Οι τεχνολογικές εξελίξεις αλλάζουν τη ζωή μας σε όλα τα επίπεδα, πολλές φορές με τέτοιο ρυθμό που δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε πόσο διαφορετική είναι η καθημερινότητά μας σήμερα, σε σχέση με λίγα μόλις χρόνια πριν. Ποιος άραγε δεν ένιωσε σοκ πριν λίγες εβδομάδες, συνειδητοποιώντας ότι έχουν περάσει μόλις 10 χρόνια από τη μέρα που το πρώτο iPhone βγήκε στην αγορά;
Στο χώρο της ιατρικής, οι εξελίξεις πολλές φορές μοιάζουν κάπως απόμακρες, δίνουμε σημασία σ’ αυτές μόνο όταν κάτι μας ενδιαφέρει συγκεκριμένα. Το μέλλον όμως προδιαγράφεται συναρπαστικό.
Ένα Χρυσωρυχείο Δεδομένων
Κάθε μέρα που περνά, ο όγκος των πληροφοριών στα χέρια ερευνητών για τις διατροφικές μας συνήθειες, τις ώρες και την ποιότητα του ύπνου μας, τους σφυγμούς μας, το πόσο περπατήσαμε και το πόση γυμναστική κάναμε, τις διακυμάνσεις στο βάρος και μια σειρά από επιπρόσθετα ατομικά στοιχεία – όπως παραδείγματος χάριν το γονιδιακό μας προφίλ- αυξάνεται συνεχώς.
Το περίφημο DNA sequencing γίνεται φθηνότερο και γρηγορότερο κάθε μέρα που περνάει.
Η εξέλιξη αυτή οφείλεται εν μέρει στην επέλαση των smartphones που είναι ήδη σε θέση να συλλέξουν κάποιες χρήσιμες πληροφορίες, στα φορητά fitness trackers (βλ. Fitbit, UP κ.λπ.), αλλά και τα λοιπά gadget που έχουν κατακλύσει τα τελευταία χρόνια την αγορά.
Έχει βέβαια να κάνει και με τις αλματώδεις εξελίξεις στον τομέα των γενετικών εξετάσεων: 15 χρόνια μετά τη χαρτογράφηση του πρώτου γονιδιώματος, η οποία κόστισε σχεδόν 3 δις. δολάρια και για να ολοκληρωθεί πήρε 13 χρόνια, οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν καταστήσει δυνατή την ανάλυση του γονιδιώματός μας σε λιγότερο από μια μέρα και με κόστος που πολλές φορές δεν ξεπερνά τα 1000 ευρώ. Το περίφημο DNA sequencing γίνεται φθηνότερο και γρηγορότερο κάθε μέρα που περνάει, δίνοντας στους γιατρούς τη δυνατότητα να εντοπίσουν πρώιμα σημάδια ασθενειών και παθήσεων ή γενετικές προδιαθέσεις με σωτήρια πολλές φορές αποτελέσματα.
Μπορεί βέβαια μία προς μία, οι πληροφορίες αυτές να μη μπορούν ακόμα να μας πουν πολλά πράγματα, όμως, ειδωμένες στο σύνολό τους, έχουν αξία ανεκτίμητη και απαρτίζουν αυτό που αποκαλούμε “big data”. Τα big data υπόσχονται να παίξουν επαναστατικό ρόλο στην ιατρική και στη δυνατότητά μας να διαγιγνώσκουμε και να θεραπεύουμε ασθένειες, καθώς μας δίνουν τη δυνατότητα να χτίζουμε πιο ολοκληρωμένα προφίλ υγείας για τον εκάστοτε ασθενή και καλύτερα προγνωστικά μοντέλα.
Προβλέποντας τη Μελλοντική Μας Υγεία
Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία – το ακούμε από παντού. Όμως, οι περισσότεροι από μας βλέπουμε τον γιατρό μας σπάνια, για λίγα λεπτά το πολύ, μια φορά το χρόνο – μπορεί και λιγότερο.
Σκεφτείτε μόνο πόσο καλύτερη εικόνα θα μπορεί να έχει λοιπόν για μας ο θεράπων ιατρός μας, αν, μαζί με τις απαντήσεις μας στις ερωτήσεις ρουτίνας του, έχει στη διάθεσή του τα στοιχεία μιας ολόκληρης χρονιάς ή, πολύ σύντομα, ολόκληρης της ζωής μας. Τα στοιχεία αυτά θα του δώσουν τη δυνατότητα να ρωτήσει τις σωστές ερωτήσεις, να κάνει μια ακριβή διάγνωση, και -το σημαντικότερο ίσως- να προλάβει παθήσεις και ασθένειες πριν αυτές εκδηλωθούν.
