράγουμε. Νέες συνήθειες θα αναδειχθούν και νέες τάσεις. Η διατροφή, εξάλλου, αφορά όχι μόνο τη δική μας υγεία, αλλά και την “υγεία” του πλανήτη».
Αν συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό, σε κρέας και γαλακτοκομικά, μέχρι το 2050, οι εκπομπές αερίων θα εκτοξευθούν στο 52%, ενώ το 70% των εκπομπών αυτών θα προέρχεται από τη βιομηχανική κτηνοτροφία.
Είναι σε όλους γνωστό πια πως ο πλανήτης μας παράγει και «διατρέφεται» σε πλήρη ανισορροπία που, όπως κάθε συνθήκη έλλειψης προγραμματισμού και μέτρου, δεν προοιωνίζεται –στην καλύτερη περίπτωση– μια βιώσιμη προοπτική. Ο «παραλογισμός» αυτός στο αγροδιατροφικό σύστημα έχει δύο βασικά σκέλη – εξαιρώντας εδώ αυτό που αφορά την ποιότητα της διατροφής μας.
Παραλογισμός Νο1: Καταναλώνουμε 1,6 φορές περισσότερους πόρους από όσους μπορεί να μας δώσει ο πλανήτης μας, ο οποίος –αυτός ο ένας και μοναδικός– θα πρέπει το 2050 που προβλέπεται ότι ο ανθρώπινος πληθυσμός θα φτάσει τα 9,7 δισεκατομμύρια να μπορεί να μας θρέφει όλους.
Παράλληλα, πετάμε στον κάδο το 1/3 των τροφίμων που παράγονται, την ίδια ώρα που 868 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται – και ενώ βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα επισιτιστική κρίση. Από αυτό, στην Ευρώπη αναλογούν 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων.
Παραλογισμός Νο 2: Η αλόγιστη κατανάλωση κρέατος και, γενικά, προϊόντων που προέρχονται από τη ζωική παραγωγή. Ως αποτέλεσμα, η βιομηχανική κτηνοτροφία ευθύνεται για το 19% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ποσοστό μεγαλύτερο από τις εκπομπές που προκαλούνται συνολικά από τις μεταφορές: αυτοκίνητα, αεροπλάνα, τρένα και πλοία.
Και αν συνυπολογίσουμε την αλλαγή χρήσης γης και την αποψίλωση των δασών, το ποσοστό αυτό φτάνει σχεδόν στο ¼ των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως. Είναι εντυπωσιακό, επίσης, πως περισσότερο από το 80% της γεωργικής γης χρησιμοποιείται για την κτηνοτροφία, η οποία παράγει ωστόσο μόλις το 18% των θερμίδων των τροφίμων.
Αν συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό, σε κρέας και γαλακτοκομικά, μέχρι το 2050, οι εκπομπές αερίων θα εκτοξευθούν στο 52%, ενώ το 70% των εκπομπών αυτών θα προέρχεται από τη βιομηχανική κτηνοτροφία.
Στο Στόχαστρο η Ολλανδική Παραγωγή Κρέατος
Πώς συνδέεται το φουτουριστικό γεύμα που περιγράφουμε στην αρχή με τη δυσοίωνη πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα; Ο κόσμος μας γυρίζει με διαφορετικές ταχύτητες· ο αγώνας δρόμου αφορά πρώτιστα την κάλυψη των αναγκών εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη που μοχθούν για το δικαίωμα στα πιο βασικά μέσα επιβίωσης, το νερό και την τροφή, αλλά και τη χάραξη μιας πολιτικής που θα επανασχεδιάσει το μέλλον της διατροφής μας ώστε να καταστεί βιώσιμη συνολικά η παραμονή μας στη Γη. Και σε αυτό, τον δεύτερο αγώνα δρόμου, η ανάγκη συναντά την επιστήμη και η πολιτική την έρευνα και τη στρατηγική.