Μέρα με τη μέρα, οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι κάθε σταγόνα του αίματός μας σφύζει από δεδομένα.
Την ίδια στιγμή, τα big data επιτρέπουν στους ερευνητές να εντοπίζουν μοτίβα εξαιρετικής σημασίας για τη θεραπεία ασθενειών, σε όλο και πιο εξατομικευμένο επίπεδο. Εκτός λοιπόν από το να μας βοηθούν να ρωτάμε τις σωστές ερωτήσεις, είναι σε θέση να μας δώσουν όλο και πιο ακριβείς απαντήσεις, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψιν την ολοένα αυξανόμενη υπολογιστική δύναμη που έχουμε στη διάθεσή μας. Μη ξεχνάμε ότι τα big data, για να είναι χρήσιμα, προϋποθέτουν ότι θα είμαστε σε θέση να τα αναλύσουμε, μια εργασία στην οποία αναμένεται να παίξουν σημαντικό ρόλο οι τεχνητές νοημοσύνες.
Εκτός από τα προφανή πλεονεκτήματα της πρόληψης για την υγεία μας, προσφέρει και εξαιρετικά σημαντικά οφέλη σε επίπεδο δημοσίων δαπανών: η εστίαση στη θεραπεία και την αποκατάσταση είναι κατά κανόνα πιο δαπανηρή πρακτική.
Αίμα, Δάκρυα κι Ιδρώτας
Μέρα με τη μέρα, οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι κάθε σταγόνα του αίματός μας σφύζει από δεδομένα, όχι μόνο για την τρέχουσα κατάσταση της υγείας μας, αλλά και για το τι μπορεί να μας επιφυλάσσει το μέλλον. Τον Ιανουάριο που μας πέρασε, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βοστόνης δημοσίευσαν τα αποτελέσματα μελέτης τους, με βάση τα οποία ένα απλό αιματολογικό τεστ θα μπορεί, σε συνδυασμό με κάποια άλλα στοιχεία, να μας πει πώς θα εξελιχθεί η υγεία μας στο μέλλον, με τη βοήθεια συγκεκριμένων “βιοδεικτών”. Θα δίνεται έτσι στους γιατρούς η δυνατότητα να αξιολογήσουν την πιθανότητα εμφάνισης άνοιας, καρδιαγγειακών παθήσεων και μιας σειράς άλλων προβλημάτων υγείας, πολύ πριν από την εμφάνιση συμπτωμάτων.
Την ίδια στιγμή, οι αιματολογικές εξετάσεις του μέλλοντος εκτιμάται ότι θα είναι πιο εύκολες και πιο φιλικές σε όσους εξ ημών… φοβούνται τις βελόνες. Σκεφτείτε έναν κόσμο στον οποίο ένα περικάρπιο θα αναλύει το αίμα μας συνεχώς, στέλνοντας τις σχετικές πληροφορίες στο γιατρό μας και ειδοποιώντας τον για τυχόν ανησυχητικές μεταβολές στα επίπεδα σιδήρου ή στον αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων.
Οι αιματολογικές εξετάσεις του μέλλοντος εκτιμάται ότι θα είναι πιο εύκολες και πιο φιλικές σε όσους εξ ημών… φοβούνται τις βελόνες.
Δεν είναι όμως μόνο το αίμα μας που περιέχει πληροφορίες που μπορεί να αποβούν καταλυτικής σημασίας για την υγεία μας – μια ματιά στην τουαλέτα του μέλλοντος αρκεί για να καταλάβει κανείς τι εννοούμε. Μια σειρά από υγρά τα οποία εκκρίνει το σώμα μας μπορούν να αποκαλύψουν περισσότερα σχετικά με τις λειτουργίες του απ’ ό,τι φανταζόμασταν στο παρελθόν, ενώ θα καθίσταται ολοένα και πιο εύκολο να συλλέγουμε τις σχετικές πληροφορίες από μόνοι μας.
Περισσότερες πληροφορίες για τη συναρπαστική επανάσταση που προμηνύεται στο χώρο της υγείας, θα βρείτε μεταξύ άλλων και στο ενδιαφέρον αυτό σχετικό αφιέρωμα του Stanford Medicine και στο άρθρο αυτό του Telegraph για τις γενετικές εξετάσεις.