Η κυτταρική γεωργία μπορεί να αποτελέσει την επόμενη βιομηχανική επανάσταση, λένε οι υποστηρικτές της.
Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κλιματική έκτακτη ανάγκη, πρέπει οι κυβερνήσεις –εκτός από αυτές στις φτωχότερες χώρες– να ορίσουν μια ημερομηνία για το «κρέας αιχμής», μετά το οποίο η παραγωγή του δεν θα αυξάνεται.
Ήδη η Ολλανδία, η μεγαλύτερη παραγωγός βοείου κρέατος, οπότε και η χώρα που αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα, έχει προγραμματίσει την εξαγορά περίπου 2.000-3.000 αγροκτημάτων που βρίσκονται κοντά σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές (Natura 2000), ένα εθνικό σχέδιο αξίας 24,3 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Επίσης, στην πόλη Χάαρλεμ της χώρας αποφασίστηκε η απαγόρευση –που αναμένεται να ξεκινήσει το 2024– των περισσότερων διαφημίσεων κρέατος στους δημόσιους χώρους, αν και δεν έχει αποσαφηνιστεί αν θα συμπεριλαμβάνεται σε αυτή και το κρέας που παράγεται βιώσιμα.
«Το κρέας είναι πολύ επιβλαβές για το περιβάλλον. Δεν μπορούμε να λέμε στους ανθρώπους ότι υπάρχει κλιματική κρίση και να τους ενθαρρύνουμε να αγοράζουν προϊόντα που αποτελούν μέρος του», δήλωσε στην εφημερίδα Trouw Ziggy Klazes σύμβουλος της GroenLinks, του κόμματος που συνέταξε την πρόταση. Πρόταση που αντιμετώπισε την αντίθεση του τομέα του κρέατος και εκείνων που διατυπώνουν την άποψη ότι εμποδίζει την ελευθερία του λόγου.
Μήπως, όμως, με τέτοιου είδους στρατηγικά σχέδια θα βρεθούμε προ των πυλών με τεράστιες ελλείψεις στα τρόφιμα; Και εδώ είναι που η ανάγκη συναντά την επιστήμη.
Αρκεί να είναι Βιώσιμο για Όλους
Τα δημοσιεύματα με τις νέες προοπτικές που ανοίγει η έρευνα στα εργαστήρια δεν είναι καινούργια. Αλλά η έρευνα αυτή συνεχώς εξελίσσεται. Για παράδειγμα, όλο και περισσότερο έρχεται στο προσκήνιο η κυτταρική γεωργία, η νέα τεχνολογία που επιτρέπει την παραγωγή κρέατος, γάλακτος, αυγών, οστών, δέρματος και πολλών άλλων οργανικών υλικών απευθείας στο εργαστήριο, ξεκινώντας από λίγα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται σχεδόν απεριόριστα.
Η κυτταρική γεωργία μπορεί να αποτελέσει την επόμενη βιομηχανική επανάσταση, λένε οι υποστηρικτές της, και οι τεράστιες δυνατότητες της βιοτεχνολογίας μπορούν να εξασφαλίσουν ένα πιο υγιές και βιώσιμο μέλλον για όλο τον πλανήτη, που θα μπορεί να προσαρμόζεται στον αέναα μεταβαλλόμενο κόσμο μας.
Το μέλλον της διατροφής μας μπορεί, πράγματι, να είναι μια τεράστια βουτιά στον μαγικό κόσμο του Γουίλι Γουόνκα. Ελπίζουμε, μόνο, το τέλος να είναι ίδιο όπως αυτό του μικρού Τσάρλι Μπάκετ – βιώσιμο για όλους μας.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Υδρογόνο, Αγάπη Μου! Η Υδρογονοκίνηση Κάνει Δυναμικά Βήματα
Βανδαλισμοί Έργων Τέχνης και Κλιματική Κρίση
Sani Resort: Το Ελληνικό Ξενοδοχείο Που «Εξάγει» Βιωσιμότητα
